هيپنوتراپي لکنت زبان

حدود يک درصد افراد جامعه به لکنت زبان مبتلا هستند. اين اختلال گفتاري که معمولاً بين سنين 2 تا 7 سالگي آغاز مي شود، به صورت هاي متنوعي بروز مي کند اما در همه ي آن ها، نوعي اختلال غيرارادي در ريتم و روانيِ کلام ديده مي شود. شيوع آن در پسران، سه تا چهار برابر دختران است؛ در صورتي که پدري مبتلا به لکنت باشد، 20درصد فرزندان پسر و 10 درصد فرزندان دختر نيز مبتلا خواهند شد.
معمولاً لکنت به يک باره اتفاق نمي افتد، بلکه در عرض چندهفته تا چندماه و به تدريج شکل مي گيرد. اين افراد، هنگام صحبت دچار مکث ها، کشيدن ها يا تکرارهاي غيرارادي کلمات مي شوند و گاهي براي پرهيز از قطع کلام، کلماتي غير از آن چه قصد بيان آن را داشته اند، جايگزين مي کنند. برخي مبتلايان ممکن است موقع حرف زدن، حرکات اضافي در بدن (تيک)، تغيير شکل هايي در صورت و يا پلک زدن هاي مکرر داشته باشند. مبتلايان به لکنت، اغلب براي پيش گيري از قطع کلام و بيان سريع موضوع، با سرعت بالايي حرف مي زنند که همين امر، موجب تشديد لکنت مي گردد. مجموعه ي اين علائم، براي شان تنش زا و آزار دهنده است و همين تنش، لکنت را تشديد مي کند.
بيشتر آنان، علائمي از اضطراب اجتماعي، احساس شرم و يا امتناع از رفتن به مدرسه و دانشگاه را نيز نشان مي دهند. بنابراين در بسياري از موارد براي پيش گيري از اين احساس شرم، به انزواطلبي و کناره گيري تدريجي از فعاليت هاي گروهي روي مي آورند. همين اجتناب، موجب افزايش اضطراب، تثبيت باور ناتواني در حرف زدن و درنتيجه، تشديد بيماري شان مي گردد. در طي زمان، مواقعي از شدت و ضعف در روند بيماري ديده مي شود. گاهي فرد براي چندهفته تا چندماه مي تواند بدون لکنت حرف بزند اما پس از مدتي (و معمولاً با يک استرس) دوباره دچار لکنت مي شود. آموزش خانواده براي برخورد مناسب با فرد دچار لکنت، در کاهش استرس و کمک به روند بهبودي، نقش قابل توجهي دارد.
اگرچه شکايت اصلي بيماران، مکث هاي غيرارادي هنگام حرف زدن است، اما آن چه بيش از همه موجب تشديد لکنت مي شود، تمايل به سريع صحبت کردن است. اين افراد اغلب سعي مي کنند پيش از بروز لکنت و به سرعت، حرف هايشان را بزنند. به همين علت، استفاده از تمرينات تنفسي و تشويق فرد به کاهش سرعت کلام، مي تواند در بهبودي مؤثر باشد. اين واقعيت که بيش تر مبتلايان موقع شعرخواني، بدون لکنت، کلمات و عبارات را بيان مي کنند، نشان دهنده ي اهميت ريتم در روانيِ کلام است. هم چنين کودکان مبتلا، هنگام حرف زدن با حيوانات خانگي و عروسک هاي خويش نيز به راحتي و بدون لکنت صحبت مي کنند. اين موضوع، اهميت استرس و احساس تحت ارزيابي بودن را در تشديد لکنت نشان مي دهد.
در مورد علت ايجاد لکنت، نظريات مختلفي مانند تعارض هاي دوران کودکي، ترس ها، يادگيري، اِشکال مرکز کلام در مغز، وراثت و عادت مادر به تند حرف زدن مطرح شده اما هيچ کدام به اثبات نرسيده است. به نظر مي رسد لکنت، تحت تأثير مجموعه اي از عوامل ژنتيکي و محيطي عارض مي شود. «مؤسسه ي گفتار آمريکا» معتقد است لکنت، يک بيماري و يا حتي نشانه اي از يک بيماري نيست بلکه رفتار ناکارآمدي ست که آموخته شده و مي تواند تغييرکند. بر همين اساس هنگام درمان، بايد بر يادزدايي اين اختلال و جايگزيني آن با يادگيري فنون صحيح بيان، تأکيد نمود. هم چنين بايد اين بيماران را ياري داد تا ديدگاه جديدي نسبت به لکنت پيدا کنند. لازم است به آنان کمک کنيم تا از داشتن لکنت، احساس شرم نکنند و به راحتي به حرف زدن ادامه دهند.
گفتار درماني (چنان چه با حوصله و درست به کار گرفته شود)، يکي از درمان هاي مناسب لکنت محسوب مي شود. کاهش سرعت کلام، شروع نرم و آسان جملات و همين طور حرکت ملايم و نرم بين هجاها، سيلاب ها و کلمات، از بهترين تکنيک هاي گفتار درماني محسوب مي شود. از تکنيک هاي مختلف هيپنوتيزمي نيز مي توان براي تقويت اثر گفتار درماني استفاده کرد. هدف اصلي تکنيک هاي هيپنوتيزمي، کمک به مراجع براي غلبه بر اضطراب، افزايش عزت نفس، رعايت ريتم مناسب تنفس، تن آرامي و شمرده و آهنگين صحبت کردن است. هيپنوتراپي با استفاده ي درست از تکنيک هاي تقويت اعتماد به نفس و روش قدرتمندي به نام تکنيک «اتاق هاي کنترلِ ذهن» مي تواند موجب کاهش قابل توجه لکنت گردد.
قسمت عمده ي ذهن يا همان «ناخودآگاه»، اثر قدرتمندي بر رفتارهاي شخص مي گذارد اما از ديدِ او پنهان است و در شرايط معمولي، فرد قادر به درک و شناسايي آن نيست. «ناخودآگاه» منشأ اغلب افکار، احساسات و رفتارهاي ماست. بسياري از حس ها و حرکت هاي ما تحت اختيار «ناخودآگاه» اتفاق مي افتند بدون اين که ما نسبت به آن ها هوشيار باشيم ويا به طور ارادي در آن نقشي داشته باشيم.
به نظر مي رسد «لکنت زبان» نيز نوعي رفتار غيرارادي ست که تحت کنترل «ناخودآگاه» اتفاق مي افتد و فرد از علت دستور نابه جايي که مغز به عضلات مربوطه مي دهد، بي اطلاع است. با اين توضيح، «هيپنوتيزم» به دليل دست يابي به ذهن «ناخودآگاه» مي تواند در کنترل و تخفيف لکنت، اثر قابلِ توجهي داشته باشد.
1- مقدار بهره مندي بيمار از فوايد هيپنوتراپي، به ميزان توانايي او براي هيپنوتيزم شدن بستگي دارد.
2- هيپنوتيزم، يک درمان کمکي مؤثر در لکنت است، بنابراين استفاده ي هم زمان از گفتاردرماني، معمولاً نتايج بهتري را به همراه خواهد داشت.
3- به دليل ماهيت مزمن لکنت زبان، يادگيريِ استفاده از خودهيپنوتيزم براي تقويت و تداوم اثر درمان، بسيار کمک کننده است.
4- همه ي افرادي که دچار لکنت زبان هستند، از هيپنوتراپي (به درجات مختلف) بهره ي درماني خواهند برد.
منبع:نشريه شادکامي و موفقيت شماره 69