نویسنده: مطهره پیوسته
 
این واقعه، از نظر نتایج و پی آمدها از چند نظر اهمیت دارد:
1. سازش شاه و کارتر و توخالی بودن شعار فضای باز سیاسی شاه را به مردم نشان داد.
2. ثابت کرد که شاه از حرکت مذهبی- سیاسی به رهبری روحانیان و در رأس آنها امام خمینی( قدس سره) بیش از هر حرکت سیاسی دیگر وحشت دارد.
3. آنچه رژیم ازآن وحشت داشت، به تبع قیام نوزده دی به وقوع پیوست و حوزه های علمیه و روحانیان، درخط امام (قدس سره) به حرکت در آمدندو زمینه ای فراهم شد تا نهضت درمسیر صحیح مبارزه قرار گیرد و ترفندهای بعدی را نیز بی اثر کرد.
4. روشن شد که جریان حقوق بشر و فضای بازسیاسی، طلیعه ای برای میدان دادن به ملی گراها و لیبرال ها بوده و امریکا و رژیم شاه، عملاً درجذب مردم به سوی میانه روها موفقیتی نداشته اند و آنان هیچ پایگاهی در میان مردم ندارند.
5. متحجرین حوزه ها و کسانی که مروج جدایی دین از سیاسیت بودند و همواره درس و بحث و فقه و اصول را به مبارزه با شاه ترجیح می دادند، شکست خوردند ومردم نیز دریافتند که باید سراغ چه کسانی بروند.
6. ماهیت رژیم ضد مردمی شاه را برای بسیاری آشکار کرد. از آن پس بود که شعار «مرگ برشاه»، شعار اصلی و تکیه کلام توده های انقلابی شد.
7. باعث تعمیق ومردمی شدن نهضت و شرکت توده های مذهبی ، به ویژه جوانان شد.
8. برخی احزاب و جمعیت هایی که حرکت سیاسی خود را با اتکا به حقوق بشر کارتر و فضای باز سیاسی ایجاد کردند، توسط شاه ودرچهارچوب قانون اساسی شکل داده بودند، به تدریج از مردم جدا شدند و به دامن امریکا وغرب پناه بردند.
9. با قیام قم، آهنگ حرکت انقلاب به صورت «راهبرد چهلم ها»ی پشت سر هم، با صورت و محتوای کاملاً اسلامی ، شتاب فزاینده و گسترده تری به خود گرفت و رهبری امام (قدس سره) به عنوان نقش اصلی مبارزه با رژیم شاه ظاهر شد.(1).

آثار و نتایج قیام 19 دی
 

با قیام 19 دی، مظلومیت شهدا و حرکت روحانیت و مردم به بار نشست و حرکت ساز شد. پیام حضرت امام (قدس سره) روح تازه ای درکالبد مجروح ملت دمید و انقلاب، آهنگ و شتاب تازه ای به خود گرفت . مبارزه علیه رژیم طاغوت، شکل همه جانبه ای پیدا کرد وخون تازه ای در رگ نهضت جوشیدن گرفت. به دنبال قیام 19 دی، نهضت به شهرهای دیگر کشیده شد. حماسه چهلم ها شکل گرفت. تبریز، یزد، جهرم،تهران،مشهد و شهرهای دیگر کشورشاهد قیام هایی خونین درگرامیداشت شهدا بودند. نخست، مردم تبریز در چهلم شهدای قم به خاک و خون کشیده شدند و پس ازآن ، شهرهای دیگر به همین ترتیب،شاهد حماسه هایی جاوید بودند.حماسه چهلم ها، نهضت را به ثمر رساند و با بازگشت امام خمینی (رحمه الله) بود که مشعل انقلاب را شعله ور ساخت و پیروزی علیه حکومت طاغوت را به ارمغان آورد.(2)

تأثیر قیام برنظام طاغوت
 

نظام شاهنشاهی تا پیش از قیام مردم در19 دی، مسئله مبارزه و خشم و نفرت مردم از حکومت طاغوت را جدی نمی گرفت. فرا گیر شدن نهضت وقیام های پی در پی، پایه های کاخ وبیداد ستم شاهی را به لرزه درآورد و نظام دریافت که در معرض خطر جدی نابودی قرار دارد. بنابراین، تمام توان خود را برای سرکوب مبارزات و قیام ها به کار گرفت، ولی در این کار توفیقی به دست نیاورد؛ چرا که خون شهدا و روحی که امام (رحمه الله) درملت دمید، کار خود را کرده بود و هیچ سدی نمی توانست سیل خروشان نهضت را تاب بیاورد. حکومت با تمام قدرت به میدان آمد و روحانیت و مردم نیز به رهبری امام (رحمه الله) وبا توکل به خدای متعال، به مقابله با حکومت پرداختند(3).
از دستاوردهای قیام 19 دی؛ جنبش 29بهمن مردم تبریز بود .مردم در دفاع از قیام 19 دی روانه مساجد شدند، ولی پلیس آنها را پراکنده کرد و از تیر هوایی برای متفرق شدن آنها استفاده کرد. مردم در برابر این اقدام پلیس واکنش نشان دادند و شعار«زنده باد خمینی» را سر دادند، شیشه بانک ها و مکان های عمومی را شکستند وسینما ومشروب خانه ها را آتش زدند و از این راه اعتراض خود را اعلام کردند. حزب رستاخیز حدود 15 اتومبیل را در هم کوبید. نمونه شبیه به همین واقعه ، در چهلم شهدای29 تبریز در یزد اتفاق افتاد. بسیاری از مراسم اربعین که برای شهدای انقلاب برپا می شد، به راه پیمایی وحرکت های انقلابی ضد رژیم می انجامید. مهم ترین این مراسم، اربعین های پی درپی شهدای 19 دی قم، تبریز وکرمان بود که درنهایت ، به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد.
مساجد و تکیه ها از دیگر عوامل مؤثر در گسترش جهان بینی، به عنوان محل ظهور و بروز فرهنگ سیاسی شیعه است. مساجد به عنوان مرکز آموزش، مرکز ارتباط جمعی و مرکز برگزاری مراسم عبادی و مذهبی، عامل مهمی برای نشر و گسترش جهان بینی در میان توده مردم بوده است. از آنجا که این گونه مراسم برای شهدای راه انقلاب بود، اغلب، مکانی برای صحبت و گفت و گو درباره مسائل انقلاب و روشنگری مردم بود. (4)

پی نوشت:
 

1- علی شیرخانی، حماسه 19 دی قم.
2- سید جلال الدین مدنی ، تاریخ سیاسی معاصر ایران،صص 325-328.
3- همان.
4- همان.
 

منبع:اشارات شماره128
/خ