بمباران ماه؛ مأموريت ناسا براي يافتن منابع آب

ناسا قصد دارد در مأموريتي خارق العاده سطح قمر زمين را بمباران كند! مأموريت LCROSS، كه از پايگاه كيپ كاناورال فلوريدا پرتاب شد، حامل پرتابه اي است كه با سرعتي دو برابر سرعت گلوله به سوي سطح ماه شليك مي شود و گودالي بر آن ايجاد مي كند. اين پرتابه، كه موشكي از نوع سنتور است، با فضاپيمايي هدايت گر به سوي مقصد- گودالي برخوردي در قطب جنوب ماه- هدايت مي شود. دانشمندان تخمين مي زنند كه انفجار حاصل از اين برخورد به قدري قدرتمند است كه ستوني عظيم از مواد خرده ريزه به هوا بلند مي شود. حمله به ماه اعلان جنگ به اين كره، يا تخريبي افراطي، نيست! دانشمندان علوم فضايي مي خواهند ببينند آيا در ابر حاصل از مواد فوران شده اثري از يخ آب يا بخار آب آشكار مي شود يا خير.
با وجودي كه ماه بياباني خشك و عاري از هواست، آنها بر اين باورند كه شايد در نواحي هميشه در سايه ي گودال هاي قطبي ماه، كه هرگز نوري از خورشيد دريافت نمي كنند، يخ نهفته باشد. اگر چنين باشد اين يخ مي تواند منبعي حياتي براي پايگاهي انساني در ماه باشد. سال گذشته نيز، دانشمندان بريتانيايي نواحي اي را بر سطح ماه شناسايي كردند كه شايد بتوان در آنها آب يافت و تخمين مي زنند كه اين آب ممكن است براي پر كردن يكي از بزرگ ترين درياچه هاي پشت سد در اروپا كافي باشد.
به تازگي نيز گروهي از دانشمندان آزمايشگاه جت پروپالشن (JPL) ناسا در پاسادنا، كاليفرنيا، نقشه ي جديدي از توپوگرافي (برجسته نگاري) نواحي قطب جنوب ماه با بالاترين كيفيت تهيه كردند كه اطلاعات تازه اي از همين گودال هاي هميشه در سايه در اختيارشان قرار داد. اين دانشمندان داده هاي لازم براي اين نوع نقشه برداري را از رادار منظومه ي شمسي گلدستون در شبكه ي فضايي ژرف (DSN) در كوير مهاوي كاليفرنيا (مقاله ي «شبكه ي فضايي ژرف»، نجوم 184، ص 22 راببينيد) دريافت كردند. اين نقشه در واقع كمك دانشمندان مأموريت LCROSS بود تا دهانه ي هدف را انتخاب كنند. به گفته ي باربارا ويلسون، مدير طرح توپوگرافي JPL، «از آغاز زمان، اين دهانه ها همواره از ديد بشر پنهان بوده اند. حالا مي توانيم جزييات توپوگرافي درون آنها را تا 40 متر در پيكسل ببينيم، در حالي كه دقت ارتفاع در اين نقشه بهتر از 5 متر است.» مي توانيد نقشه ي سطحي نواحي قطب جنوب ماه را در اين پايگاه ببينيد:
Res/Moonmars/topics/www.nasa.gov//:http 20090618.html-Moon/featu
اين دانشمندان با استفاده از ارسال امواج راداري از ديش 70 متري در آرايه ي گلدستون به شناسايي نواحي انتخابي پرداختند. همچنين آنها داده هايشان را با مأموريت ژاپني كاگويا نيز مقايسه كردند تا بهتر بتوانند موقعيت تصاوير و نقشه هاي راداري را دريابند. (جالب اين است كه كاگويا نيز در پايان مأموريتش با سطح ماه برخورد كرد.) ناحيه ي نقشه برداري شده در طرح JPL ناحيه اي به وسعت 400×500 كيلومتر است.
اما مأموريت جديد ناسا مستقيم به سوي ماه نمي رود. نخست چندبار دور زمين مي گردد و در همين حين هدف ارزشمندش شناسايي مي شود. سرانجام، در روز 16 مهر/ 8 اكتبر موشك را به سوي ماه مي فرستد. فضاپيماي هدايت گر درست پشت سرش حركت مي كند،‌ عكس مي گيرد و، براي جستجوي رد پاي آب، مواد پرتاب شده را تحليل مي كند. اين فضاپيما، پيش از آنكه خودش با سطح ماه برخورد كند، براي همه ي اين كارها فقط 4 دقيقه وقت دارد. برخورد آن نيز چنان انفجار خيره كننده اي ايجاد مي كند كه احتمالاً از درون تلسكوپ ها آماتوري ديده مي شود.
مأموريت LCROSS- كه مخفف عبارت انگليسي «ماهواره ي سنجش و رصد دهانه هاي برخوردي ماه» است- به همراه فضاپيمايي ديگر، به نام مدارگرد شناسايي ماه (LRO)، سوار بر موشك اطلس 5 راهي فضا شد.
مدارگرد شناسايي ماه نيز دست كم به مدت يك سال به دور ماه مي گردد تا جايي مناسب فرود فضانوردان ماه در دهه ي آينده بيابد. اين مدارگرد همچنين به دنبال مواد مناسبي است براي پشتيباني حيات مهاجرنشيني بر ماه كفايت كند.
برگرفته از وبگاه
SkyandTelescope.com
نشريه نجوم ،شماره187