بيماري‌هاي ناشي از ساختمان در كمين كارمندان


 

نويسنده: دکتر اميرهوشنگ مهرپرور*




 
«بيماري‌هاي ناشي از ساختمان‌» به اختلالات و مشکل‌هايي گفته مي‌شود که در محيط‌هاي غيرصنعتي، به ويژه محيط‌هاي اداري، ايجاد مي‌شود و معمولا کارمندان را درگير مي‌کند. اين بيماري‌ها به 2 دسته تقسيم مي‌شوند؛ بيماري‌هاي حاد با دوره نهفته کوتاه و بيماري‌هاي مزمن که معمولا شامل بيماري‌هاي ريوي ناشي از مواجهه با سيگار يا ساير آلاينده‌هاي شيميايي موجود در محيط کار هستند. در اين بخش به 2 نمونه از بيماري‌هاي حاد ناشي از ساختما‌ن اشاره مي‌شود.

بيماري ساختمان‌هاي بسته
 

پيش‌تر به اين بيماري، نشانگان ساختمان بسته يا بيماري غيراختصاصي ناشي از ساختمان گفته مي‌شد. در بيشتر موارد، اين نشانگان در ساختمان‌هاي نسبتا نوساز با سيستم تهويه مرکزي و بدون پنجره‌هاي قابل بازشدن ديده مي‌شود. فراواني اين بيماري در سال‌هاي اخير افزايش قابل‌توجهي داشته است. با وجود آلاينده‌هايي مانند دود سيگار، اوزون و فرمالدييد در محيط‌هاي کار اداري تاکنون آلاينده‌ خاصي که بتواند علايم بيماري را توجيه کند، شناخته نشده است. اما در بيشتر موارد افراد مبتلا، در ساختمان‌هايي کار مي‌کنند که سيستم تهويه مرکزي دارند و هوا داخل ساختمان‌ بدون ورود هواي تازه از بيرون، گردش مي‌کند. بنابراين يک نظريه در مورد علت ايجاد نشانگان ساختمان بيمار جمع شدن آلاينده‌هاي مختلف در غلظت‌هاي پايين در محيط کار است.
برخي مطالعه‌ها نشان داده‌اند که خشکي هواي داخل ساختمان نيز مي‌تواند برخي علايم نشانگان ساختمان بيمار را توجيه کند به طوري که افزايش رطوبت هوا به 35 تا 45 درصد سبب کاهش برخي از علايم بيماري شده است. علل فرضي اين بيماري را مي‌توان به 3 دسته تقسيم کرد:

عوامل مربوط به ساختمان:
 

اين عوامل عبارتند از: آلاينده‌ها (ترکيبات آلي فرار، فرمالدييد، عوامل ميکروبي و...)، تهويه ناکافي، سيستم تهويه مرکزي بدون پنجره‌هاي قابل باز شدن، رطوبت نسبي پايين، دماي بالا، عامل پارچه (سطح کل پوشش‌هاي پارچه‌اي کف، پرده‌ها و صندلي‌ها تقسيم بر حجم اتاق)، عامل قفسه (طول کل قفسه‌ها و کمدها تقسيم بر حجم اتاق) و سر و صدا.
عوامل مربوط به فرد: اين عوامل عبارتند از: سابقه سردرد ميگرني، جنس زن، مشکلات روان‌پزشکي.
عوامل مربوط به شغل: اين عوامل عبارتند از: استرس شغلي، وجود نداشتن کنترل بر شغل، رضايت نداشتن شغلي، وجود نداشتن تنوع کاري، سرعت بالاي کار و عدم تاثير فرد بر سازمان.

اين بيماري چه علايمي دارد؟
 

علايم اين بيماري به صورت علايم عمومي (سردرد، احتقان بيني، تهوع، گيجي، خستگي، سنگيني قفسه سينه) و علايم تحريک غشاهاي مخاطي (تحريک چشم، تحريک و سوزش بيني و سينوس، تحريک و سوزش گلو) آشکار مي‌شوند. علايم مدت کوتاهي پس از ورود به ساختمان شروع شده و کمي پس از ترک ساختمان بهبود مي‌يابند.

چاره چيست؟
 

درمان شامل اطمينان دادن به بيمار و توضيح در مورد بيماري و در صورت لزوم خروج از کار به‌طور موقت است. براي پيشگيري مي‌توان از متعادل ‌کردن دماي محيط و ميزان تهويه هوا و گردش هواي خارج استفاده کرد.

هيستري جمعي يعني چه؟
 

بيماري روانزاد وابسته به جمع يک بيماري با منشا رواني- فيزيولوژيک است که به طور همزمان در گروهي از افراد ايجاد مي‌شود. به اين بيماري هيستري جمعي و بيماري واگيردار رفتاري نيز گفته مي‌شود. اين بيماري بيشتر در محيط‌هاي اداري و کارخانه‌هاي لوازم الکترونيک ديده مي‌شود. فراواني و علت دقيق آن مشخص نيست اما به نظر مي‌رسد که ناشي از ايجاد يک تحريک خاص در جمعيت حساس از نظر رواني باشد. عامل تحريک معمولا بوي غيرقابل توضيحي است که نگراني در مورد آن سبب شروع علايم در برخي از افراد مي‌شود. بيماري در شبکه‌هاي اجتماعي خاص در محيط کار گسترش مي‌يابد. يعني دوستان افرادي که ابتدا دچار اين علايم شده‌اند نيز ممکن است اين علايم را تجربه کنند.
دوره‌هاي بيماري در افراد با درآمد پايين در کارهاي پراسترس و اغلب تکراري و همراه با استرسورهاي فيزيکي مانند نور کم ديده مي‌شود. مطالعه‌ها نشان داده‌اند افرادي که به مدت طولاني در شرايط استرس‌زا و پراضطراب زندگي کرده‌اند، به اين بيماري حساس‌ترند.

علايم و نشانه‌ها
 

علايم و نشانه‌هاي اين بيماري عبارتند از سردرد، گيجي، سبکي سر، تهوع، خشکي دهان و گلو، تحريک چشم، بيني و گلو و سنگيني قفسه سينه، ضعف، بي‌حسي و گزگز و مورمور. در اين بيماري علايم عمومي نسبت به علايم ناشي از تحريک مخاط‌ها شايع‌ترند. علايم در افراد يک گروه ممکن است مختلف باشد و معمولا زماني که افراد گروه در کنار هم هستند، تشديد مي‌شود. علايم فيزيکي يا آزمايشگاهي معمولا يا وجود ندارد يا خفيف است و بلافاصله پس از ترک ساختمان بهبود نمي‌يابند. روش انتقال از طريق زنجيره بينايي يا شنوايي است، يعني افراد زماني بيمار مي‌شوند که ببينند يا بشنوند که سايرين بيمار شده‌اند. بيماري در اولين فرد ممکن است ناشي از مواجهه واقعي با يک بوي نامطبوع يا ماده سمي يا به علت غيرشغلي مانند يک بيماري ويروسي باشد.

چاره چيست؟
 

درمان شامل اطمينان دادن به بيمار در محيطي حمايتي دور از محلي است که علايم ايجاد شده است.

پي نوشت :
 

*متخصص طب کار

منبع:www.salamat.com