بایدهای پس از زايمان

6 ساعت اول پس از زايمان، مهم‌ترين و خطرناك‌ترين زمان براي مادر است. در مراقبت‌هاي پس از زايمان كنترل ميزان خو‌ن‌ريزي و علايم حياتي مادر (فشار خون، دماي بدن، نبض و تنفس) اهميت زيادي دارد. مراقبت‌هاي معمول پس از زايمان، طي 3 ملاقات انجام مي‌شود که ملاقات اول در روزهاي اول تا سوم، ملاقات دوم در روزهاي 10 تا 15 و ملاقات سوم در روزهاي 42 تا 60 پس از زايمان انجام مي‌شود. مراقبت‌هاي نوزاد نيز در 3 نوبت شامل مراقبت بدو تولد، مراقبت روزهاي 3 تا 5 و مراقبت روز 30 انجام مي‌شود. براي مادري که در بيمارستان زايمان مي‌کند، مراقبت پس از زايمان در بيمارستان را مي‌توان مراقبت بار اول پس از زايمان محسوب کرد. گفتگوي ما با دکتر آزيتا صفارزاده، متخصص زنان و فلوشيب لاپاروسکوپي درباره همين مراقبت‌هاست.

مراقبت‌هاي ضروري پس از زايمان چه مراقبت‌هايي است؟
 

مراقبت‌هاي ضروري و اوليه براي مادر شامل مراقبت‌هاي نوك پستان، رابطه زناشويي بعد از زايمان، تغذيه، يبوست، دردهاي پس از زايمان، ورزش براي برگشت عضلات به حالت اوليه و تنظيم خانواده است. رژيم غذايي مادران شيرده بعد از زايمان در مقيسه با غذاي زنان باردار نياز به كالري و پروتئين بيشتري دارد. زيرا بايد پروتئين، كلسيم و ساير موادي كه مادر در اثر شيردهي از دست مي‌دهد تامين شود. براي جلوگيري از كم‌خوني و كمبود ويتامين‌ها مصرف روزانه يك قرص آهن و يك قرص مولتي ويتامين تا سه ماه پس از زايمان براي مادر تجويز مي‌شود. بهتر است در زمان شيردهي از مصرف غذاهاي نفاخ و حساسيت‌زا مانند گوجه فرنگي، پياز، كلم، شكلات و ادويه‌ خودداري شود.

وضعيت شير دادن چگونه بايد باشد؟
 

تغذيه نوزاد با شير مادر بسيار اهميت دارد. زيرا شير مادر علاوه بر مزاياي زيادي كه دارد احتياجات تغذيه‌اي نوزاد را در 4 تا 6 ماه اول زندگي برطرف مي‌كند.مادرشيرده بايد نوك پستان‌ها را كاملاً تميز نگه دارد و بدون استفاده از مواد شيميايي و آرايشي و فقط با چند قطره از شير خود، آن را چرب کند.

آيا مشکلات گوارشي هم وجود دارند؟
 

اغلب خانم‌ها در روزهاي اول بعد از زايمان معمولاً دچار يبوست مي‌شوند که به محض شروع فعاليت روزانه اين حالت از بين مي‌رود. رژيم غذايي مناسب و مصرف مواد غذايي داراي فيبر مانند سبزيجات و ميوه به رفع يبوست كمك مي‌كند.

چرا بعد از زايمان درد وجود دارد؟
 

به علت انقباض رحم براي خروج لخته‌هاي خون باقي مانده، گاهي در روزهاي اول پس از زايمان، دردهايي شبيه درد قاعدگي وجود دارد كه به پس‌درد موسوم است. اين درد با شيردهي بيشتر مي‌شود كه علت آن وجود هورموني است كه در شير دهي ترشح شده و باعث انقباض رحم مي‌شود. اگر درد شديد و مداوم شده همراه با تب يا خو‌ن‌ريزي باشد، بايد فورا به پزشك مراجعه شود.

مادران مي‌توانند ورزش کنند؟
 

براي برگشت سريع‌تر ماهيچه‌هاي شكم و ساير قسمت‌ها به حالت اوليه، انجام حركات ويژه ورزشي با نظر پزشك ورزشي در زناني كه زايمان طبيعي كرده‌اند، توصيه مي‌شود.

براي تنظيم خانواده چه بايد کرد؟
 

زمان شروع استفاده از روش انتخاب شده براي مادران شيرده و غير شيرده متفاوت است. به اين ترتيب كه بايد مادراني كه فقط با شير خود نوزادشان را تغذيه مي‌كنند، 40 روز پس از زايمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگي كمتر است) و مادراني كه اصلاً شير خود را به نوزاد نمي‌دهند يا از شير كمكي استفاده مي‌كنند، 20 روز پس از زايمان، استفاده از روش پيشگيري را آغاز کنند.

چه علايمي نشان‌دهنده خطر در دوران پس از زايمان است؟
 

تب و لرز، خو‌ن‌ريزي بيش از ميزان قاعدگي درهر زمان ويا ادامه خو‌ن‌ريزي بيشتر از حد لکه بيني بعداز 10 روز، درد و ورم ناحيه بخيه‌ها، هر گونه درد، قرمزي و تورم پستان‌ها، لمس توده يا درد و تورم و خروج ترشحات چرکي ازمحل بخيه‌ها، خروج ترشحات چرکي و بدبو از مجراي زايمان، درد زيردل يا درد ساق پا، بي‌اختياري دفع ادرار و مدفوع، درد يا سوزش هنگام ادرار کردن و تکرر ادرار، افسردگي شديد، سرگيجه و رنگ پريدگي.

دربارة محل بخيه‌ها هم توضيح مي‌دهيد؟
 

در هر ملاقات، محل بخيه‌ها (برش اپيزيوتومي ‌يا سزارين) بررسي مي‌شود. ناحيه برش معمولا بدون درد، التهاب و کشش است. محل برش اپيزيوتومي‌ معمولاً پس از سه هفته ترميم مي‌شود و نخ بخيه محل برش سزارين پس از 7 تا 10 روز نياز به کشيدن دارد.

علايم هشدار
 

برخي مادران ممکن است در روزهاي 3 تا 6 و حداکثر تا روز 14 پس از زايمان دچار افسردگي خفيف و گذرا (اندوه پس از زايمان) شوند که علايم آن به صورت گريه و بي‌قراري، اختلال در خواب و اشتها و احساس غمگيني تظاهر مي‌کند. دوره پس از زايمان، دوره پرخطري از نظر عود بيماري رواني قبلي و يا بروز بيماري رواني جديد است. بنابراين چنانچه فاکتورهاي خطر بيماري رواني مانند سابقه بيماري در مادر وجود دارد و در حال حاضر با علايم اندوه پس از زايمان مراجعه کرده است، بايد تحت نظر گرفته شود. چنانچه اين حالت طولاني و مداوم شود، مشورت با پزشک لازم است. دراين موقع، مادران بايد احساسات خود را با همسرشان درميان بگذارند.
اگر علايم طولاني و شديدتر شود مانند تمايل به خودکشي و آزار به نوزاد، روانپريشي پس از زايمان مطرح است. در مراحل اوليه، به صورت بي‌خوابي، بي‌قراري و تغييرات سريع خلق و خو خود را نشان مي‌دهد. بنابراين اگر سابقه در مادر و يا خانواده او و يا ساير عوامل خطر وجود دارد، ويزيت روان پزشکي الزامي‌است و مادر بايد ارجاع شود.
منبع:http://www.salamat.com
/ج