همه چيز درباره مسواک

مسواک کردن دندان ها از ارکان مهم در بهداشت دهان و دندان به شمار مي آيد. اهميت اين موضوع وقتي آشکار مي شود که محققان مي گويند: عدم رعايت بهداشت دهان و دندان موجب بروز بيماري هاي قلبي، جنسي، ديابت و ... مي شود.
اسلام در بيش از يک صد حديث، مسلمانان را به استفاده از مسواک تشويق کرده و فوايد و لزوم آن را برشمرده است. پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله مي فرمايد: دهان هاي خود را با مسواک زدن خوشبو کنيد؛ زيرا دهان هاي شما گذرگاه هاي قرآن است( کنز العمال، 2753). در اين مقاله بر آنيم تا علاوه بر آشنايي با شيوه هاي صحيح مسواک زدن، با خريد و نکات مهمي که در اين باره وجود دارد آشنا شويم.

فوايد مسواک
 

امام صادق عليه السلام فوايد مسواک زدن را اين گونه بر مي شمارد: مسواک زدن دوازده ويژگي دارد: اين که از سنت است، دهان را تميز مي سازد، نور چشم را زياد مي کند، خداي رحمان را خشنود مي گرداند، دندان ها را سفيد مي کند، پوسيدگي آن ها را از بين مي برد، لثه ها را محکم مي سازد، اشتها را زياد مي کند، بلغم را مي برد، حافظه را زياد مي کند و حسنات دو چندان مي شود و فرشتگان شاد مي گردند( الخصال، 53،481).
از فوايد ديگري که در روايات بيان شده: زبان آوري، از بين بردن وسوسه سينه، پر پشت شدن موها و برطرف شدن آب ريزش چشم است( منتخب ميزان الحکمه، 289).

روش مسواک زدن
 

شيوه صحيح مسواک کردن، مهم ترين بحث در رعايت بهداشت است. چرا که اگر به صورت صحيح انجام نشود، با مسواک نزدن تفاوتي ندارد. براي مسواک کردن صحيح بايد اين نکات را به کار ببريم:
1. با استفاده از نخ دندان، لاي دندان ها را تميز کنيد، زيرا سطوح بين دندان ها به هيچ وجه با استفاده از مسواک تميز نمي شوند. در روايات نيز به خلال کردن دندان ها تأکيد زيادي شده است.
2. مسواک را خيس کرده و مقداري خميردندان روي آن بگذاريد. دهان را هم بشوييد تا خميردندان به خوبي کف کند.
3. از آخرين دندان سمت چپ فک بالا شروع کنيد و در جهت عقربه هاي ساعت ادامه دهيد. نوک موهاي مسواک را در خط رويش دندان ها قرار دهيد و به سر مسواک زاويه 45 درجه بدهيد. سپس براي 20 ثانيه به سر مسواک حرکتي لرزش بدهيد و بعد از آن با حرکت چرخشي خرده هاي غذا را از سطح لثه و دندان جدا کنيد.
4. با توجه به اندازه سر مسواک، دندان ها را سه تا سه تا مسواک بزنيد.
5.سطح بيروني دندان هاي جلوي بالا و پايين را هم به اين طريق مسواک کنيد: مسواک را به حالت عمودي نگه داريد و با حرکت آرام و با دامنه کوتاه به صورت جلو و عقب پشت دندان ها را تميز کنيد.
6. سپس سطح جونده دندان ها( آسياي کوچک و بزرگ) را با حرکت رفت و برگشت مسواک کنيد.
7. توجه داشته باشيد که سطح داخل گونه و زبان نيز بايد مسواک شود. براي مسواک اين قسمت ها سر مسواک را آرام و با حالت چرخشي داخل گونه و روي زبان حرکت دهيد. براي هرکدام بايد 30 ثانيه وقت بگذاريد.
8. در مرحله آخر با يک ليوان آب، دهان تان را بشوييد. مي توانيد پس از شستن از دهان شويه هم استفاده کنيد.

نکته
 

1. قبل از استفاده از مسواک از تميز بودن آن مطمئن شويد.
2. دندان عقل را با دقت بيش تري مسواک کنيد. چون اين دندان ها زودتر فاسد مي شوند.
3. هنگام مسواک زدن فکرتان را روي همين کار متمرکز کنيد تا نتيجه بهتري بگيريد.
4. مدت مسواک زدن صحيح 5 الي 10 دقيقه است. هنگام مسواک زدن، ساعت را فراموش نکنيد.
5. مسواک را محکم نگيريد. بگذاريد آزادانه در دست حرکت کند.
6. حداقل دو بار در روز دندان ها را مسواک کنيد.
7. هر سه ماه يک بار مسواک خود را عوض کنيد. البته اگر مسواک شما زودتر ساييده شده است، به محض ساييده شدن پرزها، آن را عوض کنيد.
8. بلافاصله بعد از خوردن نوشيدني هاي اسيدي مثل نوشابه، آب پرتقال و ... مسواک نزنيد. چون اسيد اين نوشيدني ها ميناي دندان را ضعيف مي کند و مسواک زدن باعث فرسايش آن مي شود. حداقل نيم ساعت بعد از نوشيدن صبر کنيد تا مواد معدني از دست رفته دوباره جذب مينا شود.

مسواک خوب
 

در گذشته مردم از چوب مسواک استفاده مي کردند. چوب مسواک از درخت « اراک» تهيه مي شد. امام رضا عليه السلام مزيت چوب اراک را جلاي دندان، خوشبويي دهان، محکم شدن لثه ها و جلوگيري از کرم خوردگي دندان ها بر مي شمارد.
دکتر « کينيث کيوديل» در پنجاه و دومين گردهمايي پژوهش هاي دندان در آمريکا با مقايسه چوب مسواک با مسواک هاي پلاستيکي امروزي، استفاده از چوب مسواک را به خاطر الياف نرم و کلفت، مواد شيميايي مفيد، عدم ضرر رساني به لثه، داشتن مواد ضد عفوني کننده و طبيعي بودن آن توصيه کرده است.
اما امروزه که مردم از مسواک هاي پلاستيکي استفاده مي کنند بايد دقت کنند که بهترين نوع آن را برگزينند. براي انتخاب يک مسواک خوب به اين نکات توجه داشته باشيد:
1. داراي رشته هاي نايلوني و نرم و متوسط باشد تا به لثه ها آسيب نرساند.
2. اندازه سر آن متناسب با دهان فرد باشد.
3. الياف مسواک بايد در عرض 3 تا 4 رديف و در طول 10 تا 12 رديف قرار گرفته باشند.
4. مسواک خوب نبايد پس از مدتي، پرزهاي آن پخش شوند و خاصيت ارتجاعي خود را از دست بدهند.
5. ترجيحاً دسته مسواک مستقيم باشد و خميدگي بيش از حد نداشته باشد. چرا که مسواک هايي که دسته مستقيم دارند، قدرت پاک کنندگي بيش تري دارند.
6. اگر قسمت مويي مسواک به شکل 8 باشد، قدرت پاک کنندگي بيش تري دارند.
7. براي کودکان مسواک هايي با سر کوچک، دسته ضخيم و الياف نرم مناسب است.

نگهداري از مسواک
 

1. پس از هر بار مسواک زدن، آن را به طور کامل بشوييد و باقي مانده خميردندان و خرده هاي غذا را از لا به لاي الياف آن پاک کنيد.
2. مسواک را در محيط خشک نگه داري کنيد. گذاشن مسواک در حمام يا جاهايي که مرطوب است باعث نرم شدن الياف و از بين رفتن خاصيت ارتجاعي آن مي شود.
3. مسواک را درون درپوش آن قرار دهيد.
4. مسواک خيس را درون درپوش نگذاريد چون باعث رشد سريع باکتري ها مي شود.
5. ليوان نگه داري مسواک را تميز نگه داريد.

مسواک هاي نسل جديد
 

1. مسواک هاي برقي: مسواک هاي برقي با مسواک هاي معمولي تفاوت چنداني ندارند؛ فقط کار را راحت تر کرده اند. مسواک هاي برقي براي کودکان، معلولان و کساني که قدرت حرکتي مناسبي را ندارند مفيد است. وگرنه در تميزي دندان ها، فرقي با مسواک هاي معمولي ندارند.
2. مسواک هاي تيتانيومي: اين نوع مسواک ها نياز به خمير دندان ندارد. اين مسواک را ژاپني ها اختراع کرده اند. در اين نوع مسواک ها هسته اي از جنس دي اکسيد تيتانيوم وجود دارد که باعث ايجاد نوعي واکنش الکترو شيميايي مي شود که در نتيجه آن جرم دندان ها را از بين مي برد. اين مسواک ها دو نوع هستند. نوع اول آن الياف معمولي دارد که بايد زود به زود تعويض گردد. اما نوع جديد آن، داراي برس هايي هستند که سال ها سالم مي ماند.

خمير دندان
 

در ترکيبات خميردندان ها فرق چنداني وجود ندارد. از طرفي نقش خميردندان در پاکيزگي دندان ها بسيار ناچيز است و نقش کمکي براي مسواک دارد. همه خميردندان ها داراي اين ترکيبات هستند:
ساينده ها: پودرهايي با خاصيت سايندگي متوسط که بدون آسيب رساندن به ميناي دندان ها باعث براق شدن آن مي شود.
پاک کننده ها: موادي که ايجاد کف مي کند و باعث جدا شدن لايه هاي چسبيده به دندان مي شود.
رطوبت دهنده ها: اين مواد جلوي خشک شدن خميردندان را مي گيرد.
مواد ژل کننده: باعث پايداري و به هم چسبيدن ذرات جامد خميردندان مي شود.
ساير افزودني ها: مواد رنگي، محافظ، سفيد کننده، بوها و ... اما با توجه به مواد درماني که به خميردندان ها اضافه مي شود خمير دندان ها به چند گروه تقسيم مي شوند:
خمير دندان هاي ضد پوسيدگي: در اين خميردندان ها از ترکيبات فلورايد به عنوان ماده ضد پوسيدگي استفاده شده است. اين ماده باعث استحکام دندان ها و افزايش مقاومت آن ها در برابر باکتري هاي مضر مي شود.
خميردندان ضد جرم: اين گونه خمير دندان ها داراي مواد ساينده و پاک کننده صابوني و قوي هستند که باعث سفيدي و شفافيت دندان ها مي شود و نمي تواند جرم دندان ها را از بين ببرد. فقط سرعت تشکيل جرم را کم تر مي کند. اين نوع خمير دندان ها به دندان هاي ناسالم و ميناهاي ضعيف ضرر مي رساند و نمي تواند رنگ طبيعي دندان ها را از بين ببرد. از اين نوع خمير دندان فقط با توصيه دندان پزشک استفاده کنيد.
خمير دندان ضد حساسيت: اين نوع از خمير دندان براي کم کردن حساسيت دندان ها مؤثر است. کساني که دندان هاي حساس دارند و با خوردن مواد غذايي شيرين و ترش يا مواد سرد و گرم احساس درد مي کنند، مي توانند با استفاده از اين نوع خمير دندان حساسيت دندان خود را کاهش دهند.

خمير دندان خوب
 

براي خريد يک خمير دندان خوب اين نکات را به ياد بسپاريد:
1. داراي مجوزهاي بهداشتي لازم و تاريخ مصرف باشد.
2. بدون اين که به ميناي دندان آسيب برساند، داراي قدرت تميزکنندگي خوب باشد و پس از شستن دهان، به خوبي شسته شود.
3. ساختار آن به طور مناسب نرم باشد تا به راحتي از تيوپ خارج شود.
4. با پوست و مخاط دهان سازگار باشد. داراي مزه خوب باشد و فضاي دهان را تازه و خوشبو کند.
5. بسته بندي و قيمت مناسب داشته باشد و کيفيت آن تا آخر تغيير نکند.
6. در استفاده از خمير دندان لازم نيست مقدار زيادي از آن روي مسواک قرار گيرد. استفاده کمي از آن هم همان اثر را دارد.
7. بعد از استفاده از خميردندان، دهان را خوب بشوييد و خميردندان را فرو نبريد. خوردن خمير دندان حاوي فلورايد به ويژه در کودکان باعث تغيير رنگ دندان ها و به وجود آمدن لکه هاي سفيد روي آن ها مي شود.
منبع: نسيم وحي، شماره 23.
ae