30 كيلو كاهش وزن در يك سال

این نوشته درباره روند کاهش وزن خانم آزاده بهرامي با حضور دکتر هاتف شجاعي (متخصص تغذيه)، دكتر پيمان اديبي (فوق‌تخصص گوارش) و دكتر شهرام صادقي (متخصص طب ورزشي) می باشد.
آزاده بهرامي که توانسته طي يک سال از 90 کيلو به 60 کيلو برسد، مي‌گويد: مـن از بـچـگي چـاق بـودم

خانم بهرامي! چه شد كه تصميم گرفتيد وزن كم كنيد؟
 

من از بچگي چاق بودم. هميشه موقع خريد لباس، مشكل داشتم و موقع پياده‌روي نفسم مي‌گرفت. چون همگي چاق بوديم، مادرم هميشه غذاهاي رژيمي درست مي‌كرد و من هم رژيم زياد مي‌گرفتم اما انگار اين كارها چندان فايده‌اي نداشت. به همين دليل تصميم گرفتم جدي‌تر عمل كنم و تحت نظر يك متخصص، رژيم بگيرم و فعاليت ورزشي داشته باشم. البته مبتلا به كيست تخمدان هم بودم و حدود 10 كيلوگرم از چاقي من به دليل قرص‌هاي HDL بود كه هر روز مصرف مي‌كردم.

غذاهاي رژيمي‌تان معمولا چه بودند؟ منظورم اين است كه به چه غذاهايي مي‌گوييد رژيمي؟
 

مادرم سعي مي‌كرد غذاها را با روغن كمتري طبخ كند يا برنج و نان كمتري در وعده‌هاي غذايي بگذارد. خودم براي اينكه لاغر شوم خيلي وقت‌ها به جاي ناهار، بيسكويت مي‌خوردم؛ يعني غذاهاي اصلي را حذف مي‌كردم و به جاي‌شان تنقلات مي‌خوردم تا سير شوم.

با اين كارها وزني هم كم كرديد؟
 

بله، ولي به گفته متخصص تغذيه‌ام، فقط آب بدنم بود كه كم ‌شده بود. حدود 5 كيلوگرم كم كردم و البته به محض اينكه غذا مي‌خوردم دوباره وزن از دست رفته، برمي‌گشت و عوارضي مانند سردرد و دل‌درد هميشه آزارم مي‌داد. به دنبال همين رژيم‌ها بود كه ورم معده و كم‌خوني هم گرفتم.

وقتي به متخصص تغذيه مراجعه كرديد، چه رژيمي به شما دادند؟
 

در رژيم من همه جور غذايي وجود داشت. حتي خشكبار هم مي‌توانستم بخورم. همان غذاهاي روزانه معمولي بود با ميزان مشخص. مزيت اين رژيم هم همين بود كه با رژيم ساير افراد خانواده تفاوتي نداشت به طوري كه تا به امروز هم عادت كرده‌ام كه همين قدر غذا بخورم. دكتر، مقداري قرص مكمل كلسيم D و آهن هم برايم تجويز كردند. به دليل پرخوري عصبي و اشتهاي كاذبي هم كه داشتم پودر مكملي را به من پيشنهاد كردند كه قبل از غذا با آب مي‌خوردم.

با وجود ورم معده‌اي كه داشتيد، به شما رژيم دادند؟
 

بله؛ به متخصص‌هاي ديگري قبل از دكتر شجاعي مراجعه كرده بودم كه معتقد بودند نمي‌توانم با ورم معده رژيم بگيرم اما رژيم دكتر شجاعي چون همه نوع غذايي را شامل مي‌شد، مشكلي برايم پيش نياورد و حتي سبب بهبود ورم معده‌ام هم شد.

ورم معده‌تان از چه زماني شروع شد؟
 

تقريبا 2 سال پيش؛ چون برخي اوقات اصلا غذا نمي‌خوردم اسيد معده‌ام زياد ترشح مي‌شد؛ به‌طوري كه يك مرتبه اسيد معده‌ام 2 برابر شد و به شدت دل‌درد گرفتم. در واقع، چون رژيم‌هاي سخت و غلط مي‌گرفتم دچار دل‌دردهاي شديد مي‌شدم. پزشك هم براي درمانم امپرازول و رانيتيدين تجويز كرد.

حالا ورم معده‌تان خوب شده؟
 

بله؛ البته گاهي اوقات بدخوري مي‌كنم و دوباره دل‌درد مي‌گيرم اما در كل، خوب هستم و قرص هم نمي‌خورم.

غير از ورم معده، مشكلات ديگري هم داشتيد؟
 

بله؛ سردرد مي‌گرفتم. در مسافت‌هاي طولاني كه هم‌سن و سالانم به راحتي آن را طي مي‌كردند، من به نفس‌نفس مي‌افتادم. البته مشكل كيست تخمدان هم داشتم و حدود 10 كيلوگرم از چاقي ام به دليل قرص‌هاي HDL بود كه مصرف مي‌كردم. بعد از كم كردن وزن، حدود نيمي از اين كيست‌ها هم خوب شدند اما ديگر دارو مصرف نمي‌كنم. مشكل كم‌خوني هم داشتم كه بعد از مراجعه به متخصص تغذيه به من قرص آهن و اسيدفوليك دادند و حتي نوع غذاها را به گونه‌اي تنظيم كردند كه آهن بيشتري دريافت كنم.

ابتلا به كم‌خوني هم به دليل رژيم‌هاي نادرست‌تان بود؟
 

بله؛ خيلي بي‌حال و خواب آلود بودم ولي در عين حال، نمي‌توانستم بخوابم. مي‌دانستم دچار كم‌خوني هستم ولي قرص نمي‌خوردم.

رژيم‌تان سبب ريزش مو و شل شدن پوست‌تان هم شد؟
 

بله؛ اواخر رژيم بود كه ريزش مويم شروع و پوستم هم شل شد. دكتر برايم دارو تجويز كرد و من هم نيمي از داروهاي تجويزي را خوردم ولي بيشتر سعي كردم با خوردن غذا مشكلم را حل كنم.

چه جالب! بيشتر توضيح مي‌دهيد؟
 

غذاهاي داراي ويتامين A يا گروه B را بيشتر مصرف مي‌كردم و همين امر، باعث كم شدن ريزش مويم شد. براي شل شدن پوستم هم قرص كلسيم D مصرف مي‌كردم. البته ورزش هم بسيار كمك‌كننده بود.

چه ورزشي؟
 

براي سفت كردن پوستم با دستگاه و وزنه كار مي‌كردم. براي كم كردن وزن، دكتر يك ساعت و نيم پياده‌روي برايم تجويز كردند و خودم هم هفته‌اي يك بار جمعه‌‌ها كوه مي‌رفتم. البته الان به جاي كوه، ورزش ثابتم شنا و پياده‌روي است. 3 روز در هفته شنا مي‌كنم و هر زماني فرصتي پيش بيايد مي‌روم پياده‌روي.

كوه را بيشتر دوست داشتيد يا شنا؟
 

كوه را؛ چون روحيه‌ام را بهتر مي‌كرد ولي شنا را انتخاب كردم چون وقت كوه رفتن را نداشتم.

در ابتداي صحبت‌هايتان به اين نكته اشاره كرديد كه پرخوري عصبي و اشتهاي كاذب داشتيد و دكتر براي مقابله با آن پودر مكمل برايتان تجويز كرد. اين پودر دقيقا چه بود؟
 

فيبر بود. نامش هم «فيبر كلير» بود.

پرخوري عصبي شما به كمك آن درمان شد؟
 

بله؛ يكي از مشكلات اساسي من كه در طول رژيم گرفتن برطرف شد پرخوري عصبي بود. هم مي‌خواستم رژيمم را رعايت كنم، هم وقتي عصبي يا هيجان‌زده مي‌شدم، تمايل داشتم زياد غذا بخورم. رژيمي كه براي من تجويز شد و مشاوره‌هاي بعد از آن براي من بسيار مفيد بود. درواقع دكتر الگوي تغذيه‌اي من را اصلاح كرد من فهميدم با اين سن و قد و ميزان تحرك، چقدر بايد مواد غذايي بخورم. جالب است كه وقتي مي‌خواهم ميهماني بروم، مي‌دانم چقدر بايد فعاليت بدني داشته باشم و چقدر در طول روز غذا بخورم كه در ميهماني راحت باشم. در ميهماني هم معمولا همه متعجب مي‌شوند كه چطور من همه چيز مي‌خورم و چاق نمي‌شوم.

در طول رژيم، مشكل يبوست نداشتيد؟
 

چرا؛ به همين دليل، دكتر استفاده از مكمل فيبري را در غذاهايم پيشنهاد كردند و مشكلم حل شد.

از 12 اسفند ماه سال 88 تاكنون وزن شما روي 60 كيلوگرم ثابت مانده است؟
 

بله؛ البته وزنم به 55 كيلوگرم هم رسيده بود ولي چون صورتم خيلي لاغر شده بود و وزنم برحسب قد از نظر دكتر كم بود، تصميم گرفتيم تحت نظر ايشان 5 كيلوگرم اضافه كنم تا هم صورتم زيباتر شود و هم در برابر بيماري‌ها خيلي بدنم ضعيف نباشد.

رمز موفقيت خودتان را در چه مي‌بينيد؟
 

رژيم مناسب و مشاوره‌هاي مفيد دکتر كمك كرد الگوي تغذيه‌اي‌ام را اصلاح كنم. در ضمن براي مقابله با پرخوري عصبي و چاقي هم روش‌هايي را به كار بردم كه خيلي موثر بود. به عنوان نمونه، قبل از شروع غذا به خودم مي‌گفتم اين يك قاشق همان مزه‌اي را مي‌دهد كه غذاي كل ديس دارد. اين كار يك احساس آرامش ذهني به من مي‌داد و مانع از تند غذا خوردن و زيادروي در اين كار مي‌شد. با تامل خوردن و مزه‌مزه كردن همان يك قاشق ميل من به غذا را كم مي‌كرد. نكته ديگر اينكه فهميده بودم، خوردن يك امر عقلي است؛ يعني مغز است كه فرمان مي‌دهد گرسنه‌اي يا سير؛ و اين پيام حدود 15 دقيقه بعد از آغاز خوردن ارسال مي‌شود. به همين دليل، من غذا را آرام‌آرام مي‌خوردم تا 15دقيقه بگذرد. روش ديگر من گفت‌وگوكردن با خودم قبل از آغاز غذا خوردن بود. اين كار باعث شد ذهنم از غذا خوردن دور شود و كمتر غذا بخورم.

نگاه اول
 

نظر دكتر ‌هاتف شجاعي، متخصص تغذيه‌ درباره رژيم خانم بهرامي
با همين کاهش وزن، ورم معده ايشان خوب شد
آقاي دكتر! درباره خانم بهرامي و نوع رژيمي كه به ايشان تجويز كرديد، برايمان بگوييد.
خانم بهرامي اولين بار در تاريخ 5/12/87 مراجعه كردند و وزنشان حدود 90 كيلوگرم بود. از جمله مشكلاتي كه داشتند، مشكلات گوارشي، كم‌خوني، كيست تخمدان و پرخوري عصبي بود و براي تنظيم گوارش و ساير مشكلات، داروهايي هم مصرف مي‌كردند. ايشان سابقه ورم معده و يبوست هم داشتند. رژيم‌هاي مكرري مي‌گرفتند و الگوي غذايي نادرستي داشتند. صبحانه كم مي‌خوردند و به دليل شاغل بودن در محيط كار غذا مصرف نمي‌كردند. خانم بهرامي وزنشان بالا بود و مي‌خواستيم به نحوي وزن ايشان را پايين بياوريم كه براي طولاني‌مدت ثابت بماند. پس يك رژيم سبك به او داديم البته قبلاً رژيم‌هاي كلاسيك متعارف گرفته بود. اين بار مقدار پروتئين رژيم را بالا برديم و از ايشان خواستيم يك بار در هفته، مثلا جمعه‌ها به دليل كم‌خوني‌اي كه دارد جگر قرمز يا كباب آزادانه مصرف كند. لبنيات كم مصرف مي‌كردند. به همين دليل مصرف 2 ليوان شير در برنامه روزانه‌شان گنجانديم. در ضمن، مصرف فيبرشان را بالا برديم؛ به عنوان نمونه توصيه كرديم كه در سوپ‌شان سبوس بريزند. ايشان در كل، روند پيشرفت خوبي داشت تا اينكه دچار ريزش موي خفيف در تاريخ 30/3/88 يعني در وزن 70 كيلوگرمي شدند. در اين زمان مكمل‌هاي ويتاميني و مينرال براي ايشان تجويز شد و الگوي غذايي پروتئين بالاتر رفت. از اين پس، خانم بهرامي ورزش كوهنوردي، ايروبيك و كار با وزنه را هم به برنامه روزانه افزود. به اين ترتيب مسايل گوارشي و يبوست‌شان رفع شد و روحيه‌شان به دليل كاهش وزن به ميزان قابل ملاحظه‌اي بهبود يافت. در تاريخ 10/12/88 به 5/60 كيلوگرم رسيدند و از اين به بعد هر 3 ماه يكبار مراجعه كردند ولي برگشت وزن نداشتند. البته دچار شل‌شدگي پوست شده بودند كه به تدريج پوست ايشان هم جمع و كمبودها جبران شد. در حال حاضر، وضعيت عمومي‌شان خوب است و برگشت وزن نداشته‌اند.

خانم بهرامي ورم معده داشتند و متخصصان ديگر، رژيم گرفتن را با اين وضعيت برايشان صلاح نمي‌دانستند. شما براي رفع اين مشكل، چه روشي در پيش گرفتيد؟
 

ورم معده ايشان به دنبال تصحيح برنامه غذايي‌شان به سرعت خوب شد و من كار خاصي انجام ندادم. به نظر من، ورم معده ايشان به دليل استرس بود و با كاهش وزن، روحيه ايشان بهتر و استرس وي كمتر شد. در ضمن، ايشان غذاهاي ناسالم مي‌خوردند يا در محل كار از مصرف غذا ‌شانه خالي مي‌كردند بنابراين، با تصحيح الگوي غذايي مساله ورم معده حل شد.

ايشان مشكل كيست تخمدان هم داشتند. براي برطرف كردن اين مشكل، شما رژيم خاصي تجويز كرديد؟
 

نه! وزن كم كردن سبب برطرف شدن مشكلات هورموني‌وي شد. در واقع كمتر شدن توده چربي بدن به اصلاح مسايل هورموني كمك كرد.

خانم بهرامي به اين مطلب اشاره كردند كه طي رژيم، وزنشان بيش از حد طبيعي پايين‌ آمده بود و به همين دليل، دوباره براي اضافه كردن وزن رژيم گرفتند. همين‌طور بوده؟
 

بله؛ ايشان در يك دوره به دليل ورزش زياد لاغر شدند. بعد از آناليز توده‌هاي بدن متوجه شديم چربي بدن ايشان بسيار كم شده است. خود ايشان از كم كردن وزنشان خوشحال بودند و مي‌خواستند وزن كم كنند ولي من پيشنهاد كردم كه ميزان BMI (شاخص توده بدني) ايشان مدتي ثابت بماند و براي بازسازي بافت و جلوگيري از تخريب پوست و پيشگيري از كمبود اسيدهاي چرب ضروري بدن و چربي پوست كه لايه محافظي است و كمبود آن سبب افزايش چروك‌هاي پوستي مي‌شود، رژيم تازه‌اي بگيرند و حتي تا چند كيلوگرم هم وزن اضافه كنند تا براي بازسازي بافت‌هايي كه ناخواسته در رژيم‌هاي لاغري از بين رفته‌اند، استفاده شوند.

به دليل پرخوري عصبي كه داشتند، ايشان را به روان‌شناس ارجاع نداديد؟
 

نه! سعي كردم به اصلاح الگوي زندگي‌شان كمك كنم. در طول رژيم، برنامه‌هاي گروهي داشتيم كه در آن اعضاي گروه با تشويق و كمك هم به كاهش استرس يكديگر كمك مي‌كردند.

خانم بهرامي گفتند برايشان پودر مكمل تجويز كرده‌ايد. آيا تمام كساني كه پرخوري عصبي دارند، مي‌توانند از اين مكمل استفاده كنند؟
 

نه! اين، موردي است؛ يعني ايشان هم مبتلا به يبوست بودند، هم پرخوري عصبي. به همين دليل، برايشان فيبر تجويز كرديم تا هم يبوست‌شان برطرف شود، هم با پركردن معده جلوي اشتهاي كاذب‌شان را بگيريم.

نگاه دوم
 

دكتر پيمان اديبي، فوق‌تخصص گوارش
امكان عود ورم معده وجود دارد
در پزشكي علايم ورم معده شامل نفخ سردل، احساس پري، سنگيني، سيري زودرس، تهوع و آروغ زدن مكرر است. اين بيماري در اصطلاح علمي پزشكي به سوءهاضمه عملكردي با تظاهرات فشار و تنش بعد از غذا خوردن تعبير شده است و قبلا به آن اختلال سوءهاضمه با علايم شبه حركتي مي‌گفتند. رژيم‌هاي سفت و سخت غذايي بدون نظارت متخصصان مي‌تواند به تشديد علايم سوء عملكرد در دستگاه گوارش و به هم ريختن نظم آن منجر شود كه يكي از علايم آنها سوءهاضمه يا اختلالات در سردل است و مي‌تواند با علايم ورم معده تظاهر پيدا كند. خانم بهرامي نيز دقيقا به دليل رژيم‌هاي سرخودي كه مي‌گرفتند دچار اين ناراحتي‌ها شده‌اند. يعني رژيم‌هاي سفت و سخت خودخواسته‌اي كه عامل اصلي ابتلاي‌شان به ورم معده بوده است.
براي بيماراني كه دچار اين علايم هستند، كم كردن حجم غذا، آرام غذا خوردن، جدا كردن مايعات و جامدات از هم و مصرف مايعات بعد از غذا، عدم نوشيدن چاي و قهوه همراه و بلافاصله بعد از غذا، كم كردن چربي و ادويه‌ غذا حائز اهميت است. همان‌طور كه در مورد خانم بهرامي هم مشخص است، كساني كه دچار يبوست هستند در اكثر مواقع بيماري جدي‌اي ندارند و با اصلاح رژيم غذايي بهبود پيدا مي‌كنند اما يبوست عملكردي و سوءهاضمه عملكردي از يك خانواده‌اند و چون هر دوي اين بيماري‌ها شيوع بسياري دارند احتمال اينكه در يك نفر هر دو به وجود بيايند، بسيار بالاست.
در افرادي كه علايم بيماري در آنها به صورت مرتب عود مي‌كند يا سن آنها بالاي 50 سال است استفراغ مكرر، دفع مدفوع قيري‌رنگ، استفراغ حاوي خون، كاهش وزن يا سابقه خانوادگي سرطان‌هاي گوارشي مي‌تواند علايم خطر باشد و بايد قبل از درمان‌هاي علامتي و تسكين‌بخش، بررسي‌هاي كامل براي بيمار انجام شود يعني بيمار بايد از نظر گوارشي تحت آندوسكوپي قرار گيرد تا از احتمال وجود زخم يا بيماري اطمينان حاصل شود. بعد از اينكه پزشك مطمئن شد، مي‌توان از داروهايي براي تسكين علايم استفاده كرد. عمده داروهاي تسكين‌دهنده علايم شامل داروهاي افزايش‌دهنده حركات معده يا پيش‌براننده و داروهاي كاهنده اسيدمعده هستند.
احتمال اينكه بيماري سوءهاضمه عملكردي يا ورم معده مرتبا عود كند يا علايم طولاني شود، زياد است. اين طول كشيدن و تكرار علايم به معني مهم بودن، خطرناك بودن يا عارضه‌دار بودن نيست وگرچه باعث آزار بيمار مي‌شود اما عارضه جسمي به دنبال ندارد. بيمار بايد اين موضوع را بپذيرد كه بايد هر چند وقت يك بار طي سال‌هاي متناوب، دارو مصرف و با تغيير علايم حتما به پزشك مراجعه كند.

نگاه سوم
 

دكتر شهرام صادقي، متخصص طب ورزشي

ورزش لاغر مي‌کند؟
 

پياده‌روي و كوهنوردي هر دو ورزش‌هاي هوازي هستند كه به كاهش وزن كمك مي‌كنند و براي سيستم قلبي – عروقي و تنفسي بسيار مفيدند. در ضمن، ورزش‌هاي مفرحي هستند كه باعث مي‌شوند شما از هواي آزاد استفاده كنيد، معمولا وقتي همراه با دوستان به كوه مي‌رويد افسردگي‌تان كمتر مي‌شود و از نظر اجتماعي نيز توانايي‌هاي ارتباطي‌تان افزايش مي‌يابد. به علاوه، كوهنوردي كالري زيادي مي‌سوزاند. نكته‌اي كه جالب است در اينجا به آن بپردازيم اين است كه طبق تحقيقات، ورزش وقتي سنگين‌تر انجام مي‌شود براي افرادي كه چاق‌ترند مناسب‌تر است زيرا ورزش سنگين اشتها را سركوب مي‌كند. به عنوان نمونه اگر قرار است فردي 500 كيلوكالري بسوزاند و قصد داشته باشد وزن كم كند، بهتر است اين 500 كيلوكالري را ظرف 30 دقيقه بسوزاند تا يك ساعت.
كوهنوردي با اينكه ورزش مفرحي است و انرژي زيادي طي آن مي‌سوزانيم اما اشكالاتي نيز دارد. اول اينكه در دسترس نيست. براي رفتن به كوه حداقل بايد 2 تا 3 ساعت راه برويم. يكي از مسايل مهم كه هميشه به آن اشاره مي‌كنيم، اين است كه ورزش بايد ارزان و در دسترس باشد و شما هرگاه اراده كرديد بتوانيد آن را انجام دهيد. خانم بهرامي نيز هفته‌اي يك بار هم نتوانسته‌اند به كوه بروند. بحث ديگر موضوع خطرات و آسيب‌هاست. پيچ‌خوردگي مچ پا، زانو يا سقوط، جزو خطرات كوهنوردي هستند. خوشبختانه خانم بهرامي ورزش مناسبي را انتخاب كرده‌اند و در هفته حدود يك كيلوگرم وزن كم كرده‌اند. باز هم تاكيد مي‌كنم، رژيم‌هايي كه باعث مي‌شوند بيش از يك كيلوگرم در هفته كاهش وزن داشته باشيم بدون شك به فردي كه رژيم گرفته آسيب مي‌زنند زيرا وزن كم شده در واقع چربي آب شده نيست بلكه وزن عضله است و باقي قسمت‌هاي بدن در حال از بين رفتن هستند.
نكته ديگري كه بايد در نظر گرفت، اين است كه فقط بحث كاهش وزن در ميان نيست. شايد شخصي هم رژيم بگيرد هم ورزش كند اما خيلي وزنش كم نشود. در اوايل ورزش و رژيم ممكن است انرژي حاصل از چربي برداشته شده باشد ولي بعدها به مصرف ساخت عضلات مي‌رسد. به عنوان نمونه، فرض كنيد بنده امروز رژيم و ورزش را آغاز مي‌كنم. 6 هفته بعد كه خود را وزن مي‌كنم، مي‌بينم تنها 2 كيلوگرم كم كرده‌ام در صورتي كه بايد 6 كيلوگرم كم مي‌كردم. اين موضوع نشان مي‌دهد كه اگر واقعا ورزش و رژيم گرفته شده صحيح باشد، 6 كيلوگرم چربي كم ولي 4 كيلوگرم عضله ساخته شده است؛ زيرا وقتي فعاليت مي‌كنيم، عضلات قوي‌تر مي‌شود و برخي سلول‌هاي عضلاني جايگزين چربي مي‌شوند. پس اگر فردي رژيم و ورزش صحيح گرفته اما وزن كم نمي‌كند نگران نشود چون در نهايت جواب خوبي مي‌گيرد.
مساله دوم اين است كه كاهش وزن ما پايدار بماند. خوشبختانه مورد خانم بهرامي از اين جهت بسيار خوب است. ايشان 8 ماه است كه وزنشان را ثابت نگه داشته‌اند. ايشان هم اراده قوي داشته‌اند، هم روش درستي را در پيش گرفته‌اند و نتيجه خوبي هم گرفته‌اند. آنچه در بدن، انرژي را مي‌سوزاند بافت عضلاني است. اگر كل بافت عضلاني بدن من 10 كيلوگرم باشد و ورزش هم نكنم، فردي كه بافت عضلاني اش 20 كيلوگرم است. 2 برابر من انرژي مي‌سوزاند. اگر فردي كه وزنش زياد است بتواند چربي بسوزاند و بافت عضلاني را زيادتر كند، باعث مي‌شود در حالت پايه و استراحت به عنوان نمونه به جاي 2500 كيلوكالري، 3000 كيلوكالري بسوزاند و اين موضوع در تمام حالات به نفع او خواهد بود.
در مورد شنا كه در حال حاضر، خانم بهرامي به آن مي‌پردازند بايد گفت كساني كه شنا مي‌كنند اما رژيم نمي‌گيرند كاهش وزن چنداني نخواهند داشت اما چربي از بين مي‌رود و عضله جايگزين آن مي‌شود. پس شنا براي فردي كه وزن كم كرده و حالا قصد تقويت عضلاتش را دارد ورزش بسيار مناسبي است. صرف نظر از اينكه شنا برخلاف بسياري از ورزش‌ها آسيب كمتري دارد و انجام آن براي هر سني توصيه مي‌شود.
منبع: www.salamat.com
/ن