آشنايي با مفهوم کتون و کتواسيدوز


 





 
ديابتي‌ها بيش از ديگران با اصطلاحات پزشکي مرتبط با اين بيماري آشنا هستند. از اين اصطلاحات مي‌توان به «کتون» و «کتواسيدوز» اشاره کرد. نام «کتون» را حتي در آزمايش‌هايي که توسط پزشکان براي اين بيماران درخواست مي‌شود نيز مي‌توان ديد. شما از کتون‌ها و کتواسيدوز چه مي‌دانيد؟
کتون‌ها موادي هستند که در مواردي که بدن شما قادر نباشد انرژي کافي از قند به دست آورد و مجبور ‌شود از چربي‌ها براي تامين انرژي مورد نياز خود استفاده کند، ساخته مي‌شوند. هنگامي که انسولين کافي براي ورود گلوکز (قند) به درون سلول‌ها وجود نداشته باشد، بدن به اجبار چربي‌ها را شکسته و از آنها به عنوان منبع انرژي خود استفاده مي‌کند. با آزاد شدن چربي‌ها مواد کتوني در کبد توليد و وارد جريان خون مي‌شوند. اين مواد که سمي هستند در خون بالا رفته و در ادرار دفع مي‌گردند. مقادير بالاي مواد کتوني به پيدايش وضعيت مرضي خطرناکي منجر مي‌شود که به آن کتواسيدوز گفته مي‌شود. چنانچه اين وضعيت براي شما پيش مي‌آيد بايد به نزديک‌ترين مرکز درماني مراجعه کنيد و بستري شويد.

جستجوي مواد کتوني در ادرار بيماران
 

از چند روش براي جستجوي مواد کتوني در ادرار مي‌توانيد استفاده کنيد. ساده‌ترين اين روش‌ها عبارت است از استفاده از نوارهايي که در ادرار فرو برده شده و سپس تغيير رنگ ايجاد شده در نوار تفسير مي‌شود. براي اين منظور، کافي است يک نوار مخصوص جستجوي کتون‌ها را در ادرار فرو ببريد و چند ثانيه صبر کنيد تا نوار تغيير رنگ دهد. سپس تغيير رنگ پديد آمده در روي نوار را با نمونه‌هاي رنگين روي جعبه نوار مقايسه و نتيجه حاصل را در دفتر خود يادداشت کنيد. جستجوي مواد کتوني در ادرار شما به‌عنوان يک بيمار ديابتي در موارد زير ضروري است:
• هنگامي که قند خون‌تان بالاتر از 250 ميلي‌گرم درصد ميلي‌متر است.
• هنگامي که احساس بيماري مي‌کنيد، دچار سرماخوردگي هستيد يا از عفونتي در قسمتي از بدن‌تان رنج مي‌بريد.
در چنين مواردي اگر آزمايش کتون ادرار مثبت باشد، قندخون‌تان را با روش‌هايي که ياد گرفته‌ايد به سرعت پايين بياوريد. دو ساعتي صبر کنيد و سپس ادرارتان را براي بار دوم براي مواد کتوني آزمايش کنيد. چنانچه مواد کتوني هنوز هم در ادرارتان مثبت باشد، با پزشک خانواده‌تان تماس بگيريد.

کتواسيدوز يعني چه؟
 

کتواسيدوز حالتي است که معمولا در اشخاصي بروز مي‌کند که ديابت نوع يک دارند. کتواسيدوز وضعيت خطرناکي است که معمولا لازم است شخص مبتلا به آن، در بيمارستان بستري ‌شود. اگر کتواسيدوز به سرعت درمان نشود، ممکن است حتي باعث مرگ بيمار شود. کتواسيدوز هنگامي اتفاق مي‌افتد که بدن‌تان انسولين کافي براي بردن قند به داخل سلول‌ها جهت تبديل به انرژي نداشته باشد. وقتي که سلول‌هاي شما نتوانند قندي را که نياز دارند از خون برداشت نمايند، قندخون‌تان بسيار بالا خواهد رفت و بدن‌تان شروع به تجزيه چربي‌ها براي تامين انرژي خواهد کرد. اين عمل باعث آزاد شدن کتون‌هاي سمي به داخل خون‌تان خواهد شد. اگر شما براي درمان اين حالت انسولين دريافت کنيد، سه وضعيت اتفاق خواهد افتاد:
1 قندخون‌تان همچنان بالا خواهد رفت.
2 ساخته‌شدن کتون‌‌ها در خون شما ادامه خواهد يافت و مقداري از اين کتون‌ها وارد ادرار شما خواهد شد که نشانه‌اي از افزايش خطرناک قندخون شماست.
3 سلول‌هاي بدن‌تان به شدت آسيب خواهند ديد که اين وضعيت مي‌تواند به بيماري شديد يا حتي مرگ منجر شود. کتواسيدوز مي‌تواند به سرعت اتفاق بيفتد، مخصوصا زماني که شما دچار بيماري‌هايي چون سرماخوردگي، زکام و عفونت هستيد. دليل اينکه چرا لازم است هميشه در مواقع مبتلا شدن به بيماري يا ملاحظه کردن علامت هشداردهنده هيپرگليسمي (قند خون بالا) قند خون و کتون خود را اندازه بگيريد، در همين نکته نهفته است.

علايم هشداردهنده کتواسيدوز
 

علايم متعددي وجود دارند که مي‌توانند شما را از اتفاق افتادن کتواسيدوز آگاه کنند. هنگامي که شما علامت‌هاي زير را ملاحظه کرديد بايد قند خون و کتون ادرار خود را آزمايش کنيد. احساس تشنگي زياد، افزايش دفعات ادرار کردن، کاهش ناگهاني وزن‌، احساس ناراحتي در معده و استفراغ و شکم درد. اگر قند خون‌تان بيش از 240 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر باشد و در ادرارتان کتون وجود داشته باشد، زمان را از دست ندهيد و بلافاصله به نزديک‌ترين مرکز درماني مراجعه کنيد. اگر دچار کاهش سطح هوشياري شديد بايد شخص ديگري شما را به پزشک برساند.

پيشگيري از کتواسيدوز
 

براي پيشگيري از کتواسيدوز سعي کنيد برنامه غذايي خودتان را به طور دقيق رعايت کنيد. همچنين برنامه فعاليت بدني روزانه خود را به طور صحيح انجام دهيد و تمام احتياطات لازم را حين ورزش به کار بريد. قند خون‌تان را قبل و بعد از ورزش اندازه‌گيري کنيد. دقت کنيد هنگامي که قند خون‌تان از 240 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر بيشتر است درباره اينکه آيا ورزش کردن کار درستي است يا نه؛ با پزشک خود مشورت کنيد. ورزش باعث خواهد شد بدن‌تان چربي بيشتري تجزيه کند و کتون بيشتري وارد جريان خون‌‌تان شود. برنامه تزريق انسولين خود را به طور دقيق مراعات کنيد. هميشه مقدار مناسب انسولين را طبق برنامه داده شده توسط پزشک تزريق کنيد.

به خاطر بسپاريد
 

1از پزشک‌تان نحوه جستجوي مواد کتوني در ادرار را ياد بگيريد.
2 وقتي احساس بيماري مي‌کنيد ادرارتان را از نظر وجود يا عدم وجود مواد کتوني آزمايش کنيد.
3 قندخون‌تان را به طور منظم اندازه‌گيري کنيد.
4 نتايج آزمايش‌هاي کتون ادرار و غلظت‌هاي قندخون‌تان را همواره در دفترچه ديابت خود ثبت کنيد.
منبع:http://www.salamat.com