قابليت تشخيص صورت، آري يا نه؟

شرکت هاي بزرگ توليد کننده دوربين هاي ديجيتال در نمايشگاه فتوکينا و Gitex مدل هاي مختلفي از دوربين هاي ديجيتال را براي کسب بازار بيشتر به نمايش گذاشتند، اما ويژگي که در اين ميان به عنوان يک شباهت آشکار در تمامي دوربين هاي پيشرفته و آماتور جديد ديده مي شد، قابليت تشخيص چهره(Face Detection)بود که تا همين يکي دو سال پيش به عنوان يک قابليت نه چندان با اهميت در دوربين هاي کامپکت عرضه شد.ويژگي Face Detection اين روزها آن قدر مهم شده که دوربين هاي چند هزار دلاري پيشرفته DSLR از شرکت هاي معتبر نيز آن را در اختيار کاربر قرار مي دهند.اگرچه اصولاً سيستم فوکوس دوربين هاي کامپکت با دوربين هاي آيينه اي يا DSLRها قابل مقايسه نيست و هرکدام از فناوري جداگانه اي براي فوکوس استفاده مي کنند، اما اين روزها رقابت DSLRها را نيز بر سر دقت و سرعت در اين قابليت شاهد هستيم.
همگي مي دانيم که هرچقدر اين قابليت در دوربين هاي کامپکت که استفاده غيرحرفه اي دارند، ضروري و پرکاربرد است، در دوربين هاي DSLR حرفه اي که از انواع فوکوس پر سرعت و دقيق نقطه اي همراه با فناوري تشخيص فاز ( Phase Detection)برخوردار هستند، چندان کاربردي ندارد .همچنين اين محدوديت را نيز در نظر بگيريد که قابليت تشخيص چهره در دوربين هاي حرفه اي برخلاف دوربين هاي کامپکت، به صورت دائمي نيست و تنها در حالت Live View يا نمايش زنده، فعال و قابل استفاده مي شود.با اين اوصاف، چه دليلي دارد که اين قابليت اين قدر پر سر و صدا و جنجالي روي دوربين هاي DSLR نيز ارائه مي شود؟ بياييد با هم نگاهي دقيق تر به اين قابليت و لزوم استفاده از آن روي دوربين هاي ديجيتال بياندازيم.

تشخيص چهره چگونه کار مي کند؟
 

قابليت Face Detection يا تشخيص چهره در دوربين هاي ديجيتالي با الگوريتم هاي مختلفي نوشته مي شود، اما هدف آن تنها يک چيز است:تشخيص رنگ، بافت و اجزاي صورت در حالت هاي مختلف. معمولاً در اين دوربين ها پردازنده دوربين به دنبال الگوي چهره يعني دو چشم، دو ابرو و سوراخ هاي بيني و خطوط لب ها مي گردد.به همين دليل است که گاهي اوقات مي بينيد در صورتي که عينک روي صورت قرار داشته باشد، دوربين شما نمي تواند چهره فرد را تشخيص دهد.همچنين در دوربين هاي قديمي تر با تعريف الگوريتم هاي ابتدايي تشخيص الگوي صورت، براي پردازنده امکان تشخيص چهره در زواياي مختلف وجود ندارد.به اين صورت که اگر صورت فرد سه رخ يا نيم رخ باشد، معمولاً دوربين با پيدا کردن و تشخيص آن مشکل پيدا مي کند.در حالت کلي با فعال شدن نمايشگر دوربين، چهره هاي پردازش شده و نمايش داده شده روي صفحه نمايش دوربين بلافاصله توسط اين قابليت انتخاب و دنبال مي شوند.منظور از دنبال شدن اين است که يک مربع دور چهره تشخيص داده شده، نمايش داده مي شود و در صورت حرکت کردن فرد، اين مربع نيز چهره فرد را روي صفحه دنبال مي کند تا در نهايت از کادر خارج شود.

محدوديت هاي اين قابليت چيستند؟
 

جداي از محدوديت هاي تشخيص که در بالا توضيح داده شد، چيزي که بايد درباره اين قابليت بدانيد اين است که تشخيص چهره نمي تواند براي شما معجزه کند.يعني به صرف اين که دو چهره مختلف در دوربين شما تشخيص داده شوند، دليل بر فوکوس دقيق روي هر دوي آن ها نيست.ممکن است دو چهره تشخيص داده شده در فاصله زيادي از هم قرار داشته باشند يا از لحاظ فني امکان فوکوس روي هر دوي آن ها وجود نداشته باشد(به عنوان مثال، به دليل کم بودن فاصله عمق ميدان، يکي از آن ها محو شود).اين مشکل درباره دوربين هايي که امکان تشخيص تعداد بيشتر چهره را دارند، بيشتر ديده مي شود.برخي از دوربين هاي کامپکت امکان تشخيص همزمان بيش از ده چهره مختلف را دارند، اما اين قابليت لزوماً دليل بر فوکوس روي تمامي آن چهره ها نيست.بنابراين در صورتي که از اين قابليت استفاده مي کنيد، نبايد قوانين اصلي عکاسي يعني تنظيم اندازه ديافراگم، سرعت دوربين و فاصله تا سوژه را فراموش کنيد.

اين قابليت چقدر دقيق کار مي کند؟
 

در دوربين هاي اوليه اي که اين قابليت را داشتند، تنها امکان فوکوس روي آن نقطه از تصوير که تشخيص داده مي شد، وجود داشت، اما به لطف فناوري هاي جديد، دوربين ها مي توانند شرايط نوري و عمق ميدان را نيز براساس چهره هاي تشخيص داده شده تغيير دهند.به اين صورت که دوربين مي تواند با توجه به فاصله شما و ميزان نوردهي، بيشترين عمق ميدان و بهترين تنظيمات نوري را طوري تنظيم کند که چهره ها با بهترين نوردهي و فوکوس ممکن ثبت شوند.در حقيقت، تمام تنظيمات دوربين تنها براساس ثبت دقيق چهره و بدون توجه به محيط اطراف ثبت مي شوند.
در تجربه اي که شخصاً در استفاده از چند مدل دوربين با اين قابليت داشته ام، احساس کردم که اين قابليت بيشتر روي چهره هايي که در مرکز تصوير قرار دارند، بهتر فوکوس مي کند.در حقيقت، اگر چه در راهنماي دوربين نوشته شده که قابليت تشخيص همزمان بيش از ده چهره را دارد، اما آنچه در نتيجه نهايي کار ديده مي شود، اين است که روي يک يا چند چهره فوکوس و نوردهي دقيق شده است.ضمن اين که محدوديت هايي نيز براي شرايط نوردهي از پشت سوژه وجود دارد.سوژه هايي که پشت به يک منبع نوري (مانند پنجره يک خانه)ايستاده اند يا صورت آن ها چندان روشن نيست(مانند وقتي که سايه يک کلاه آفتابي روي صورت افتاده است)، معمولاً مشکل ساز هستند.ضمن اين که گاهي اوقات يک عکس پرتره روي ديوار نيز به دليل دارا بودن شرايط انتخاب چهره مي تواند دوربين را به اشتباه انداخته و محل فوکوس را جا به جا کند!در اين مواقع چاره اي نداريد جز اين که تشخيص چهره را خاموش کرده و با فوکوس دستي کار کنيد.

آيا تشخيص چهره قابليت باارزشي است؟
 

تشخيص چهره قابليتي است که از دنياي عکاسي آماتور وارد عکاسي حرفه اي شده است و شايد اصلي ترين دليل خودداري استفاده عکاسان حرفه اي از اين قابليت همين باشد.اين برخوردها درباره نمايش زنده( Live View)و فيلم برداري که هر دو از دنياي دوربين هاي خانگي به DSLR ها وارد شدند نيز وجود داشت.بايد پذيرفت که افزوده شدن هريک از اين قابليت ها حتماً به دليل درخواست هاي کاربران بوده و شرکت هاي دوربين سازي فقط براي فروش بيشتر، حاضر به چنين کاري نيستند.اين قابليت در اغلب دوربين هاي امروز، حتي انواع ارزان قيمت کامپکت ديده مي شود. Canon PowerShot A590IS، Nikon Coolpix S550 و Olympus FE-340 هر سه قيمتي زير دويست هزار تومان دارند، اما هر سه به Face Detection مجهز هستند.تجربه اي که در اين سال ها درباره چنين قابليت هايي داشته ايم، اين است که اگر چه امکاناتي از اين دست ابتدا به عنوان يک ترفند تبليغاتي بي اهميت و ارزن قيمت به دنياي حرفه اي ها پا مي گذارند، اما به دليل بالا بودن توقع کاربران حرفه اي نسبت به کاربران خانگي، به سرعت شاهد بهبود کارايي و بهينه سازي فناوري در اين قابليت ها هستيم.بنابراين طبيعي است که قابليت تشخيص چهره يا نمايش زنده، در يک دوربين DSLR حرفه اي بسيار دقيق تر و کاربردي تر از يک دوربين کامپکت خانگي باشد.به خصوص اين که يک کاربر حرفه اي مي تواند با يک سري تنظيمات دستي در ميزان نوردهي نتايج بسيار بهتري را از اين قابليت به دست آورد.
منبع:عصر شبکه، شماره 96
/ج