عمل زيبايي بيني در صدر اسلام

همان طور که مي دانيم و در اخبار و جرايد منعکس شده؛ عمل جراحي زيبايي در ايران نرخ بالايي دارد و در بين آنها جراحي زيبايي بيني هم رکورددار است. پزشکان با انصاف که تعدادشان در مملکت ما کم نيست با اين گونه جراحي ها که اصطلاحاً به آن "پروتز" يا "جراحي زيبايي" مي گويند، مخالفت مي کنند و بر اين باورند که بدن هر شخص يک شناسنامه ي زيستي منحصر به فرد دارد که نبايد در آن دستکاري شود و خالق هستي در آفرينش هرکس صلاح و حکمتي را در نظر داشته است الا آن که شخصي بنابر مصالحي در معرض ابتلائات جسمي قرار گيرد که در آن صورت بايد در آن عضو تغييراتي ايجاد کرد تا از توليد هر چه بيشتر بيماري جلوگيري شود يا در مواردي که عضو از لحاظ ظاهري بسيار غيرقابل تحمل و مشمئز کننده باشد. در آن صورت جواز عمل صادر مي شود.
امروزه بسياري از پروتزها و جراحي هاي زيبايي بنابه تعريفي که ارائه شد، غير ضروري است و گاهي، مثل عمل جراحي "سزارين" از عواقب و عوارض درازمدت آن غفلت مي شود. اما اين موارد بايد با توجه به صلاحديد پزشک متخصص دلسوز و در شرايط خاص صورت گيرد. پروتزها انواع بسياري دارند مانند: پروتز سينه، لب، دندان، بيني، دست، گوش و ... که متأسفانه در برخي موارد که عمل جراحي به دست افراد نااهل و سودجو صورت مي گيرد، منجر به مرگ افراد نيز مي شود. همين چند سال پيش بود که شخصي هنگام عمل جراحي زيبايي بيني، به علت بي تجربگي تکنسين اتاق عمل، جان خود را از دست داد و در راه زيبايي "بيني" جان شيرين را که امانت الهي است، قرباني کرد.
اين مقدمه چيني ها براي اين بود که به مطلبي از کتاب "الطبقات الکبري" از "ابن سعد" متوفاي230 هجري برخورد نمودم. لازم به ذکر است که از زمان مرگ اين تاريخ نويس و سيره نگار اسلامي دوازده قرن (1200 سال) مي گذرد و کتاب او از منابع کهن اسلامي محسوب مي شود.
او در کتابش ضمن معرفي و ترجمه ي شخصي از اصحاب پيامبر (ص) به نام "عرفجه بن اسعد بن کرب عطاردي" آورده است:
"من بني تميم. قال: اخبرنا عمروبن عاصم الکلابي قال: حدثنا ابوالاشهث قال: حدثنا عبدالرحمن بن طرفه بن عرفجه ان جده عرفجه بن اسعد اصيب انفه يوم الکلاب في الجاهليه فاتخذ انفاً من ورق فانتن عليه قال: فذکره للنبي (ص) فامره ان يتخذ انفاً من ذهب" (1)
"او از [قبيله]" تميم است. است. گويد: "عمرو بن عاصم کُلابي" از ابوالاشهث (ابوالاشهب) ما را خبر داد که مي گفته است: عبدالرحمن بن طرفه بن عرفجه براي ما نقل کرد که پدر بزرگش،"عرفجه بن اسعد" در روز [جنگ] "کُلاب" (2) در دوران جاهليت بيني خود را از دست داد او براي خود يک بيني از "نقره" ساخت ولي بوي بد از آن صادر مي شد اين قضيه را خدمت پيامبر (ص) عرض کرد و پيامبر (ص) به او امر فرمود تا بيني خود را از "طلا" بسازد!"
باري، اين روايت مستند تاريخي و مرتبط با علم پزشکي با گرايش پروتز يا اندام سازي را نيز ديگر تاريخ نويسان و سيره نگاران اسلامي در کتاب هاي خود از طرق خويش نقل نموده اند. (3) الا آن که صاحب "تاريخ الاسلام" نام "عبدا... بن عبدا... بن ابي" و جنگ "احد" را ذکر کرده است. (4)
نکته اي که در مورد استفاده از فلز طلا بايد گفت اين است که طلا داراي ميل ترکيبي بسيار پاييني است به همين سبب اکسيد نشده؛ زنگ نمي زند و در مقابل اسيدها و بازها مقاومت مي کند و اين برخلاف "نقره" است که در محيط هاي گوگردي سريع واکنش مي دهد. از اين رو پيامبر (ص) به آن شخص پيشنهاد دادند تا پروتز بيني خود را با طلا انجام دهد تا با مخاط بيني واکنش ندهد. از ظاهر روايت استفاده مي شود که بهره بردن از فلز طلا براي مردان در شرايط خاص بلا اشکال است چون در شرع اسلام، استفاده از طلا براي مرد تحريم شده است. به هر جهت، اين مدرک تاريخي با قدمت هزار و دويست سال و اين اتفاق با قدمت بيش از 1400 سال، نمونه اي کهن از پروتز يا اندام سازي يا به عبارتي "عمل زيبايي بيني در صدر اسلام" است.

پي نوشت ها :
 

1- ابن سعد، ابوعبدا... محمد (م.230 هـ). االطبقات الکبري، تحقيق: محمد عبدالقادر عطا، بيروت، دارالکتب العلميه، الطبعه الاولي. 1410 هـ ق. 1990 ميلادي. ج 7 ص 32 ش 2876.
2- کلاب به ضم کاف نام موضع و آبي بين "کوفه" و "بصره" و نيز گفته شده: آبي بين "جبله" و "شمام" که هفت شب از "يمامه" فاصله دارد.( ر.ک: ابن عبدا... الحموي، ياقوت. (م.626 هـ) معجم البلدان، بيروت. دار صادر. الطبعه الثانيه. 1955ميلادي. ج4. ص342) در ضمن نبرد و جنگ کلاب، نبردي بين "خسرو پرويز" و "بني تميم" بوده است. ر.ک: همان، ج3،ص413.
3- منابع و مجاميع اسلامي غير از طبقات ابن سعد که به اين اتفاق اشاره کرده اند. ابن عبدالبر، يوسف (م.463 هـ) لا ستيحاب في معرفه الاصحاب. تحقيق: علي محمد البجاوي، بيروت، دارالحيل، الطبعه الاولي 1412هـ . 1992 ميلادي. ج2. ش 1252 ص744 و ج2 ش 1298 ص 776 و ج 2 ش 1759ص 1063). ابن اثير، عزالدين (م.630هـ). اسدالغابه في معرفه الصحابه. بيروت، دارالفکر، 1409 هـ. 1989 ميلادي. ج2، ش 2556، ص431 و ج 2، ش 2600، ص 456 و ج 3 ص 519. ابن حجر الحسقلاني، احمد. (م.852هـ). الاصابه في تمييز الصحابه. تحقيق: عادل الحمد عبدالموجود و علي محمد معوض، بيروت دارالکتب العلميه. الطبعه الاولي. 1415 هـ.1995 ميلادي. ج3 ص387 و ص 408 و ص 419 و ج 4، ص 400.
4- ان انفه اصيب يوم احد فامره البني صلي ا... عليه و سلم ان يتخذ انفاً من ذهب. (ر.ک: الذهبي، شمسي الدين محمد (م.748هـ) تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير و الاعلام. تحقيق: عمر عبدالسلام تدمري، بيروت، دارالکتاب العربي. الطبعه الثانيه، 1413 هـ 1993 ميلادي. ج 3 ص 68)
 

منبع:ماهنامه ي علمي - فني دانشمند، شماره ي 558
/ع