نارکولپسي يعني چه؟

اختلال تدريجي يک رويا
 

ميل غيرطبيعي و شديد به خوابيدن در طول روز را نارکولپسي گويند. اين واژه يوناني است و از کلمه نارکو به معني گيجي گرفته شده است. اين نوع اختلال نوعي مشکل عصبي است که شامل مکانيزم خوابيدن- بيدار شدن در مغز و غيرطبيعي بودن خواب REM (يا همان مرحله حرکت سريع چشم) است.

علايم و نشانه‌ها
 

خواب‌آلودگي شديد روزانه، از دست دادن ناگهاني هماهنگي ماهيچه، احساس فلج شدن حين خوابيدن يا بيدار شدن و رويايي شدن يا همان بروز توهمات، از علايم و نشانه‌هاي بارز نارکولپسي است. افرادي که دچار نارکولپسي هستند ممکن است در هر زمان احساس خواب‌آلودگي داشته باشند. اين افراد بدون اينکه از مرحله اول خواب بگذارند بلافاصله وارد خواب REM مي‌شوند.
محققان بر اين باورند که ژنتيک، فعل و انفعالات ناقلان مغزي (فرستنده‌هاي عصبي) و بعضي از عوامل ديگر مانند ويروس‌ها مي‌توانند نارکولپسي شوند. در آمريکا حدود 200 هزار نفر به نارکولپسي مبتلا هستند اما از اين تعداد فقط حدود 50 هزار نفر در مراکز پزشکي مورد معاينه و تشخيص قرار مي‌گيرند. نارکولپسي اغلب با افسردگي، بي‌خوابي يا ساير شرايطي که به خواب آلودگي در طول روز منجر مي‌شوند، اشتباه گرفته مي‌شود. آقايان تا حدودي نسبت به بانوان بيشتر تحت تاثير اين نوع اختلال قرار مي‌گيرند. نخستين علايم اغلب در نوجواني يا پيش از 20 سالگي ظاهر مي‌شود.
نخستين علايم نارکولپسي، نياز شديد و غيرقابل کنترل به خوابيدن در طول روز است. اغلب پس از ناهار و در زماني که بدون تحرک هستيد يا در يک شرايط کسل‌کننده قرار داريد، خواب به شما حمله مي‌کند اما در طول تحرک و فعاليت هم ممکن است خواب به سراغ شما بيايد. براي مثال، در حال رانندگي، در حال گفتگو و صحبت کردن با کسي نياز شديد و ناگهاني به خواب پيدا مي‌کنيد، خواب‌آلودگي بيش از حد، موجب کاهش ميل جنسي و يا ناتواني جنسي مي‌شود. کاتاپلکسي (از دست دادن ناگهاني هماهنگي ماهيچه) دومين علامتي است که به فراواني ديده مي‌شود. از دست دادن انقباض ماهيچه‌ها مي‌تواند موجب ايجاد برخي تغييرات فيزيکي شود، از جمله درهم و برهم يا جويده‌جويده صحبت کردن و بي‌حال شدن کل جسم که چند ثانيه يا چند دقيقه طول مي‌کشد. اغلب عواطف شديد از جمله خنديدن، عصبانيت، آشفتگي، تهييج شدن، تعجب کردن و يا لذت بردن، عواملي هستند که موجب حمله کاتاپلکسي مي‌شوند. بعضي از افرادي که دچار نارکولپسي هستند، فلج خواب را هم تجربه کرده‌اند. فلج خواب، ناتواني براي حرکت کردن، صحبت کردن حين خواب يا بيداري است که به طور موقتي و زودگذر اتفاق مي‌افتد، افراد اغلب در طول فلج خواب حس مي‌کنند که بيدار يا نيمه بيدار هستند. فلج خواب ممکن است چند ثانيه تا چند دقيقه طول بکشد. اگر شما به سرعت وارد مرحله خواب REM شويد ممکن است که نيمه بيدار باشيد، وقتي که شما در رويا هستيد ممکن است که نيمه بيدار باشيد و رويا را با واقعيت ادغام کنيد و به خصوص توهمات ممکن است واضح و ترسناک باشند. علايم و نشانه‌هاي ديگر شامل مشکل حافظه، خواب‌آشفته در شب و گاهي اوقات رفتار خود به خودي (ناآگاهانه) است. زماني که شما کارهاي روزمره را انجام مي‌‌دهيد، بدون آگاهي و يا فکر کردن رفتار اتوماتيک از شما سر مي‌زند و يا شما ممکن است آن رفتار را به ياد نياوريد.

تشخيص
 

پزشک ممکن است يک تشخيص اوليه از نارکولپسي را براساس خواب‌آ‌لودگي روزانه شما مطرح کند و براي مطالعات و سنجش بيشتر شما را نزد متخصص خواب بفرستند. براي معاينه و تشخيص نارکولپسي و تعيين ميزان شدت آن آزمايش پلي سو منوگرافي صورت مي‌گيرد. در اين آزمايش، امواج مغز، حرکت بدن، عملکرد ماهيچه و دستگاه عصبي را در حالي که شما در خواب هستيد، مورد سنجش قرار مي‌دهند. همچنين يک آزمايش تاخير خواب، تعيين مي‌کند که خواب رفتن در طول روز چه مدت طول مي‌کشد. ممکن است از شما خواسته شود که هر دو ساعت چهار تا پنج خواب کوتاه داشته باشيد. به اين صورت متخصص خواب، الگوي خواب شما را مشاهده مي‌‌کند. براي درمان نيز اغلب از ترکيب داروها و تطبيق سبک زندگي براي کنترل نارکولپسي استفاده مي‌شود. هدف آن است که آمادگي شما در فعاليت‌هاي روزانه از جمله در محل کار، مدرسه و حين رانندگي افزايش يابد. درمان دارويي نارکولپسي با استفاده از داروهاي محرک، مواد افينيل و داروهاي ضد افسردگي قابل اصلاح است.
تغيير و اصلاح سبک زندگي در کنترل علايم نارکولپسي مهم است. اين روش‌ها عبارت‌اند از:
خوابيدن و بيدار شدن در يک ساعت مشخص
وقت زيادي را براي خوابيدن در شب کنار بگذاريد.
تنظيم برنامه براي 10 تا 15 دقيقه چرت زدن در روز
هر وقت احساس خواب‌آلودگي داريد، فعاليت خود را متوقف کنيد و يک چرت بزنيد.
نوشيدن به ميزان مناسب چاي و قهوه به شما کمک مي‌کند که در طول روز بيدار بمانيد.
خوردن غذاي سبک در طول روز و اجتناب از مصرف غذاي سنگين درست پيش از فعاليت‌هاي مهم
با همکاري پزشک خود برنامه‌ دارويي را طوري تنظيم کنيد که بتوانيد حين رانندگي، بيشترين سطح هوشياري را داشته باشيد.
درباره شرايط خود به کارمندان و همکاران خود بگوييد تا با کمک هم روشي براي تطبيق نياز خود پيدا کنيد. اين موارد شامل چرت زدن در طول روز و تعطيل کردن کارهاي کسل‌کننده است.
منبع: www.salamat.com
/ک