كاهش احتمال خطر سندرم مرگ ناگهاني كودك

سندرم مرگ ناگهاني كودك چيست؟
 

اين سندرم يك از علل مرگ و مير كودكان يك ماهه تا يك ساله است و نكته نگران كننده اين است كه درماني ندارد و بخوبي نمي توان با آن مقابله كرد چون يك بيماري يا ناخوشي نيست. اين سندرم به نام مرگ گهواره نيز ناميده مي شود و زماني اين تشخيص مطرح است كه كودكي كه كمتر از يك سال عمر دارد بطور ناگهاني مي ميرد و پس از تحقيقات كامل پزشكي و پزشكي قانوني و حتي اتوپسي، علتي براي مرگ يافت نمي شود. اين سندرم حادثه اي تكان دهنده و بسيار غم انگيز براي خانواده محسوب مي شود زيرا بدون هيچگونه علامت هشدار دهنده اي رخ مي دهد.
شايعترين سن بروز آن بين 2 تا 4 ماهگي است و 90% موارد در كودكان كمتر از 6 ماهه رخ مي دهد. در اكثر موارد هنگام خواب و اغلب در ساعت 10 شب و در طول ماههاي سرد سال اتفاق مي افتد.
البته شب هنگام تنها زماني نيست كه سندرم مرگ ناگهاني كودك بوقوع مي پيوندد. اگر شما كودك خود را به مهد كودك يا شيرخوارگاه مي سپاريد بايد به خاطر داشته باشيد كه حدود 20% از تمام موارد اين سندرم در اين گونه مراكز رخ مي دهند. بنابراين بايد مطمئن شويد كه مسئول شيرخوارگاه كودك را به پشت بخواباند و از دستورالعملهاي ارائه شده براي خوابي ايمن پيروي كند.

چه عواملي موجب ايجاد سندرم مرگ ناگهاني كودك مي شوند؟
 

علت اين سندرم تا كنون مشخص نشده است. محققان در طول سه دهه گذشته به حقايق زيادي در اين رابطه دست يافته اند ولي هنوز به پاسخي قطعي براي اين سوال نرسيده اند. بسياري از كارشناسان معتقدند كه اين سندرم زماني رخ مي دهد كه كودكي كه داراي يك بيماري زمينه اي است (نظير نقصي نامحسوس در مغز كه موجب اختلال در تنظيم تنفس، دماي بدن و سيستم بيدار شدن كودك شود)، در دوره بحراني از تكاملش بر روي شكم مي خوابد و يا در محيطي قرار مي گيرد كه داراي هوائي بسيار گرم و آلوده از دود است. كارشناسان در حال حاضر مشغول مطالعه مغز، سيستم خودكار عصبي، مراقب از شيرخواران و محيط خواب آنها، عفونت و ايمني و عوامل ژنتيك هستند تا پاسخ سوال خود را بيابند.

كدام كودك بيشتر در معرض خطر قرار دارد؟
 

عليرغم آنكه هنوز علت سندرم مرگ ناگهاني كودك بدرستي مشخص نشده تا كنون چند عامل خطرزا در اين رابطه شناسايي شده اند. اين عوامل عبارتند از:

داشتن والدين يا پرستاري كه سيگار مي كشد
 

مطالعات نشان مي دهند كه با حضور هر فرد سيگاري در منزل احتمال سندرم مرگ ناگهاني كودك افزايش مي يابد.

خوابيدن بر روي شكم
 

تحقيقات نشان مي دهد كه احتمال بروز اين سندرم در كودكاني كه بجاي خوابيدن بر پشت به روي شكم مي خوابند 7/1 تا 9/13 برابر (بر حسب نوع مطالعه) بيشتر است. وقتي كودك بر روي شكم مي خوابد احتمال افزايش درجه حرارت بدنش بالا مي رود، وقفه در تنفس رخ مي دهد و هواي بازدمي خودش را تنفس مي كند و در نتيجه ميزان دي اكسيد كربن در خون بالا مي رود. بعلاوه، مطالعات گوناگون نشان داده اند كه اگر كودكي كه عادت دارد به پشت بخوابد، به روي شكم خوابانيده شود احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك به نحو چشمگيري افزايش مي يابد. (بعضي از كارشناسان معتقدند كه شيوع زياد سندرم مرگ ناگهاني كودك در شيرخوارگاه ها و مهدكودك ها همين است.)

نارس بودن يا كم بودن وزن هنگام تولد
 

هر چه نوزاد زودتر به دنيا آيد احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك بيشتر است. هم چنين، هر چه وزن هنگام تولد كمتر باشد خطر بروز اين سندرم بيشتر خواهد بود.

افزايش درجه حرارت هنگام خواب
 

شواهد قوي در دست است كه اگر درجه حرارت هنگام خواب خيلي بالا رود خطر بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك افزايش مي يابد. و افزايش درجه حرارت زماني رخ مي دهد كه كودك در اتاق فوق العاده گرم قرار گيرد و يا تب داشته باشد.

خوابيدن در بستر بسيار نرم
 

بسياري از مطالعات ارتباط بين خوابيدن در بستر نرم و سندرم مرگ ناگهاني كودك را نشان داده اند. رختخواب هاي آبي، كيسه هاي شني، كاناپه، لحاف هاي ضخيم و نرم، راحتي و ساير سطوح نرم براي خواباندن كودك نامناسب و خطرناك اند.

اعتياد مادر در دوران بارداري به سيگار يا مواد مخدر
 

مصرف سيگار در دوران بارداري تقريبا در تمام مطالعات بعنوان يك عامل خطرزا در بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك نام برده شده است. شايان ذكر است كه اعتياد به سيگار يا مواد مخدر در طول دوران بارداري سلامت جنين را در معرض تهديد قرار مي دهد.

داشتن مادر جوانتر از 20 سال
 

احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك در كودكاني كه مادرشان كم سن بوده است بيشتر است. همچنين هرچه فواصل بين بارداري ها كمتر باشد احتمال بروز اين سندرم بيشتر مي شود.
ابتلا به ناخوشي هائي كه حيات كودك را مورد تهديد قرار ميدهد
اين امر به خصوص در مورد كودكاني كه سابقه قطع تنفس و رنگ پريدگي ناگهاني، كبود شدن و يا وقفه تنفسي داشته و نياز به احيا پيدا كرده اند، صادق است.

چگونه مي توانم خطر بروز سندرم مرگ ناگهاني را در كودك خود كاهش دهم؟
 

هيچ راهي وجود ندارد كه عدم بروز اين خطر را ضمانت كند ولي مي توان با اقداماتي اين خطر را كاهش داد:

كودك را به پشت بخوابانيد
 

اين اقدامي است كه از خطر بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك مي كاهد. از سال 1994 كه مراجع مختلف دستورالعمل خواباندن كودك به پشت را ارائه كرده اند ميزان بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك 40 % كاهش يافت. دقت كنيد كه ديگران – مثلا ساير اعضاي خانواده يا پرستار بچه - هم او را بر روي شكم نخوابانند.

در دوران بارداري از خودتان و جنين تان مراقبت كنيد
 

براي حصول اطمينان از سلامت جنين و كاهش خطر تولد زودرس و يا كاهش وزن هنگام تولد (كه از عوامل خطر سندرم مرگ ناگهاني كودك محسوب مي شوند) بايد تغذيه و مراقبت هاي دوران بارداري صحيح باشند. در دوران بارداري از مصرف سيگار و مواد مخدر بپرهيزيد.

اجازه ندهيد كسي در اطراف كودك شما سيگار بكشد
 

فضاي اطراف كودك را در منزل، اتومبيل و يا ساير محيط ها عاري از دود نگه داريد. اگر احساس مي كنيد نمي توانيد سيگار را ترك كنيد، براي مصرف آن از خانه خارج شويد و دقت كنيد تا ديگران نيز همين كار را انجام دهند.

رختخواب كودك را بدقت انتخاب كنيد
 

كودك را در رختخوابي با تشك صاف و سفت، كه با يك ملافه مناسب پوشانده شده است بخوابانيد و بالشي زير سرش نگذاريد. از قراردادن اسباب بازي هاي پارچه اي يا ساخته شده از ساير مواد نرم در تختخواب او بپرهيزيد. اگر ميخواهيد حتما روي او را بپوشانيد از يك ملافه نازك استفاده كنيد و آن را از دوطرف به زير تشك ببريد و دقت كنيد كه از حد سينه بالاتر نباشد. اگر فكر ميكنيد كودك سردش است لباسهاي گرمتر به او بپوشانيد نظير سرهمي هايي كه جوراب سرخود است يا او را در كيسه خواب هاي مخصوص كودك بخوابانيد.

از گرم كردن بيش از حد كودك بپرهيزيد
 

به منظور پرهيز از گرم شدن بيش از حد كودك هنگام خواب او را بيش از حد در پتو نپوشانيد. و به هيچ وجه سرش را زير پتو نگذاريد. اتاقي كه كودك در آن ميخوابد نبايد بيش از حد گرم باشد؛ حرارت اتاق بايد براي يك فرد بالغ با لباس سبك مناسب باشد. علائمي كه نشان ميدهند كودك در معرض گرماي بيش از حد قرار دارد عبارتند از تعريق يا مرطوب بودن موها، بثورات عرق سوز، تنفس سريع، بيقراري و تب.

سعي كنيد حتي المقدور كودك در معرض عفونت قرار نگيرد
 

گاهي سندرم مرگ ناگهاني كودك همراه با بيماريهاي تنفسي و بيماريهاي دستگاه گوارشي رخ مي دهد. بنابراين بهتر است از همه بخواهيد قبل از بغل كردن كودك شما دست هايشان را بشويند. و البته در صورت امكان كودك را از افراد بيمار دور نگاه داريد.

آيا تغذيه با شير مادر از بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك مي كاهد؟
 

تا كنون هيچگونه شواهدي دال بر اينكه تغذيه با شير مادر به خودي خود و بطور مستقيم از بروز اين سندرم مي كاهد بدست نيامده است؛ اما با تغذيه با شير مادر ميزان ابتلا به عفونت هاي تنفسي و گوارشي كه خود با افزايش سندرم مرگ ناگهاني كودك همراه هستند، كاهش مي يابد.

آيا اگر با كودك در يك رختخواب بخوابم خطر سندرم مرگ ناگهاني كودك كاهش مي يابد؟
 

در اين مورد اتفاق نظر وجود ندارد. گروهي معتقدند كه شما نبايد نوزادتان را در ماه اول زندگي با خود به رختخواب ببريد. اولا رختخواب شما مسلما داراي بالش و ملافه بوده و جنس آنها نيز از نوع نرم است كه همگي عوامل خطرزا براي سندرم مرگ ناگهاني كودك محسوب مي شوند. احتمال افزايش درجه حرارت نوزاد نيز هنگاميكه با شما در يك رختخواب خوابيده است بيشتر است. احتمال غلتيدن بر روي نوزاد براي والدين چاق بسيار زياد است. از طرف ديگر برخي معتقدند كه خواباندن نوزاد در رختخواب والدين موجب مي شود كه مادر سريعتر متوجه تغيير در تنفس نوزاد و حركات وي شود. بسياري از والدين نيز در اين وضعيت احساس راحتي بيشتري دارند و به همين دليل نسبت به آن مبادرت مي ورزند. اگر شما جدا تصميم داريد كه با نوزادتان از رختخواب مشترك استفاده كنيد دقت كنيد كه بين تشك و لبه تخت خواب فضاي باز نباشد تا سر نوزاد در آن گير نكند؛ بعلاوه رختخواب هاي سنگين و ضخيم را براي كودك استفاده نكنيد و هرگونه طناب يا كيف پلاستيكي را از محوطه تخت دور نگه داريد و حتي در رختخواب خودتان نيز كودك را به پشت و بر روي تشك صاف بخوابانيد.
در بعضي موارد شما به هيچ وجه نبايد نزد كودكتان بخوابيد. اگر شما سيگار مي كشيد، اگر داروئي مصرف مي كنيد كه بر خواب تاثير مي گذارد و يا اگر الكل مصرف كرده ايد خواباندن نوزاد در رختخوابتان خطرناك است. اگر وزن شما خيلي زياد است هيچگاه نبايد كنار كودك كمتر از 3 ماه بخوابيد.
برخي محققان كشف كرده اند كه وقتي نوزاد در رختخواب خود و در اتاق والدين قرار مي گيرد خطر سندرم مرگ ناگهاني كودك كمتر است. بنابراين به جاي آوردن نوزاد به رختخواب خود مي توانيد تختخواب يا گهواره او را به اتاق خود بياوريد و يا گهواره كنار تختي بخريد (كه در يك طرف باز هستند و در همان ارتفاع به تختخواب بزرگسالان متصل مي شوند). به اين ترتيب نوزاد در تخت خودش مي خوابد ولي براحتي قابل دسترس است.

آيا قنداق كردن براي كودك مانعي ندارد؟
 

بعضي از محققان معتقدند كه قنداق كردن - يعني نوعي پيچاندن كودك در ملافه يا پارچه – در پيشگيري از سندرم مرگ ناگهاني كودك موثر است زيرا كمك مي كند كه كودك راحت تر به پشت بخوابد. (اگر نوزاد هنگام خواب از جا مي پرد، حركات بدنش او را بيدار خواهد كرد؛ قنداق كردن اين حركات را محدود مي سازد و به او احساس امنيت مي دهد). از طرف ديگر بعضي معتقدند كه قنداق كردن مي تواند درجه حرارت را بالا برد. بنابراين اگر شما نوزاد را قنداق مي كنيد از ملافه نازك استفاده كنيد و دقت كنيد اتاق زياد گرم نباشد و البته هرگز كودكي را كه قنداق شده است روي شكم نخوابانيد.

آيا استفاده از پستانك خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهاني كودك را افزايش ميدهد؟
 

مطالعات اخير نشان ميدهند كه ميزان بروز سندرم مرگ ناگهاني در شيرخواراني كه از پستانك استفاده مي كنند كمتر مي شود. احتمالا به اين دليل كه احتمال خواباندن كودكي كه پستانك دارد به روي شكم كمتر است. از آنجائيكه ابتلا به عفونت گوش، احتمال كوتاه شدن زمان تغذيه با شير مادر و مشكلات دنداني با استفاده از پستانك افزايش مي يابد، متخصصص براي صدور دستورالعمل استفاده از پستانك بعنوان وسيله اي براي پيشگيري از سندرم مرگ ناگهاني كودك منتظر نتايج مطالعات آينده است.

آيا استفاده از روانداز هاي پوشيدني كمك كننده خواهد بود؟
 

اگر دوست نداريد كه روي كودك را بپوشانيد مي توانيد از ملافه هاي پوشيدني استفاده كنيد (كه درست شكل كيسه اي بدون آستين است و در پائين جمع مي شود) اين كيسه كودك را گرم نگه مي دارد و در عين حال احتمال آنكه ملافه روي سر او را بپوشاند به صفر مي رسد. اين كيسه در اصل يك كيسه خواب است و در سنين مختلف براي كودكاني كه روانداز خود را پس مي زنند نيز استفاده مي شود.
نكته: اكثر مردم نمي دانند كه خواباندن شيرخوار به پهلو نيز خطرناك است. در حقيقت اگر كودك شما بي آنكه به پشت قرار گيرد به پهلو خوابانده شود احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك دو برابر مي شود. زيرا مي تواند براحتي به روي شكم بغلتد. وقتي شيرخوار به سن 5 تا 6 ماهگي مي رسد قادر خواهد بود كه به هر دو طرف بغلتد و براي شما مشكل خواهد بود كه در طول شب او را به پشت بخوبانيد. البته در اين سن احتمال بروز سندرم مرگ ناگهاني كودك كاهش مي يابد. بنابراين تمام سعي خود را بكار بنديد كه او را به پشت قرار دهيد ولي بيش از اين نگران غلتيدن او نباشيد.
نكته: به خاطر داشته باشيد كه قرار دادن كودك به پشت در تمام مدت با عث مي شود كه پشت سر او صاف شود. مي توانيد بعضي مواقع سر كودك را كمي بچرخانيد تا پشت سر هميشه در يك وضعيت قرار نگيرد يا وقتي كودك بيدار است وي را به پهلو بخوابانيد. در ضمن به خاطر داشته باشيد كه كودك نبايد به مدت طولاني درون صندلي اتومبيل يا صندلي هاي متحرك قرار گيرد زيرا اين امر هم به صاف شدن پشت سر مي انجامد. وقتي كودك بيدار است او را روي شكم قرار دهيد اين امر به تكامل صحيح عضلات نيز كمك مي كند.
منبع:www.ninisite.com
/ع