همه چیز درباره عطسه و سرفه

عطسه شناسي
 

عطسه يک واکنش نيمه خودکار اجباري است که هوا را از طريق بيني و دهان به بيرون مي‌راند. عطسه معمولا ناشي از تحريک شدن مخاط بيني با ذرات خارجي است.
عطسه همچنين ممکن است هنگام قرارگيري ناگهاني در معرض روشنايي، معده خيلي پر و بالاخره عفونت ويروسي رخ دهد. عطسه کردن باعث انتشار بيماري‌هاي ويروسي مي‌شود.عطسه به چه دردي مي‌خورد؟
کارکرد زيستي عطسه اين است که ترشحات حاوي ذرات خارجي يا مواد محرک را به بيرون براند و حفره بيني را پاک کند.
در حين عطسه، کام نرم و زبان کوچک پايين مي‌آيند، در مقابل پشت زبان بالا مي‌آيد تا به طور نسبي جريان هوا را به دهان مسدود کند. به اين ترتيب هواي ريه‌ها، از بيني به بيرون رانده مي‌شود. به علت اينکه بسته بودن مجراي دهان به طور کامل صورت نمي‌گيرد، معمولا مقادير قابل‌ملاحظه‌اي هوا از دهان هم به بيرون رانده مي‌شود. شدت و وسعت اين بيرون راندن انفجاري هوا از بيني متفاوت است.

عطسه از کجا مي‌آيد؟
 

عطسه هنگامي رخ مي‌دهد که اجسام خارجي يا محرک‌هاي خارجي در حد کافي از ميان موهاي بيني به پوشش دروني بيني برسند. اين محرک‌ها باعث آزادي هيستامين مي‌شوند که سلول‌هاي عصبي در بيني را تحريک مي‌کند و در نتيجه آنها پيام‌هايي را به مغز مي‌فرستند که از طريق شبکه عصبي سه‌قلو عطسه را ايجاد مي‌کند.
مغز پس از اين پيام اوليه، عضلات حلق و ناي را فعال ‌کرده و منفذ بزرگي را در حفرات بيني و دهان ايجاد مي‌کند و به دنبال آن رانده شدن شديد هوا و ذرات همراه آن رخ مي‌دهد. عطسه شديد که به دخالت اندام‌هاي فراواني در بالاتنه مربوط است- يک واکنش بازتابي (رفلکسي) است که عضلات صورت، گلو و قفسه سينه را در بر مي‌‌گيرد. با اينکه عطسه در افراد سالم بي‌ضرر است، مي‌تواند از طريق قطرات عفوني هوابردي که ايجاد مي‌کند، باعث انتشار عفونت شود. اين قطرات پراکنده شده اندازه‌اي بين نيم تا 5 ميکرون (يک ميليونيوم متر)‌ دارند.
در يک عطسه ممکن است تا 400 هزار از اين قطرات توليد شود. تخمين‌هاي محافظه‌کارانه سرعت هوايي که با عطسه از دهان خارج مي‌شود را در حد 75 کيلومتر در ساعت يا 21 متر در ثانيه قرار مي‌دهد. بالاترين تخمين‌ها (مانند تخمين موزه جهان سلامت در برينگتون در ايلينويز)‌مي‌گويند که اين سرعت ممکن است به 85 درصد سرعت صوت يعني 1045 کيلومتر در ساعت يا 290 متر در ثانيه برسد.

مي‌شود جلوي عطسه را گرفت؟
 

از جمله شيوه‌هاي ذکرشده براي جلوگيري از عطسه عبارت‌اند از: بازدم عميق هوا در ريه‌ها، که هوايي را که مي‌خواهد در عطسه کردن مورد استفاده قرار گيرد، مصرف مي‌کند، نگه‌داشتن نفس و تا ده شمردن و چين انداختن و بستن بيني. شواهد باليني نشان مي‌دهد که مي‌توان بازتاب عصبي ايجاد کننده عطسه را با اعمال فشار شديد با انگشت اشاره، بلافاصله در پايين بيني، مهار کرد. روش‌هاي ثابت‌شده براي کاهش عطسه در جهت کاهش تماس عوامل محرک است مانند دور نگه‌داشتن حيوانات خانگي براي اجتناب از پوسته‌هاي بدن آنها، پاک کردن مداوم و منظم ذرات گرد و غبار از خانه، عوض کردن فيلترهاي هواکش‌ها و شومينه‌ها، استفاده از ابزارهاي تصفيه‌ هوا و مرطوب‌کننده‌هاي هوا و دور ماندن از مناطق کشاورزي و صنعتي.
سرفه شناسيسرفه يک واکنش بازتابي (رفلکسي) ناگهاني و اغلب مکرر است که به بدن کمک مي‌کند که مجاري هوايي بزرگ را از زيادي ترشحات، مواد محرک، ذرات خارجي و ميکروب‌ها پاک کند.
سرفه چند مرحله دارد؟رفلکس عصبي که سرفه را ايجاد مي‌کند شامل سه مرحله است: انجام دم عميق (وارد کردن هوا به ريه‌ها)، بازدم (خارج کردن هوا از ريه‌ها) با فشار در مقابل گلوت (دريچه ابتداي ناي) بسته و بعد رها کردن پرفشار هوا در هنگام باز شدن گلوت که معمولا با صدايي متمايز همراه است.

چندجور سرفه داريم؟
 

سرفه ممکن است به صورت آگاهانه انجام شود و نيز به صورت غيراختياري، اما در اغلب موارد بي‌اختيار رخ مي‌دهد. سرفه مکرر يا شديد معمولا نشانه وجود بيماري است. بسياري از ويروس‌ها و باکتري‌ها با به سرفه انداختن ميزبان خود به ميزبان هاي جديد منتشر مي‌شوند. سرفه ممکن است حاد (با شروع ناگهاني) باشد و کمتر از سه هفته به طول انجامد، تحت حاد باشد و دوره آن سه تا هشت هفته طول بکشد يا مزمن باشد، يعني هنگامي که براي بيش از 8 هفته به درازا مي‌کشد.
سرفه بر حسب اينکه خلط داشته باشد يا نه، خشک يا خلط‌دار است. در اغلب موارد سرفه به صورت حاد بروز مي‌کند و ناشي از عفونت‌هاي تنفسي مجاري تنفسي است. به غير از اين، سرفه ممکن است ناشي از وارد شدن اشتباهي غذا به مجراي هوايي ناي به جاي مجراي گوارشي مري، رخ دهد که به خاطر اشکال عمل گلوت يا دريچه ناي است. سيگار کشيدن و آلودگي هوا نيز از عوامل شايع سرفه هستند.
از شايع‌ترين علل شايع سرفه مزمن مي‌توان به آسم، بازگشت محتويات اسيدي معده به مري (ريفلاکس) و ترشح پشت حلق در سينوزيت‌ها اشاره کرد. علل ديگر سرفه مزمن ممکن است برونشيت مزمن، نارسايي قلبي و داروهايي مانند داروهاي مهارکننده ACE (يک گروه داروهاي ضدفشارخون مانند کاپتوپريل) باشند.
سرفه يک بازتاب محافظتي طبيعي است و به خصوص اگر سرفه خلط‌دار باشد، مهار کردن آن ممکن است اثرات زيانباري داشته باشد. با اين حال سرفه ممکن است آن‌قدر شديد باشد که به دلايل رواني، جسمي يا اجتماعي لازم باشد آن را درمان کنند.
گاهي سرفه در فردي ديده مي‌شود که هيچ علت جسمي يا پزشکي در او يافت نمي‌شود. در اين موارد مشکلات عاطفي يا رواني ممکن است علت ايجاد سرفه باشد و به اين سرفه، سرفه رواني (و نيز سرفه عادتي يا تيک سرفه) مي‌گويند. البته قبل از اينکه اين تشخيص مطرح شود، بايد تمام بيماري‌هاي ديگر عامل سرفه رد شده باشد. تصور مي‌شود که سرفه رواني در کودکان شايع تر از بزرگسالاان است. يک سناريوي احتمالي ايجاد اين سرفه، در کودکي است که برادر يا خواهري با مريضي مزمن دارد.

جنبه‌هاي اجتماعي سرفه
 

سرفه کردن هميشه غيرارادي نيست و مي‌تواند در موقعيت‌هاي اجتماعي به کار رود. سرفه کردن ممکن است براي جلب توجه کردن يا رها کردن تنش رواني دروني انجام شود يا به يک رفتار براي بيان ناسازگاري بدل شود. تصور بر اين است که ميزان چنين سرفه‌هايي در محيط‌هايي که مستعد تنش رواني و تعارض اجتماعي هستند، بالا باشد. در چنين محيط‌هايي سرفه به يک رفتار جايگزين و يا واکنش دفاعي بدل مي‌شود. از آنجا سرفه کردن با رها شدن قطرات بزاقي با سرعت بالا همراه است، آداب رايج شامل پوشاندن دهان هنگام سرفه براي جلوگيري از آلوده شدن افراد مجاور بوده است. در گذشته از دست براي پوشاندن دهان استفاده مي‌شد. اما در سال‌هاي اخير گرايشي به پوشاندن دهان با بازو و آرنج به وجود آمده است. اين شيوه جديد بهداشتي‌تر شمرده مي‌شود زيرا با سرفه کردن روي دست در هنگام بيماري‌هايي مانند سرماخوردگي، دست آلوده به ويروس مي‌شود و هنگام دست دادن با ديگران، دست زدن به دستگيره‌ها، تلفن و کارهايي مانند‌ اينها ويروس منتشر مي‌شود.

نقش عطسه و سرفه در انتقال بيماري
 

در حالي که در فصل آنفلوآنزا به سر مي‌بريم و به خصوص امسال نوع جديد ويروس آنفلوآنزا (آنفلوآنزايH1N1) شايع شده است، حتما پيام‌هاي بهداشتي گوناگون در مورد پوشاندن دهان هنگام سرفه و عطسه را ديده‌ايد. اما عطسه و سرفه چگونه باعث انتقال ويروس‌ها مي‌شوند؟

سرفه
 

همان‌طور که انسان‌‌ها اشکال مختلفي دارند، سرفه نيز ممکن است به اشکال و اندازه‌هاي مختلف بروز کند. ممکن است سرفه عميق يا سطحي، درازمدت يا کوتاه مدت و اجباري يا اختياري باشد. دانشمندان براي دنبال کردن تحول سرفه، از دستگاه‌هاي دقيقي استفاده مي‌کنند که نشان مي‌دهد چه مقدار بزاق در جريان هر سرفه به بيرون پرتاب مي‌شود و به کجا مي‌رود. آنها از افراد مي‌خواهند که به درون ماسک‌هايي که پيش و پس از سرفه وزن مي‌شوند، سرفه کنند.
آنها از ليزرهاي قوي و تکنيک‌هاي عکس‌برداري سريع براي آشکارکردن جرياني که سرفه ايجاد مي‌کند، استفاده مي‌کنند و کامپيوترهاي قدرتمند را براي مدل‌سازي اين جريان عظيم ذرات‌ ريز به کار مي‌برند. دانشمندان از مانکن‌هاي گرم‌شده و ماشين‌هاي سرفه در اتاق‌هاي پرشده با ذرات روغن زيتون يا دود تئاتري براي دنبال کردن چگونگي جريان‌ هوا بعد از سرفه،‌ اينکه جريان بازدمي تنفس به کجا مي‌رود و اينکه چگونه ما در معرض سرفه ديگران قرار مي‌گيريم،‌ استفاده مي‌کنند. يک سرفه معمولي با يک تنفس عميق شروع مي‌شود،‌به دنبال هوا درون ريه‌ها فشرده مي‌شود و بعد يک فوران صدادار هوا در کسري از ثانيه با فشار به بيرون رانده مي‌شود.
يک سرفه متوسط انسان مي‌تواند حدود سه‌چهارم يک بطري نوشابه دوليتري را پرکند و هوا به صورت يک جريان سريع که تا چند متر به جلو مي‌رود، از ريه‌ها خارج مي‌شود. سرفه همچنين هزاران ذره ريز بزاق را به بيرون مي‌راند. حدود 3000 ذره بزاق در هر سرفه به بيرون رانده مي‌شود و برخي از آنها با سرعت 90 کيلومتر درساعت از دهان خارج مي‌شوند.

عطسه
 

عطسه از لحاظ بيرون ريختن ذرات بزاق بدتر از سرفه است. عطسه در پشت گلو شروع مي‌شود و تعداد ذرات بزاقي که بيرون مي‌ريزد، بسيار بيشتر است. حدود 40 هزار ذره که برخي از آنها با سرعت‌هايي بيش از 370 کيلومتر در ساعت به بيرون مي‌پرند. اکثر اين ذرات اندازه‌اي کمتر از 100 ميکرون (يک دهم ميلي‌متر) – قطر يک تار موي انسان- دارند. بسياري از آنها به قدري ريز هستند که با چشم عادي ديده نمي‌شوند. اين ذرات بسته به اندازه‌اي که دارند، سرنوشت‌هاي متفاوتي پيدا مي‌کنند. اغلب ذرات بزرگ‌تر و سنگين‌تر تحت تاثير جاذبه روي زمين مي‌افتند. ذرات کوچک‌تر و سبک‌تر (آنهايي که اندازه‌شان 5 ميکرون يا کمتر است) کمتر تحت تاثير جاذبه قرار مي‌گيرند و پس از بيرون رانده شدن با سرفه و پراکنده شدن با جريان هواي اتاق، ممکن است تقريبا براي هميشه در هوا شناور بمانند.
حرکاتي که در اتاق انجام مي‌شود، ممکن است باعث شود،‌ ذرات سنگين‌تر که روي کف اتاق يا سطوح ديگر نشسته‌اند، دوباره وارد هوا شوند. باز کردن يک در مي‌تواند به شدت جريان هواي اتاق را به هم بزند و ذرات بزاق حاوي ويروس نشسته روي زمين را از جاي خود بلند کرده و وارد هوا کند. حتي راه‌ رفتن در يک اتاق ممکن است ذرات بزاق را در مسير حرکت شخص به هوا بلند کند. اگر شخصي بيمار باشد، ذراتي که با يک سرفه واحد از دهان او خارج مي‌شود، ممکن است حاوي بيش از دويست ميليون ويروس باشد. اين تعداد در طول عفونت در حالي که دستگاه ايمني فرد در حال پاک کردن عفونت است، ممکن است خيلي متغير باشد. عموما در يک فرد بيمار در اغلب عفونت‌ها هنگامي که اولين علايم ظاهر مي‌شود، بيماري بيش از هر وقتي مسري است.
هنگامي که ويروس‌ها درون ذرات ريز بزاق وارد هوا مي‌شوند، مي‌توانند ساعت‌ها زنده بمانند، حتي اگر اين ذرات روي سطحي بنشينند، ويروس‌ها مي‌توانند زنده بمانند و به هوا وارد شوند و هنوز مي‌توانند بيماري را منتشر کنند. اگر ذره بزاق روي يک برگ کاغذ بنشيند ويروس‌هاي درون آن مي‌توانند براي ساعت‌ها زنده بمانند. اگر اين ذره روي يک سطح فلزي يا پلاستيکي قرار بگيرد ويروس‌ها مي‌توانند براي روزها زنده بمانند. هنگامي که اين ذرات آلوده استنشاق مي‌شوند، در پشت گلو جايگزين مي‌شوند و ويروس‌هاي موجود در آنها سعي مي‌کنند تا به سلول‌هاي پوششي اين منطقه وارد شوند و شروع به تکثير کنند. اين وضعيت ممکن است به عفونت منجر شود يا نشود. دفاع‌هاي طبيعي بدن براي از بين‌بردن عفونت‌ها طراحي شده‌اند و اينکه فردي بيمار مي‌شود يا نه، بستگي به اين دارد که چه تعداد ويروس را استنشاق کرده باشد و نيز اينکه دستگاه ايمني فرد پيش از اين با اين ويروس برخورد داشته است يا نه. هنگامي که افراد بيمار مي‌شوند، بدن سعي مي‌کند با توليد خلط به پاک کردن عفونت کمک کند. برخي از ويروس‌ها در گلو باقي مي‌مانند و هنگام سرفه به بيرون پرتاب مي‌شوند. اين سرفه، اين خلط (و ويروس‌هاي تکثيرشده جديد)‌ را به بيرون بدن پرتاب مي‌کند و کل اين فرآيند از اول آغاز مي‌شود.
منبع:http://www.salamat.com