آپانديسيت را از کجا بشناسيم؟

آپانديسيت يا التهاب آپانديس يکي از اورژانسهاي شايع نيازمند جراحي است. اين بيماري جزو بيماريهايي است که اگر به موقع تشخيص داده نشود، عوارض زيادي براي فرد مبتلا ايجاد ميکند و به همين دليل، بايد در صورت بروز علايم مشکوک، سريعا به پزشک مراجعه شود. با دکتر نسرينالسادات علوي، متخصص جراحي، در همين رابطه گفتگو کردهايم.
بعضيها فکر ميکنند آپانديس و آپانديسيت يک چيزند. لطفا بحث را از همين تعريفهاي اوليه شروع کنيد؛ تعريف آپانديس و آپانديسيت.
بله؛ آپانديس يک زايده کرميشکل است که در ابتداي روده بزرگ قرار دارد و انتهاي آن بسته است؛ مثل يک کيسه کوچک و باريک است که دهانه آن به داخل روده بزرگ باز ميشود و انتهاي آن بسته است. همين بسته بودن انتهاي اين زايده، آن را مستعد ايجاد عفونت در آن ميکند؛ چون اگر سر اين کيسه به هر دليل (مثلا التهاب نسوج لنفاوي اين عضو يا وارد شدن يک تکه مدفوع سفت در آن) بسته شود ميکروبها به سرعت در داخل آن رشد کرده و التهاب و عفونت ايجاد ميکنند؛ که به اين التهاب و عفونت در زايده آپانديس ميگوييم: آپانديسيت.

علايم اين بيماري چيست؟ فرد در صورت بروز چه علايمي بايد براي درمان اقدام کند؟
 

اولين علامت اين بيماري درد شکم است؛ به اين صورت که فرد در ابتدا احساس درد در حول و حوش ناف ميکند و پس از مدتي اين درد به پايين و سمت راست شکم منتقل ميشود که همان محل قرار گرفتن آپانديس است. اگر در اين مرحله بيمار درمان نشود آپانديس سوراخ شده و موجب التهاب تمام شکم ميشود و درد شديد در تمام شکم احساس ميشود. به ندرت در برخي بيماران محل آپانديس متفاوت است و درد در ناحيهاي غير از آنکه گفته شد احساس ميشود؛ مثلا در موارد نادري، آپانديس در سمت چپ شکم واقع شده يا در برخي افراد زايده آپانديس بلند تر از معمول است و سر آن در زير کبد يا در لگن قرار ميگيرد که در هنگام التهاب درد در اين نواحي احساس ميشود. لذا بايد گفت که هر درد شکمي اگر بيش از 5 ساعت طول بکشد و از بين نرود بايد به پزشک مراجعه کرد تا از نظر وجود التهاب در شکم بررسي شود.

و درمانش چيست؟
 

درمان اصلي اين بيماري خارج ساختن آپانديس ملتهب است که در طي يک عمل کوچک و با برش کوچکي در ناحيه پايين و سمت راست شکم انجام ميشود. در حين عمل جراحي زايده آپانديس برداشته شده و محل اتصال آن به روده کاملا بسته ميشود. اين عمل جراحي ساده بوده و در حدود نيم ساعت طول ميکشد. البته در افراد مختلف، سهولت عمل و طول مدت آن متفاوت است؛ مثلا در افراد چاق هم تشخيص آپانديسيت و هم جراحي آن از افراد لاغر مشکلتر است. اين عمل در صورتي که در موقع مناسب انجام شود بسيار راحت است و بيمار فرداي روز عمل ميتواند از بيمارستان مرخص شود. اما اگر عمل جراحي به هر دليلي به تعويق بيفتد التهاب آپانديس شديد شده و جدار آن سوراخ ميشود و محتويات چرکي آن به داخل شکم وارد ميشود و موجب عفوني شدن تمام محوطه شکم ميشود و فرد علاوه بر درد شديد در تمام شکم دچار تب بالا و ضعف شديد ميشود که در اين مرحله عمل جراحي با برش بزرگتري در وسط شکم انجام ميشود و ضمن خارج ساختن آپانديس کليه فضاي شکم با سرم شسته ميشود تا عفونت کنترل شود و پس از عمل نيز درمان با آنتي بيوتيک تزريقي تا چند روز ادامه ميابد.

عوارض اين جراحي چيست؟
 

آنچه در آپانديسيت بسيار مهم است و مانع از ايجاد عوارض ميشود تشخيص سريع اين بيماري و درمان صحيح آن است زيرا در شروع اين بيماري علايم خفيف است و اگر دقت نشود تشخيص آن راحت نخواهد بود. از طرف ديگر در اين بيماري اگر به موقع درمان جراحي انجام شود، يک عمل جراحي ساده نجاتدهنده جان بيمار خواهد بود که با يک تا دو شب بستري در بيمارستان و يک هفته استراحت در منزل پس از عمل جراحي بهبود ميابد اما همين آپانديس عفوني اگر به موقع درمان نشود و در محوطه شکم باز شود، عواقب بسيار بدي خواهد داشت و ممکن است بيمار را روزها و حتي ماهها درگير کند. اين مساله در کودکان مهمتر است چون سيستم ايمني کودکان در مقابل آپانديس عفوني ضعيفتر است و در صورت پاره شدن آپانديس، عفونت به سرعت در مخوطه شکم و سپس خون بيمار پخش شده و جان وي را در معرض خطر قرار ميدهد. تشخيص آپانديسيت در بانوان با مشکلات بيشتري همراه است زيرا در آنان بيماريهاي مربوط به اعضاي تناسلي داخلي مانند وجود التهاب در لگن يا پارگي کيست تخمدان علايمي مانند آپانديسيت را تقليد ميکنند و در برخي موارد تشخيص دقيق به سختي امکان پذير است و دقت بيشتر و کمک گرفتن از وسايل تشخيصي مانند سونوگرافي لازم ميشود. در عين حال در بانوان عدم تشخيص آپانديسيت و عفونت شکمي ناشي از پارگي آن ميتواند موجب چسبندگي اعضاي لگني و ناباروري شود. گاهي پزشک در صورتي که مشکوک شود ولي دليل کافي براي عمل جراحي نداشته باشد بيمار را تحتنظر ميگيرد و به فواصل معين معاينه را تکرار کرده و علايم حياتي را بررسي ميکند و در صورت پيشرفت علايم تأييد کننده آپانديسيت عمل جراحي را انجام ميدهد.

آيا روشي هست که بدون عمل جراحي بتوان اين بيماري را درمان کرد؟
 

اصليترين و بهترين درمان براي اين بيماري عمل جراحي است که به صورت جراحي باز (با برش کوچک در ناحيه تحتاني سمت راست شکم) يا به روش لاپاراسکوپي انجام ميشود. در روش لاپاراسکوپي با استفاده از دوربين و لولههايي که از چند برش يک سانتيمتري وارد شکم ميشوند آپانديس خارج شده و محل آن روي روده ترميم ميشود. به ندرت در بيماراني که عمل جراحي در آنان با خطرات زياد همراه است ممکن است پزشک در ابتدا از آنتي بيوتيک استفاده و نتيجه را بررسي کند اما بايد توجه داشت که حتي در اين موارد نيز خطر يک عمل جراحي کوچک براي خارج کردن آپانديس به مراتب از خطر يک آپانديسيت پارهشده و عفونت شديد تمام شکم براي بيمار کمتر است.

پي نوشت ها :
 

*متخصص جراحي عمومي

منبع:www.salamat.com
/ع