کالبدشکافي شيربرنج و فرني

لابد شنيده‌ايد که مي‌گويند مرغ را هم در عروسي هم در عزا مي‌خورند؛ شيربرنج هم از آن غذاهايي است که هم در صبحانه مي‌خورند، هم در شام و ناهار؛ غذايي که نيم ساعته آماده مي‌شود و کوچک و بزرگ خانواده دوستش دارند. پايه اصلي اين غذا، غلات و لبنيات است و ارزش تغذيه‌اي مناسب آن در حد يک غذاي کامل است. شما کدام نوعش را دوست داريد؟ سرد يا داغ؟
برنج، از مهم‌ترين محصولات غذايي دنيا و از خانواده کربوهيدرات‌ها است که به دليل داشتن ترکيب نشاسته‌اي، در تامين انرژي روزانه مورد نياز بدن، نقش مهمي دارد. براي تهيه برنج، پوست يا شلتوک آن را که سبوس ناميده مي‌شود، از برنج جدا مي‌کنند. سبوس منبع غني ويتامين است و حذف آن از برنج ارزش غذايي آن را کم مي‌کند. به‌طور معمول توصيه مي‌شود که هنگام پخت برنج، به جاي آب، از آب سبوس پخته شده استفاده شود که اين کار علاوه بر افزايش مواد مغذي برنج موجب کاهش چاقي در افراد مي‌شود. برنج داراي مقادير کمي پروتئين، کلسيم، فسفر، ويتامين 1B، 2B، 3B است و بايد بدانيم که هرچه برنج در ميزان آب کمتر و زمان کوتاه‌تري پخته شود، ويتامين‌ها و مواد مغذي درون آن کمتر از بين خواهد رفت. خوردن برنج به‌طور معمول سبب کاهش تحريکات معده و روده مي‌شود.
شير نيز يکي ديگر از اجزاي شيربرنج است که داراي مقادير قابل توجهي از کلسيم، پروتئين، فسفر، ويتامين A و برخي ويتامين‌هاي گروه B بوده که به دليل هضم آسان، طعم مناسب و قيمت ارزان خود مورد توجه عموم افراد است. مصرف مداوم و روزانه شير سبب استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها و نيز رشد مناسب و سلامت پوست مي‌شود. به طور معمول شير در بازار به صورت پاستوريزه، استريليزه و هموژنيزه عرضه مي‌شود. بهتر آن است که افراد، به خصوص افراد ميانسال، از شيرهاي با درصد چربي 5/2 يا کمتر استفاده کنند زيرا هرچه چربي شير کمتر شود، کلسيم جانشين بهتري براي آن است و شيرهاي کم‌چربي از نظر ميزان کلسيم بر شيرهاي پرچرب ارجحيت دارند.
عسل، شيرين‌کننده طبيعي غذا و حاوي آب، گلوکز، فروکتوز، مواد معدني، اسيدهاي آبي و برخي ويتامين‌ها به مقدار کم است. نقش اصلي عسل، تامين انرژي است.
هل موجود در شيربرنج، ادويه‌اي است که براي طعم بهتر غذا مورد استفاده قرار مي‌گيرد. به‌طور معمول در از ميان بردن نفخ شکم و آرام‌کردن معده نقش موثري دارد. بهتر است که پيش از استفاده، دانه هل را خوب ساييده و پودر کنيد.
زعفران محرک اشتها و در هضم غذا موثر است.
گلاب، در آرام کردن دردهاي معده و نيز آرام‌بخشي اعصاب موثر است.

عسل به جاي شکر
 

مضرات شديد شکر از جمله ايجاد و گسترش بيماري قند و نيز افزايش چاقي در افراد، سبب شده که اين روزها استفاده از شکر در غذا بسيار کمتر از گذشته متداول باشد. بهتر آن است که هنگام پختن شيربرنج، از افزودن شکر صرف‌نظر کرده و به جاي آن، هنگام صرف غذا از عسل براي شيرين کردن آن استفاده کنيد. با اينکه عسل سبب تغيير رنگ و نيز کمي تغيير طعم شيربرنج مي‌شود اما با توجه به مزاياي آن نسبت به شکر، بهتر است که اين تغييرات کوچک را به جان بخريم! در عين حال، شايد بد نباشد که يک بار هم که شده، طعم شيربرنج را بدون مواد شيرين‌کننده امتحان کنيد. شايد برايتان دلپذير باشد!

ارزش غذايي يک کاسه شيربرنج يا فرني (حدود 052 گرم)
انرژي، 061 کيلوکالري
چربي، 1 گرم
پروتئين، 6 گرم
قند، 03 گرم

نگهداري
 

بهتر است پس از پختن غذا، بلافاصله آن را مصرف کنيم. در غير اين صورت بايد آن را پس از کمي خنک شدن، در يخچال قرار دهيم. اگر غذا را در ظرف در بسته در يخچال بگذاريم، طعم و بوي غذاهاي ديگر را به خود نمي‌گيرد. ماندگاري مناسب شير برنج در يخچال اغلب يک تا دو روز است. هزينه تهيه شيربرنج براي يک خانواده شش نفره حدود 1000 تومان است.
هرچه برنج در آب کمتر و زمان کوتاه‌تري پخته شود، مواد مغذي درون آن کمتر از بين مي‌رود.

فرني
 

مواد لازم:
 

آرد برنج، نصف پيمانه
شير، 5/1 تا 2 پيمانه
گلاب، 1 قاشق غذاخوري
هل، يک‌چهارم قاشق چاي‌خوري
شکر، عسل، مربا يا شيره، يک چهارم پيمانه

طرز تهيه
 

مانند شيربرنج است، با اين تفاوت که به جاي برنج، آرد برنج را در يک يا دو ليوان آب جوش حرارت مي‌دهيم تا کم‌کم پخته شود و قوام بيايد و سپس بقيه مواد را مانند شيربرنج به آن اضافه مي‌کنيم.
مي‌توان به جاي خريد آرد برنج، آن را در منزل تهيه کرد. براي اين کار، ابتدا برنج را خوب پاک کرده و مي‌شوييم. سپس آن را کف سيني ريخته و خشک مي‌کنيم. برنج خشک شده را در دستگاه آسياب ريخته و آن را خرد مي‌کنيم. اندازه ذرات آرد برنج خانگي به طور معمول کمي درشت‌تر از آرد صنعتي است.
فرني از شيربرنج رقيق‌تر است و هضم راحت‌تري دارد. اما به دليل آبکي بودن اين غذا، مقدار مصرف آن در هر وعده غذايي بايد کمتر از شيربرنج باشد. اما به دليل شباهت ترکيب و ارزش غذايي شيربرنج و فرني، انتخاب هرکدام از آنها به سليقه و عادت غذايي شما بستگي دارد.
منبع:www.salamat.com
/ک