کزاز به زبان ساده


 

نويسنده: دکتر سيدحميد حسيني




 
همه آنهايي که دچار جراحت‌هاي شديد و آغشته به خاک و گل شده‌اند حتما به ياد دارند که پزشک‌شان در نخستين مرحله برايشان واکسن خاصي تجويز کرده است. اين واکسن براي پيشگيري از بيماري کزاز تجويز و تزريق مي‌شود. درباره کزاز چه مي‌دانيد؟
کزاز يا قفل شدن آرواره‌ها، به‌وسيله نوعي باکتري موسوم به کلستريديوم تتاني ايجاد مي‌شود که اسپور‌هاي آن در خاک يافت مي‌شوند. چنانچه اين اسپورها يا هاگ‌ها وارد يک زخم عميق با اکسيژن محدود شوند، جوانه زده و نوعي سم توليد مي‌کنند که در عملکرد اعصاب کنترل کننده عضلات تداخل ايجاد مي‌کنند.
دوره نهفتگي، از زمان آسيب تا ظهور نشانه‌ها بين پنج روز تا سه هفته است. هرچند برخي از افراد مبتلا به کزاز، تنها دچار درد و مورمور شدن محل زخم و گرفتگي عضلات مجاور مي‌شوند اما در اغلب آنها سختي فک و گردن، مشکل بلع و تحريک‌پذيري مشاهده مي‌شود. گرفتگي و انقباض عضلات فک و صورت هم اغلب در پي آن ايجاد و به انقباض و سفتي عضلات گردن، شکم و پشت مي‌انجامد.
در نهايت تشنجات دردناک ناشي از محرک‌هاي جزيي، عضلات تنفسي را تحت تاثير قرار مي‌دهند به طوري که شخص قادر به نفس کشيدن نخواهد بود. اگر گرفتگي و انقباض عضلات خيلي زود اتفاق بيفتد احتمال بهبود کم است. کزاز يک بيماري جدي و اغلب مرگبار، به خصوص در بچه‌هاي کوچک و سالمندان است بنابراين پيشگيري بهترين درمان است.

درمان
 

اگر دچار جراحتي شديد که احتمال آلودگي آن با خاک وجود دارد به ويژه اگر زخم عميق است بلافاصله با پزشک‌تان مشورت کنيد. اگر واکسيناسيون کزاز را انجام داده‌ايد و از تاريخ آخرين تزريق يادآور، بيش از پنج سال مي‌گذرد پزشک ممکن است براي شما يک دوز يادآور ديگر تجويز کند. بدن شما، خيلي زود آنتي‌بادي‌هاي لازم براي محافظت در برابر ميکروب کزاز را توليد خواهد کرد. پزشک ممکن است به علاوه، آنتي‌بيوتيک‌ هم تجويز کرده و زخم را براي تميز کردن آن باز کند. درصورت ابتلا به کزاز، بستري شدن فوري در بيمارستان ضروري است.

پيشگيري
 

واکسيناسيون براي همه افراد لازم و ضروري است. واکسن کزاز به‌‌طور‌معمول ابتدا به همراه دو واکسن ديگر يعني ديفتري و سياه‌سرفه که در مجموع در يک واکسن به نام ثلات فراهم شده‌اند تزريق مي‌شود و دوزهاي يادآور آن هم هر 10سال يک بار يا در مواقعي که جراحت شديدي ايجاد شده و از تاريخ آخرين دوز يادآور بيش از پنج سال مي‌گذرد، تزريق مي‌شوند.

واکسن‌ها ايمن‌تر مي‌شوند
 

در گذشته براي واکسن ثلات يعني ديفتري، کزاز و سياه‌سرفه از سلول‌هاي باکتري‌ سياه‌سرفه به طور کامل استفاده مي‌شد. عوارض جانبي شايع واکسن ثلات شامل تب و التهاب در محل تزريق بود و گاهي در موارد نادر تشنج نيز مشاهده مي‌شد. به همين دليل دانشمندان تصميم گرفتند که واکسن‌هاي ايمن‌تري بسازند.
اکنون واکسن‌هايي ساخته شده‌اند که تنها از بخشي از سلول باکتري‌ که براي ايجاد ايمني لازم است استفاده مي‌شود. به اين واکسن‌ها، واکسن فاقد سلول گفته مي‌شود و در مقايسه با واکسن‌هاي قديمي عوارض کمتري دارد. در سال 2001، سازمان غذا و داروي آمريکا نوع جديدي از اين واکسن را مورد تاييد قرار داد که حاوي هيچ ماده نگه‌دارنده‌اي به جز تيمروسال نبود و البته مقدار تيمروسال هم در مقايسه با انواع قبلي 95 درصد کمتر بود. تيمروسال نوعي نگه‌دارنده حاوي جيوه است که در برخي از واکسن‌ها به ميزان اندک براي محافظت در برابر آلودگي ميکروبي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
اگرچه شواهدي دال بر آسيب رسيدن به بچه‌ها در اثر تيمروسال موجود در واکسن در دست نيست اما مقامات بهداشتي در حال تلاش براي کاهش سطح اين نگه‌دارنده در واکسن به منظور به حداقل رساندن مواجهه احتمالي کودکان با جيوه هستند. با مورد تاييد قرار گرفتن شکل جديد واکسن ثلات همه واکسيناسيون‌هاي متداول در اطفال در حال حاضر با هدف به حداقل رساندن يا حتي حذف تيمروسال در حال فرمول‌بندي جديد هستند.
منبع: http://salamat.com