چرا قوز مي‌کنيم؟

گفتگو با دکتر هومن بخشي، متخصص ارتوپدي
 

زماني خميده شدن پشت آدم‌ها نماد سالمندي بود اما اين روزها سبک زندگي ما و مشکلات زندگي باعث شده است که کمتر به سلامت‌مان توجه کنيم و ناگهان يک روز جلوي آينه برويم و ببينيم که در سنين جواني هم کمي خميده به نظر مي‌رسيم. براي مبتلا نشدن به چنين حالتي چه بايد کرد؟ براي درمان اين مشکل، چه؟ دکتر هومن بخشي، متخصص ارتوپدي و استاديار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي به اين سوال پاسخ مي‌دهد.
کيفوز ستون مهره‌ها همان قوز است که مردم با آن آشنا هستند و اگر بخواهيم عبارت فارسي صحيح‌تري براي آن به کار ببريم، بايد بگوييم گوژپشتي. کيفوز انواع مختلفي دارد و در سنين مختلف، علل متفاوتي آن را ايجاد مي‌کنند.
بله؛ به طور کلي دو نوع کيفوز داريم.
• کيفوز برگشت‌پذير: اين نوع کيفوز شيوع زيادي در جامعه دارد و به دليل وضعيت‌هاي بد بدن هنگام راه رفتن و نشستن به وجود مي‌آيد. معمولا در خانم‌هاي جوان که کمي هم چاق هستند، ديده مي‌شود. در اين نوع کيفوز اگر بيمار سعي کند پشت خود را صاف بگيرد قابليت بهبودي وجود دارد. عده‌اي از بيماران به دليل ضعف‌هاي عضلاني ناشي از بيماري‌هاي مختلف دچار اين نوع کيفوز مي‌شوند که با بهبود قدرت عضلات معمولا قوز آنها از بين خواهد رفت.
•کيفوز ثابت: در اين مورد تغيير شکل ستون فقرات قابل اصلاح نيست و هر چه قدر بيمار سعي در صاف نگاه داشتن ستون فقرات و تقويت عضلات کند، بي‌فايده است. بيماري‌هاي متعددي سبب اين نوع کيفوز مي‌شوند؛ از جمله: بيماري‌هاي روماتولوژي، بيماري شوئرمن در افراد جوان، شکستگي‌هاي مهره‌اي در اثر پوکي استخوان و افزايش سن. گاهي فرد متوجه اين شکستگي نمي‌شود و به مرور زمان گوژپشتي پيشرفت مي‌کند.
کيفوز علاوه بر ايجاد مشکلات در ستون مهره‌ها و تضعيف عضلات پشتي با تغيير شکل ستون مهره‌ها سبب کاهش حجم قفسه سينه مي‌شود. به مرور زمان حجم ريه‌ها کم شده و فشار روي سيستم قلبي‌ريوي افزايش مي‌يابد. همچنين با بالا رفتن سن، ستون فقرات دچار استئوآرتريت (همان آرتروزي که به غلط ميان مردم مصطلح است) و درد‌هاي مداوم مي‌شود و مي‌تواند براي بيمار وضعيت ناگوار و ناتوان‌کننده‌اي را ايجاد کند.

ابتدا بايد مشخص شود که بيماري کيفوز از کدام نوع است. اگر کيفوز در اثر بيماري‌هاي ياد شده باشد، بايد اقدامات درماني لازم هرچه سريع‌تر صورت گيرد. براي مثال، اگر فرد به بيماري شوئرمن شديد مبتلاست ممکن است به عمل جراحي نياز داشته باشد و اگر بيماري او خفيف‌تر است بايد بريس (قوزبند) ببندد. در مواردي که کيفوز به دليل بد نشستن (به ويژه هنگام مطالعه کردن و پشت ميز تحرير نشستن يا تماشاي تلويزيون) به وجود مي‌آيد افراد بايد سعي کنند عضلات پشتي خود را تقويت کرده و به صورت صاف بنشينند. براي تقويت عضلات پشتي ورزش‌هاي خاصي از جمله شنا و به خصوص کرال پشت توصيه مي‌شود.
بستن قوزبند براي افرادي که به طرز غلطي مي‌نشينند، چندان توصيه نمي‌شود زيرا هنگامي که قوزبند بسته شد، خودش به تنبلي و تضعيف عضلات منجر خواهد شد و ضعف عضلات به مرور زمان قوز را تشديد مي‌کند.
پوکي استخوان بيماري‌اي است که معمولا در سنين بالا (در خانم‌هاي يائسه و آقايان بالاي 70 سال) به ‌وجود مي‌آيد و در نتيجه آن، استخوان‌ها ضعيف مي‌شوند. در بررسي‌هاي جديد مشاهده شده که مهم‌ترين عامل براي پيشگيري از پوکي استخوان ورزش منظم و مصرف کلسيم و ويتامين D کافي درسنين نوجواني و جواني است. کمبود ويتامين D و برخي ديگر از بيماري‌ها و بدخيمي‌هاي خوني هم قوز را تشديد مي‌کنند.
معمولا افراد جوان نيازي به مکمل کلسيم ندارند و با تغديه مناسب مقدار کلسيم مورد نياز خود را دريافت مي‌کنند، اما تغذيه مناسب خود عامل مهم و قابل بررسي است. بايد از شير و لبنيات کافي در رژيم غذايي خود بهره برد. نوجوانان و جوانان روزانه به 1200 ميلي‌گرم و افراد 30 تا50 ساله روزانه حدود 1000 ميلي‌گرم کلسيم نياز دارند که مي‌توانند آن را از طريق غذا دريافت کنند اما به خانم‌هايي که به سن يائسگي رسيده‌اند، توصيه مي‌شود حتما از قرص کلسيم استفاده کنند. تجويز کلسيم بايد توسط پزشک صورت گيرد زيرا ميزان کلسيم براي هر بيمار به شرايط او، پوکي استخوان و نيازش بستگي دارد. اگر قرص کلسيم به‌طور خودسرانه مصرف شود احتمال ايجاد سنگ کليه در افراد با زمينه قبلي بالا خواهد رفت.
منبع:www.salamat.com