ترامادول‌، اعتياد خاموش

گفتگو بادکتر سعيد کفراشي، درمانگر اعتياد
 

اگر اين روزها به بيلبوردهاي هشداري که در محدوده مراکز ترک اعتياد نصب شده‌اند دقت کرده باشيد، عبارت «ترامادول، اعتياد خاموش» را بارها و بارها ديده‌ايد اما براي پاسخ به اين سوال که ترامادول چيست و چگونه وابستگي به آن مي‌تواند اعتيادآور باشد.
آقاي دکتر، ترامادول چيست و چرا از آن به عنوان اعتياد خاموش ياد مي‌شود؟
ترامادول يک داروي ضد درد است که براي کاهش دردهاي متوسط تا شديد به وسيله پزشک تجويز مي‌شود. اين دارو به طور معمول براي تخفيف درد پس از عمل به ويژه پس از جراحي‌هاي ارتوپدي، دردهاي مزمن مفصلي، درد ناشي از سرطان، سنگ کليه و ... به کار مي‌رود و به صورت قرص، کپسول و تزريقي توليد مي‌شود و البته مدتي است که بدون نسخه هم به فروش نمي‌رسد. با توجه به اينکه مکانيسم کنترل درد در ترامادول مشابه مورفين است، به همين دليل مصرف مداوم آن به وابستگي فيزيکي و رواني مشابه اعتياد به مواد مخدر، منجر مي‌شود اما به اين دليل از ترامادول با نام اعتياد خاموش ياد مي‌شود که شايد در روزهاي اول به ظاهر علايم اعتياد را نشان ندهد اما با گذشت زمان و مصرف طولاني‌مدت، اعتياد ايجاد مي‌کند و درماني کاملا مشابه با درمان سوءمصرف‌ مواد مخدري مانند ترياک، کراک و هروئين دارد. در عين حال، علايم ترک آن نيز به صورت عصبانيت، تعريق، بي‌خوابي، تهوع، اسهال، لرزش اندام‌ها و توهم بروز مي‌کند.
چرا عده‌اي به مصرف ترامادول روي مي‌آورند؟
گاهي تحمل دردهاي شديد ناشي از بيماري‌ها براي فرد دشوار است و بدون مشورت پزشک و رعايت دوز مناسب، اقدام به مصرف بيش از حد اين دارو مي‌کند و متاسفانه ادامه اين روند، اعتيادآور است اما در موارد بسياري نيز معتادان به مواد مخدر در مواردي که امکان تهيه يا استفاده از مواد مخدر را ندارند از اين دارو براي جايگزين کردن مواد مخدر استفاده مي‌کنند. حتي عده‌اي نيز به غلط آن را براي ترک اعتياد مورد استفاده قرار مي‌دهند اما از آنجا که قريب به اتفاق بيماران وابسته به مواد مخدر در کنار مصرف مواد از داروهاي اعصاب، آرامش‌بخش و خواب‌آور نيز استفاده مي‌کنند، با مصرف همزمان ترامادول و اين داروها به علت تداخلات دارويي، فرد در معرض خطر تشنج و ايست تنفسي قرار مي‌گيرد. البته نبايد اين نکته را فراموش کرد که تعداد کساني که به واسطه مصرف ترامادول وارد دنياي مخرب اعتياد شده‌اند، کمتر از افرادي است که اين داروها را براي جايگزيني مواد مخدر، مورد استفاده قرار مي‌دهند. اينها به طور معمول کساني هستند که براي درد، ترامادول را به صورت طولاني‌مدت مصرف کرده‌اند و از عواقب اعتياد به آن غافل مانده‌اند.
شايع‌ترين عوارض مصرف ترامادول شامل چه مواردي است؟
شايع‌ترين عوارض گزارش شده ناشي از مصرف ترامادول، تهوع، استفراغ شديد و کاهش فشارخون است. ساير عوارض نيز شامل عوارض سيستم عصبي مانند سردرد، سرگيجه، افسردگي، تشنج به‌خصوص در انواع تزريق وريدي و اختلال تنفسي در فرد معتاد به ترامادول بروز مي‌کند.
عده‌اي از افراد به دليل خاصيت شادي‌آور بودن ترامادول اقدام به مصرف آن مي‌کنند. اين تصور چقدر صحت دارد؟
تصور اينکه اين دارو شادي‌آور است، کاملا عاميانه و غلط است و تمام موارد استفاده از اين دارو سوءمصرف تلقي مي‌شود و فقط و فقط ترامادول به عنوان مسکن قوي و زيرنظر پزشک بايد مصرف شود زيرا مصرف اين دارو بيشتر از دو هفته مجاز نيست و وابستگي دارويي و اعتياد را به دنبال دارد. بسياري از افراد که به بهانه شادي‌آور بودن ترامادول به سمت آن گرايش پيدا مي‌کنند، افراد بي‌اطلاع و در بيشتر موارد معتاداني هستند که به علت مصرف يکنواخت مواد مخدر و گاهي به اشتباه به دليل کاهش عوارض قطع مواد به ترامادول روي مي‌آورند و گاهي جان خود را به علت مصرف بيش از حد و يا تداخلات دارويي از دست مي‌دهند.
چرا مصرف ترامادول شيوع پيدا کرده است؟
گاهي افراد براي رفع مشکلات جنسي، دردهاي شديد و ... به توصيه افراد ناآگاه ترامادول مصرف مي‌کنند اما علت شيوع اصلي آن در دسترس بودن ترامادول، قيمت پايين آن، گاهي ارايه بدون نسخه در داروخانه‌ها و اطلاعات ناکافي درباره عوارض سوء مصرف آن است. حتي افرادي که به توصيه پزشک معالج خود و براي مدت طولاني از ترامادول استفاده مي‌کنند بايد تا زمان قطع کامل زير نظر باشند زيرا ترک مصرف اين دارو به صورت کاهش تدريجي استفاده از آن ميسر است در غير اين صورت فرد قادر نيست مصرف ترامادول را به يک‌باره کنار بگذارد چرا که با علايم ترک مخدر، حتي علايمي مانند ترک مورفين روبه‌رو خواهد شد.
نقش رسانه‌ها را در زمينه آگاه‌سازي جامعه چه قدر مفيد مي‌دانيد؟
ببينيد، اگر رسانه‌ها آموزش صحيح و اطلاعات درستي را در زمينه مصرف مواد اعتيادآور مانند ترامادول به مردم ارايه دهند، افراد به دليل آشنايي با عوارض اين مواد به‌طور مسلم به سمت اين مواد گرايش پيدا نمي‌کنند و به اين نتيجه مي‌رسند که ترامادول فقط و فقط يک مسکن براي دردهاي متوسط تا شديد بوده و مصرف طولاني‌مدت آن اعتيادآور است.
منبع: http://www.salamat.com