اهمیت 24ساعت اول زندگي

24 ساعت اول زندگي نوزاد دوره‌اي بسيار مهم است که نوزاد سعي دارد در آن زمان، خود را با محيط خارج از رحم تطبيق بدهد و تغيير و تحولات زيادي در سيستم قلب و عروق، سيستم تنفسي، حرارتي و متابوليک او اتفاق مي‌افتد و در بيمارستان نيز اقداماتي براي نوزاد انجام مي‌شود که براي حفظ سلامت او مهم است.
نوزادان سالم معمولا 24 ساعت اول پس از تولد را در زايشگاه به سرمي‌برند. البته در بعضي جاها ممکن است مادر و نوزاد را قبل از 24 ساعت هم ترخيص کنند که البته توصيه مي‌‌کنم نوزاد حتما 24 ساعت اول پس از زايمان طبيعي و 48 ساعت پس از زايمان سزارين را در بيمارستان بگذارند تا تحت‌نظر پزشک و تيم پزشکي باشد؛ چون ساعات اوليه زندگي بسيار مهم است.
اولين تماس فيزيکي نوزاد با مادراگر زايمان به روش طبيعي انجام شود و نوزاد طبيعي و رسيده به هنگام تولد مشکلي نداشته باشد، بهتر است به محض تولد و حتي قبل از اينکه بندناف‌اش بريده شود او را روي سينه يا شکم مادر قرار داد. به‌واسطه حرارت بدن مادر، کنترل حرارتي بدن نوزاد، بهتر انجام مي‌شود. تماس پوست به پوست و چشم به چشم مادر و نوزاد از نظر عاطفي براي مادر و نوزاد حايز اهميت است و حتي ديده شده که نوزاداني که اين مرحله را مي‌گذرانند در آينده، ارتباط بهتر و قوي‌تري با مادر خود برقرار مي‌کنند. وقتي نوزاد روي شکم مادر قرار داده مي‌شود با حالتي همچون خزيدن سعي در رفتن به سمت سينه مادر دارد و خيلي از اوقات ديده مي‌شود وقتي دهان نوزاد با سينه مادر تماس پيدا مي‌کند، سعي در گرفتن سينه مي‌کند که اين از نظر طبي، بسيار مهم و بااهميت است. حتي نوزاد در همان لحظه مي‌تواند سينه مادر را گرفته و آغوز که مهم‌ترين قسمت شير مادر است را هرچند به مقدار کم بخورد.

خشک و گرم نگه داشتن نوزاد
 

پس از اين مرحله، نوزاد بايد خشک شده و گرم نگه داشته شود. اين کار براي اينکه نوزاد حرارت بدن‌اش را از دست ندهد و جهت پيشگيري از استرس سرما در نوزاد بسيار مهم است.

تعيين نمره آپگار
 

در مرحله بعد، يک ارزيابي اوليه در اتاق زايمان روي نوزاد توسط پزشک يا پرستار انجام مي‌شود تا ببيند نوزاد از نظر ناهنجاري‌هاي ظاهري مشکلي دارد يا خير. پس از اين ارزيابي کودک از لحاظ 5 مورد که شامل بررسي ضربان قلب، رنگ پوست، فعاليت و رفلکس‌هاي طبيعي نوزاد، تونيسيته يا ميزان سفتي عضلات و تنفس است، در دقايق اول و پنجم پس از تولد مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد و نمراتي از 0 تا 2 دريافت مي‌کند که جمع‌ آنها 10 مي‌شود. اين نمره که تحت عنوان عدد آپگار شناخته مي‌شود از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و درجه سلامت کودک را نشان مي‌دهد. اين نمره در دقايق اول و پنجم در کارت نوزادي ثبت مي‌شود.

کنترل وزن، قد و دورسر نوزاد
 

پس از انجام کارهاي اوليه و پس از اينکه وضعيت نوزاد تثبيت شد، او را براي کنترل وزن، قد و دورسر مي‌برند و وضعيت تنفس، ضربان قلب و درجه حرارت او را بررسي مي‌کنند.
استحمام نوزادبرحسب دستورالعمل زايشگاه‌ها ممکن است زمان حمام کردن نوزاد فرق کند. در بعضي از زايشگاه‌ها 4 ساعت پس از زايمان و در بعضي جاها 6 ساعت پس از زايمان کودک را استحمام مي‌کنند. در رابطه با استحمام نوزاد اختلاف‌نظرهايي وجود دارد که اصلا نوزاد استحمام بشود يا فقط نقاطي را که آلوده به خون و ترشحات است را تميز کنند و اگر قرار است استحمام شود بهترين زمان آن، چه مدتي پس از زايمان است. معمولا نوزاد را در ساعات اوليه حمام نمي‌کنند زيرا همان‌طور که ذکر شد در اين ساعات تغيير و تحولات زيادي در اندام‌هاي مختلف بدن رخ مي‌دهد. اين دوره، ‌دوره بسيار مهمي است و اگر کوچک‌ترين اشکالي در اين تغييرات حاصل شود ممکن است براي نوزاد مساله‌ساز باشد. به همين دليل ما به هيچ‌وجه حمام کردن نوزاد را بلافاصله پس از تولد توصيه نمي‌کنيم زيرا هم ممکن است نوزاد سرمازده شود و هم اينکه ممکن است خدشه‌‌اي در تغييرات ارگان‌هاي مهم بدن ايجاد شود. بنابراين بهتر است حداقل 4 تا 6 ساعت بعد از تولد استحمام انجام شود تا علاوه بر مواردي که ذکر شد ورنيکس يا لايه‌چربي روي پوست نوزاد به سرعت از بين نرود. زيرا اين لايه خود مي‌تواند يک پوشش محافظتي براي نوزاد باشد.

معاينه پزشکي
 

در طول 24 ساعت اول پس از تولد، معاينه هر نوزاد طبيعي يک امر مهم است. معاينه باليني نوزاد بهتر است در حضور مادر انجام شود تا مادر از سلامت کامل نوزاد خود اطمينان حاصل کند و چنانچه اين معاينه بدون حضور مادر انجام شود پزشک اطفال بايد مراتب سلامت نوزاد را به اطلاع مادر برساند.

هم‌اتاق کردن مادر و نوزاد
 

معمولا کودکان سالم و رسيده را پس از طي همه اين مراحل به اتاق مادر برده و در کنار او قرار مي‌دهند که اصطلاحا به آن هم اتاقي مي‌گويند. اين کار مزايا و فوايد بسياري، هم براي مادر و هم براي نوزاد دارد. وقتي نوزاد با مادرش هم اتاق شد، مادر مي‌تواند به نوزادش شير بدهد و اين کار را هر زمان که نوزاد شير خواست بايد انجام دهد. شيردهي به نوزاد توسط مادر در ساعات اوليه پس از زايمان بسيار پراهميت است و بناي يک شيردهي خوب را در 2 سال بعد پايه‌ريزي مي‌کند. يک باور غلطي که در اين زمينه وجود دارد، اين است که چون مادر خسته است، پس فعلا به نوزاد شيرخشک يا آب قند بدهيم تا خستگي مادر رفع شود. اين باور بايد اصلاح شود و نوزاد از همان دقايق اول شير خوردن را شروع کند. با همه اينها، مادر نياز به کمک و حمايت خانواده و پرسنل بهداشتي دارد و حتي بايد قبل از زايمان در مورد شيردهي آموزش کافي ديده باشد تا بتواند يک شيردهي موفق داشته باشد. هم‌اتاقي مادر و نوزاد، استحکام پيوند عاطفي بين مادر و نوزاد و کنترل حرارتي بدن نوزاد را به‌دنبال دارد. ضمن اينکه استفاده از آغوز مادر به‌عنوان يک واکسن که حاوي آنتي‌بادي‌هاي مختلفي است و نوزاد را از بسياري از بيماري‌ها محافظت مي‌کند و کاهش احتمال عفونت‌هاي بيمارستاني در نوزاد را نيز به‌دنبال دارد.

واکسيناسيون
 

توصيه مي‌شود واکسن هپاتيت B در ساعت‌هاي اوليه تزريق شده و واکسن ب‌.‌ث‌.‌ژ‌ و قطره فلج قبل از ترخيص از زايشگاه به نوزاد داده شود. همچنين تزريق ويتامين K به نوزاد جهت پيشگيري از خون‌ريزي‌هاي احتمالي بسيار حايز اهميت است. در بعضي از مکان‌ها از قطره چشمي هم براي جلوگيري از عفونت چشم در نوزادان استفاده مي‌شود که البته ما توصيه مي‌کنيم در يک ساعت اول اين کار انجام نشود زيرا يک ساعت اول، ساعت هوشياري نوزاد است و مهم است که در آن يک ساعت نوزاد تماس چشم به چشم با مادرش برقرار کند و اين ارتباط چشمي توسط قطره چشمي دچار مشکل نشود. بنابراين توصيه مي‌شود که اگر قرار است قطره چشمي در چشمان نوزاد چکانده شود بعد از يک ساعت اول اين‌کار انجام شود.

کنترل ادرار و مدفوع
 

بايد مطمئن باشيم که نوزاد در 24 ساعت اول پس از زايمان حتما ادرار و مدفوع داشته باشد. رنگ طبيعي مدفوع نوزاد در 24 ساعت اول پس از تولد سبز تيره و چسبناک است و طي دو روز بعد مدفوع به رنگ قهوه‌اي روشن در آمده و حالت چسبندگي آن کمتر مي‌شود.

مراقبت از بندناف
 

بهترين روش مراقبت از بند ناف، خشک نگه داشتن آن بدون استفاده از آنتي‌بيوتيک‌ها و يا مواد ضدعفوني‌کننده موضعي است.

پي نوشت ها :
 

* فوق‌تخصص نوزادان

منبع: www.salamat.com