استخوان چگونه رشد مي‌کند؟

استخوان‌هاي شما، حتي همين الان در حال بازسازي‌اند! از يک طرف، عواملي به‌طور مداوم در حال تخريب استخوان هستند و از طرف ديگر، عوامل ديگري، استخوان تازه‌ساخته‌شده محکم‌تري را جايگزين آن مي‌کنند اما پيش از آنکه به اين موضوع بپردازيم، بهتر است درباره چگونگي تبديل غضروف به استخوان صحبت کنيم.
هنگامي كه شما در رحم مادرتان شناور هستيد، بدن در حال رشد‌تان تازه دارد شکل مي‌گيرد و براي اين کار، غضروف توليد مي‌کند. غضروف بافتي است که به سختي استخوان نيست و از آن بسيار انعطاف‌پذيرتر است ‌و به نوعي مي‌توان گفت که از استخوان فعال‌تر هم هست. غضروف ماده‌ بسيار خوبي براي قالب‌گيري بدن انسان است؛ به‌خصوص براي بخش‌هاي ظريف‌تري مانند بيني و گوش‌.

رشد استخوان از دوران جنيني تا انتهاي بلوغ
 

مقدار زيادي از غضروف جنيني در فرآيندي به نام استخواني‌شدن شروع به تبديل شدن به استخوان مي‌کند. هنگامي كه استخواني‌شدن رخ مي‌دهد،‌ غضروف (که حاوي املاح يا مواد معدني نيست) شروع به کلسيمي‌شدن مي‌کند؛‌ به اين معنا که لايه‌هايي از املاح کلسيم و فسفات روي سلول‌هاي غضروفي تجمع پيدا مي‌‌کنند. اين سلول‌ها که به وسيله املاح معدني احاطه مي‌شوند، ‌مي‌ميرند. در نتيجه حفره‌هاي کوچکي در اين غضروف در حال تبديل شدن به استخوان باقي مي‌ماند و رگ‌هاي خوني ظريف به درون اين حفره‌ها رشد مي‌کنند. سلول‌هايي تخصصي به نام «استئوبلاست‌ها» از طريق اين رگ‌هاي خوني به درون استخوان در حال تکامل مهاجرت مي‌کنند و اين سلول‌ها ماده‌اي را توليد مي‌کنند که حاوي رشته‌هاي کلاژن است. اين سلو‌ل‌ها هم به تجمع کلسيم کمک مي‌کنند به طوري که املاح کلسيم در طول ماده رشته‌اي کلاژن رسوب مي‌کند (اين روند شبيه ساختن بتن مسلح است ‌که در آن شبکه‌اي از ميله‌هاي فلزي با مخلوط سيمان پوشيده مي‌شود.)
پس از مدتي،‌ خود استئوبلاست‌ها هم بخشي از اين مخلوط مي‌شوند و به سلول‌هايي با ميزان فعاليت کمتر به نام استئوسيت تبديل مي‌شوند. استئوسيت‌ها را مي‌توان نوعي استئوبلاست بازنشسته‌شده ناميد که مختصر فعاليتي دارد اما از رگ‌هاي خوني زياد دور نمي‌شود. اين شبکه استئوسيت‌ها به شکل‌گرفتن چارچوب متخلل استخوان اسفنجي کمک مي‌کند. استخوان اسفنجي نرم نيست اما مقطع آن مانند اسفنج به‌نظر مي‌رسد. فضاهاي درون آن به پخش شدن فشار‌هاي خارجي در تمام استخوان کمک مي‌کند و اين فضاها حاوي مغز استخوان هم هستند. مجراهاي کوچکي به نام «کاناليکول» در سراسر بخش‌هاي کلسيمي‌شده استخوان وجود دارد که امکان انتقال مواد مغذي، اکسيژن و دي‌اکسيد کربن و مواد زايد را فراهم مي‌‌كند.
استئوبلاست‌ها قبل از تبديل به استئوسيت،‌ استخوان قشري (کورتيکال) هم توليد مي‌کنند. براي اينکه اين روند را درك كنيد، آجرکاري را در نظر آوريد که درون حفره‌اي به اندازه انسان درون سازه خودش به دام افتاده است. کارگر پس از ايجاد يک غلاف سخت (استخوان قشري) خودش آن حفره را پر مي‌کند. هوا درون آجر راه مي‌يابد و آجرکار متلاشي مي‌شود. در استخوان، اين بخش از اين روند را سلول‌هايي به نام استئوکلاست‌ها انجام مي‌دهند که به درون بخش کلسيمي‌شده غضروف راه مي‌يابند و استخوان را در ميانه تنه آن مي‌خورند و جا براي مغز استخواني که در حال شکل‌گيري است،‌ ايجاد مي‌کنند.
استئوکلاست‌ها اين کار را با بلعيدن و هضم ماده زمينه‌اي استخوان با استفاده از اسيدها و آنزيم‌هاي هيدروليزکننده انجام مي‌دهند. بنابراين آجرکار (استئوبلاست) قبر خودش (استخوان قشري) را مي‌سازد ‌و درون قبر خودش مي‌ميرد (بدل به استئوسيت مي‌شود) و به مرور زمان متلاشي مي‌شود (به وسيله استئوکلاست‌ها حل مي‌شود) و باقيمانده‌هاي آن ماده‌اي متخلل (سوراخ‌دار) درون سنگ قبر باقي مي‌گذارد.

رشد استخوان پس از بلوغ
 

نهايتا همه غضروف به استخوان بدل مي‌شود به جز غضروف‌هايي که در انتهاي استخوان قرار دارند(غضروف مفصلي) و صفحه‌هاي رشد که در دو طرف انتهاهاي استخوان را به تنه آن متصل مي‌کنند. غضروف‌هاي رشد به بلند شدن استخوان کمک مي‌کنند و نهايتا هنگام بلوغ کلسيمي مي‌شوند و رشدشان متوقف مي‌شود.
اما اکنون هم در بدن شما،‌ استئوکلاست‌هايي وجود دارند که در حال جذب کردن سلول‌هاي استخواني قديمي هستند و استئوبلاست‌هايي به ساختن استخوان جديد در آن محل کمک مي‌کنند. اين چرخه را «بازسازي» استخوان مي‌نامند. هنگامي که جوان هستيد،‌ استئوبلاست‌هاي(سازندگان استخوان) شما شمار بيشتري از استئوکلاست‌ها (تخريب‌کنندگان استخوان) دارند و در نتيجه بر توده استخواني شما افزوده مي‌شود. با افزايش سن استئوبلاست‌ها نسبت به استئوکلاست‌ها که هنوز با کارايي سلول‌هاي استخواني را حذف مي‌کنند، عقب مي‌افتند و اين امر به کاهش توده استخواني شما و عارضه‌اي به نام پوکي استخوان مي‌انجامد.
منبع:www.salamat.com