آتش فشانها را بیشتر بشناسیم

فوران توده های بزرگی از خاکستر در ایسلند در اثر فعال شدن یکی از آتشفشانهای خفته این منطقه باعث شده است نشریه علمی لایو ساینس گزارشی درباره حقایق و رویدادهای بزرگی که به واسطه آتشفشانها به وجود آمده اند منتشر کند.
در حال حاضر در حدود هزار و 500 آتشفشان سرتاسر کره زمین را پوشانده اند و برخی از آنها به صورت متوالی و برای سالها فوران کرده و می کنند. این پدیده وقتی رخ می دهد که سنگهای مذاب یا ماگما تحت فشار و با سرعت به سمت بالا حرکت کرده و بخش ضعیفی از پوسته زمین را شکافته و به خارج راه پیدا کنند.

مخازن زیرزمینی ماگماها می توانند برای صدها سال در زیر زمین مخفی باقی بمانند و سپس به شکلی دور از انتظار و ناگهانی فوران کنند. نشریه لایو ساینس در پی فوران آتشفشانی در ایسلند پس از 200 سال خاموشی و در اواخر روز پنجشنبه که منجر به فوران مقادیر زیادی آب داغ ، خاکستر و سنگ ریزه شده و بسیاری از پروازهای فرودگاه های اروپایی را با اختلال مواجه کرد گزارشی از 11 نکته درباره آتشفشانهای جهان منتشر کرده است.
1- سنگهای متخلخل آتشفشانی تنها سنگهایی هستند که از توانایی شناور بودن بر روی آب برخوردارند. این سنگها معمولا خاکستری و مملو از حفره های حباب مانند هستند که در اثر خروج سریع و پرفشار گازهای داغ از میان سنگها به وجود می آیند.
2- نیرومندترین آتشفشانهای جهان ابرآتشفشان نام دارند. انفجار یک ابرآتشفشان می تواند بارانی از آتش را تا مسافت هزاران مایل بر زمین بباراند و منجر به ایجاد تغییرات آب و هوایی شود. تغییراتی از قبیل کاهش دمای هوا که در نتیجه آزادسازی چندین تن خاکستر در اتمسفر زمین به وجود می آید. این هیولاها دستهای وحشتناک خود را هر چند صد هزار سال یکبار رو می کنند. یکی از بزرگترین آنها در پارک ملی "Yellowstone" قرار دارد و دانشمندان نیز اعلام کرده اند انفجار این آتشفشان نزدیک است.
3- بزرگترین انفجار آتشفشانی تاریخ به کوه "تامبورا" واقع در جزیره "سامباوا" در اندونزی تعلق دارد. انفجار و فوران این آتشفشان در سال 1815 منجر به مرگ 100 هزار انسان شد. اندونزی از بیشترین تعداد آتشفشانهای فعال تاریخ در حدود 76 آتشفشان برخوردار است.
4- بیشتر آتشفشانها در لبه صفحه های تکتونیکی رخ می دهند، صفحه های بزرگ سنگی که سطح زمین را تشکیل داده اند. اما برخی از آتشفشانها از جمله ابرآتشفشان "Yellowstone" بر روی مناطقی دیگر به نام مناطق داغ یا فعال آتشفشانی قرار گرفته اند که ماگماها در این مناطق مسیر خود را به آرامی از اعماق به سمت سطح زمین باز می کنند.
5- ایسلند مشهور به سرزمین آتش و یخ بر فراز آتشفشانهای نوار نیمه اقیانوسی اطلس قرار دارد. آخرین فوران آتشفشان "Eyjafjallajokull" در آوریل 2010 در برابر فواران قدرتمند آتشفشان Skaptar در سال 1783 بسیار کوچک به نظر می آید، این انفجار آتشفشانی تمامی منابع کشاورزی و شیلات جزیره را نابود کرده و منجر به قحطی شد که جان یک پنجم از مردم جزیره را گرفت.
6- انفجار سال 1991 آتشفشان Pinatubo در فیلیپین از انفجار Skaptar نیز سخت تر بود. این انفجار در حدود 22 میلیون تن دی اکسید سولفور را به خارج از زمین انتقال داد که این ماده به چرخه مواد زمین وارد شده و حرارت جهانی را حداقل 0.5 درجه سلسیوس کاهش داد.

7- آتشفشانها توانایی رشد کردن دارند با انباشته شدن گدازه ها و خاکسترها لایه های جدیدی به آتشفشان افزوده شده و ارتفاع آن را افزایش می دهند. این یکی از شیوه های رایجی است که کوه ها بر اساس آن ساخته می شوند.
8- آتشفشانها می توانند منقرض شوند. زمانی که دانشمندان اعلام می کنند از این پس آتشفشانی هرگز فوران نخواهد کرد، در واقع انتظار منقرض شدن و نابود شدن آتشفشان وجود دارد. آتشفشانهایی که در حال حاضر فعال نیستند اما احتمال فعال شدن آنها وجود دارد آتشفشانهای خفته خوانده می شوند.
9- فشار مستقیم برخی از فورانهای آتشفشانی می تواند منجر به شکل گیری مخازن ماگمایی شود که در هم فرو می ریزند و حفره های عظیم و کاسه مانندی به نام "کالدرا" به وجود می آورند.
10- بزرگترین آتشفشان موجود بر روی زمین، آتشفشان Mauna Loa واقع در هاوایی است. این آتشفشان یکی از پنج آتشفشان موجود در هاوایی است که در ارتفاع سه هزار و 962 متر بالاتر از سطح دریا قرار گرفته است. جزایر هاوایی در واقع به واسطه نقاط داغ و فعال آتشفشانی به وجود آمده اند.
11- آتشفشانها باعث رنگین تر شدن غروب خورشید می شوند، زمانی که آتشفشان "Kasatochi" در سال 2008 فوران کرد مردم سرتاسر جهان شاهد رنگمایه های فوق العادی زیبای نارنجی و سرخ رنگی در غروب خورشید بودند. این رویداد دیدنی ناشی از انتشار ذرات خاکستر در اتمسفر زمین است که باعث شکست بیشتر پرتوهای خورشیدی در آسمان می شوند
اگر جریانات هوایی به صورتی باشد كه گرد وغبار حاصل از آتشفشان ایسلند را به سمت كشور ما هدایت كند باید منتظر باران‌های اسیدی درحد خفیف باشیم.
مرتضی ضرابی در پاسخ به سئوالی در مورد امكان تاثیر ذرات گرد و غبار حاصل از آتشفشان ایسلند بر آب و هوای كشور به گفت: در منطقه‌ای كه آتشفشان فعال شده، جریان‌های هوایی از نوع غربی است و فقط شمال اروپا را در بر می‌گیرد و این جریانات باعث می‌شود كه حتی جنوب اروپا هم در معرض این ذرات قرار نگیرد.
وی در مورد تاثیرات اقلیمی حاصل از ذرات گرد و غبارآتشفشان ایسلند بر روی اقلیم اروپا و در نتیجه تاثیرآن روی آب و هوای ایران گفت: میزان این ذرات به حدی نیست كه در اثر وجود آن در جو تابش نور خورشید به زمین كمتر و در نتیجه هوا سرد شود یا تغییرات اقلیمی دراز مدتی داشته باشد.
وی تاكید كرد: دامنه كشورهایی كه باعث بروز پدیده گرد و غباری در كشور ما می‌شوند فراتر از كشورهای همسایه نمی‌رود.
باید منتظر باران‌های اسیدی باشیم
بهنام اویسی رئیس گروه سازه تكنونیك سازمان زمین شناسی در گفت‌و‌گو با ایلنا نیز میزان ذرات معلق حاصل از آتشفشان ایسلند را در حدی ندانست كه كشور ایران را مورد تاثیر قرار دهد ولی گفت: اگر جریانات هوایی به صورتی باشد كه گرد وغبار را به سمت كشورما هدایت كند باید منتظر باران‌های اسیدی درحد خفیف باشیم.
این در حالیست كه به گفته كارشناسان آب و هوا، آتشفشان‌ها بوسیله تزریق ذرات گرد و غبار و گازها به داخل هوا كه باعث تغییرات در جو می‌شوند و می‌تواند بر آب و هوا تاثیر بگذارد، برای نمونه فوران آتشفشان «تام‌بورا» در سال 1815، 100 میلیون تن غبار اسید سولفوریك ‌آزاد كرد. اگر چه واقعه فوران آتشفشان «تام‌بورا» سبب خورشید گرفتگی شد اما برآوردهای دقیق‌تر نشان می‌دهد حادثه فوران توبا سبب قطع عمل فتوسنتز در گیاهان و كاهش 3تا5درجه‌ای دما در نیمكره شمالی شد.
این در حالیست كه آتشفشان‌ها غیراز تزریق ذرات گرد و غبار موجب بارش باران‌های اسیدی می شود كه این باران‌ها علاوه بر موجودات زنده حتی روی سازه‌های ساختمانی نیز اثرات مخرب دارد.
براساس تحقیقات كارشناسان، این باران‌ها بر رشد ، تولیدمثل كیفیت و تولید محصولات كشاورزی اثر منفی می‌گذارد.
. ارسال مقاله از طرف كاربر محترم سايت: baghegol