دُلمه مي‌خواهد دلم

بهانه‌اي براي مصرف بيشتر برگ‌هاي تازه درختان
 

در اين روزهايي که برگ‌هاي تازه و جوان مو به بازار مي‌آيد، يكي از غذاهاي سنتي كه بيشتر مي‌شود آن را پخت، دلمه برگ مو است؛ غذايي لذيذ و مغذي که در اين مقاله مي‌خواهيم درباره ارزش غذايي خودش و خواص اجزاي تشکيل‌دهنده آن حرف بزنيم.
اين غذا داراي 1500 كيلوكالري انرژي است كه در صورت تقسيم كردن‌اش به عدد 20 (تعداد كل دلمه‌هاي تهيه شده) ميزان كالري حاصل از خوردن هر دلمه 75 كيلوكالري خواهد بود.

مواد لازم (براي 4 نفر)
برگ مو	40 عدد	50 كيلوكالري
گوشت چرخ كرده	250 گرم	400 كيلوكالري
برنج	2 ليوان	320 كيلوكالري
لپه	1 ليوان	100 كيلوكالري
سبزي خرد شده (تره، ترخان، مرزه، جعفري و گشنيز)	3 ليوان	75 كيلوكالري
پياز متوسط	1 عدد	20 كيلوكالري
كشمش	8 قاشق غذاخوري	240 كيلوكالري
روغن مايع	3 قاشق غذاخوري	270 كيلوكالري
سركه	3 قاشق غذاخوري	صفر
رب گوجه فرنگي	3 قاشق غذاخوري	صفر
نمك، فلفل سياه، زردچوبه و زعفران	به ميزان دلخواه	صفر

طرز تهیه:
 

ابتدا پياز را ريز كرده و نصف آن را در كمي روغن تفت بدهيد. بعدش گوشت، ادويه‌ها، نصف رب و كشمش را نيز افزوده و بگذاريد كمي حرارت ببيند. برنج را هم در قابلمه‌اي ديگر جوشانده و آب‌كش كنيد. همين كار را با لپه نيز انجام بدهيد و تمام مواد غذايي ياد شده را در ظرفي بزرگ با هم مخلوط كنيد. البته سبزي را هم به مايه دلمه‌تان بيفزاييد. برگ‌هاي مو را نيز به مدت يک تا دو دقيقه در آب در حال جوش قرار دهيد تا نرم شوند. آن‌گاه در دو برگ از مايه ياد شده ريخته و آن را كاملاً بپيچيد و در ظرفي روي هم بگذاريد. پس از پيچيدن دلمه‌ها، روي‌شان را با سسي كه از پياز سرخ شده، باقي‌مانده رب، كمي زعفران و سركه تشكيل شده است، بپوشانيد. يادتان باشد كه دلمه‌ها را در حرارت ملايم به مدت 40 دقيقه قرار دهيد.

خواص گوشت چرخ‌كرده
 

يكي از منابع عالي پروتئين و آهن، گوشت قرمز است كه دريافت حداقل دو بار در هفته آن به همه گروه‌هاي سني توصيه مي‌شود. اما وجود اسيدهاي چرب اشباع شده در آن، لزوم مصرف متعادل اين ماده غذايي را ضروري مي‌كند.مي‌دانيد كه 20 نوع اسيد آمينه در ساخت پروتئين‌ها دخيل‌اند. در گوشت گوسفند، اسيد آمينه‌اي به نام ليزين وجود دارد كه خاصيت ضدويروسي داشته و يك پشتيبان مناسب سيستم ايمني است اما در فيله گوساله بيشتر اسيد آمينه متيونين وجود دارد. تركيبي كه در بدن به شكل فعال‌اش تبديل مي‌شود و در مغز بيشترين غلظت را دارد و نبودش سبب بروز افسردگي، فراموشي و در موارد شديدتر اختلالات رواني مي‌شود، بنابراين بهتر است اين دو نوع گوشت قرمز را به صورت مخلوط با هم چرخ كرده و در غذا مورد استفاده قرار دهيد.
خواص كشمش يكي از ميوه‌هاي خشكي كه مي‌توان به جاي شكر براي شيرين كردن غذا از آن استفاده كرد، كشمش تهيه شده از انواع انگور سياه است. هر دو قاشق غذاخوري از اين ماده غذايي معادل يك ميوه تازه كالري داشته و انرژي‌اش برابر 60 كيلوكالري است. جالب است بدانيد كه اين خوراكي به دليل داشتن پتاسيم فراوان براي كاهش فشار خون توصيه مي‌شود زيرا در هر 100 گرم از آن 1 گرم پتاسيم يعني ماده معدني كه به كنترل فشار خون كمك مي‌كند، وجود دارد. بررسي‌ها نيز نشان داده‌اند كه دريافت روزانه اين ماده مغذي به اندازه 5/2 تا 3 گرم به ميزان 25 درصد احتمال مرگ و مير ناشي از فشار خون بالا را كم مي‌كند. پس اگر مي‌خواهيد غذايي را شيرين تهيه كنيد و در ضمن فشار خون نيز داريد، بهتر است به جاي شكر از كشمش استفاده كنيد. به اين ترتيب به كنترل مشكل‌تان كمك كرده‌ايد.

خواص مرزه و ترخان
 

مرزه، سبزي علفي يک ساله از خانواده نعناع است که بوي بسيار نافذي دارد و به خاطر تند و تيزي مزه‌اش کمتر به شكل تازه استفاده مي‌شود ولي يك طعم‌دهنده مناسب غذا به حساب مي‌آيد. اين سبزي خاصيت ضدميکروبي بالايي دارد. تعريق را کنترل مي‌کند و به همين دليل به عنوان گياه ضدتشنگي براي افراد مبتلا به مرض قند تجويز مي‌شود. اين گياه ضدويروس تبخال، ضدکرم، خلط‌آور، محرک و تقويت‌كننده معده نيز هست. فقط يادتان باشد كه مرزه براي افراد مسموميت يا عوارضي به همراه ندارد اما مصرف بيش از اندازه‌‌اش، به دليل تند و تيز بودن، ممکن است التهاباتي را در مخاط دهان ايجاد کند.
اما ترخان، يك گياه علفي چندساله از خانواده کاسني است. اين گياه منبع مواد معدني مثل کلسيم، فسفر، آهن، منيزيم، سديم و پتاسيم است. اين سبزي علاوه بر خصوصيات کلي گياهان معطر يعني ضداسپاسم، ضددرد، ضدنفخ و ضدميکروب بودن، خواب‌آور؛ ضدالتهاب و آماس و مسکن درد دندان نيز هست. يادتان باشد كه خوردن ترخان را براي درمان زخم‌ها و جوش‌هاي دهان و دنداني نيز مفيد مي‌دانند.

همراه اين غذا
 

اگر مي‌خواهيد دلمه‌تان را با نان ميل كنيد، بهتر است از نان سبوس‌دار (مانند سنگك) استفاده کنيد. همراهي آن با يك پيش دستي سالاد سبزيجات تازه متشكل از كاهو، گوجه فرنگي، جوانه گندم، هويج و كلم قرمز نيز مي‌تواند ارزش تغذيه‌اي وعده‌تان را بالا ببرد؛ البته اگر با يك ليوان دوغ بدون گاز، كم نمك و كم چرب همراه شده باشد.

اگر اضافه وزن داريد
 

دلمه‌هاي‌تان را بدون نان ميل كنيد زيرا اين غذا به اندازه كافي نشاسته دارد. در ضمن، خوردن سالاد قبل از اين غذا جلوي اشتهاي‌تان را گرفته و به اين ترتيب، ميزان كالري دريافتي كمتر خواهد شد. يادتان باشد كه مي‌توانيد مقدار برنج را كم كرده و به ميزان گوشت و سبزي مصرفي‌تان اضافه كنيد.

اگر فشار خون داريد
 

اولين نكته‌اي را كه بايد رعايت كنيد، کاهش مصرف نمك است. البته در اين غذا كار راحت است زيرا در تهيه‌اش از انواع سبزيجات معطر و چاشني مانند سركه نيز استفاده مي‌شود و ريختن نمك چندان نمود پيدا نمي‌كند. در ضمن، به جاي گوشت قرمز نيز مي‌توانيد از تكه‌هاي ريز شده سينه مرغ استفاده كنيد.
منبع:www.salamat.com