اهمیت ازدواج

مراسم خواستگاري، يک تدبير ظريفانه و عاقلانه براي حفظ حيثيت و احترام زن است. اين موضوع در کشور ما بهخصوص از ديدگاه دختران جايگاه مهمي دارد. وقتي دختر ميبيند عدهاي براي او شخصيت قائل ميشوند و از وي خواستگاري ميكنند، احساس ارزشمندي ميکند. چراکه جمعي از افراد محترم، تقاضايي مؤدبانه را مطرح كردهاند. اين مراسم در کشور ما از قدمت و اهميت زيادي برخوردار است و معمولاً خانوادة عروس برگزارنشدن اين مراسم را دون شأن خود ميدانند و غير از اين شيوه را نميپذيرند.
برگزاري مراسم خواستگاري، اعلام اين حقيقت است که دختر و پسر از چنان بالندگي و رشدي برخوردار شدهاند که ميتوانند تشکيل خانواده دهند. حسن ديگر برگزاري مراسم خواستگاري اين است که خانوادة طرفين از ابتدا در جريان امور قرار ميگيرند و اعلام نظر ميکنند. اگر خانوادهها با اين ازدواج موافق باشند، دختر و پسر با پشتوانهاي قوي ساير مراسم ازدواج را دنبال ميکنند؛ اما اگر هر دو خانواده يا يکي از آنها با اين ازدواج مخالف باشند، بهدليل دلبستهنبودن عميق دختر و پسر نسبت به يكديگر، اين واقعه بهراحتي فراموش ميشود.
موارد فوق، متفاوت با حالتي است که دختر و پسر قبل از برگزاري مراسم خواستگاري مدت زيادي با يکديگر دوست بودهاند. آنها پس از اينكه سالها در بيم و اميد بهسر بردهاند و ملاقاتهاي همراه با نگراني و اضطراب داشتهاند، با هزاران اميد مراسم خواستگاري ظاهري و بهصورت نيمبند برگزار ميكنند كه در موارد قابل ملاحظهاي نيز با راضينبودن خانوادهها با اين ازدواج، روبهرو ميشوند. درنتيجه، دختر و پسر با دلبستگيهاي فراوان تا مدتها با ياد همديگر زندگي ميکنند و يا والدين را بهرغم ميل باطني وادار به پذيرش اين ازدواج ميكنند.
همانگونه که اشاره شد، مراسم خواستگاري از اهميت ويژهاي برخوردار است و اگرچه امري سنتي است، اما ميتوان آن را سنتي پسنديده و سودمند دانست و بايد صادقانه اذعان كرد تاکنون هيچيک از روشهاي ديگر نتوانستهاند جايگزين خوبي براي آن باشند، بهويژه در فرهنگ ما که اين امر مسبوق به سابقهاي طولاني است.[1]
اگر مراسم خواستگاري انجام شود، علاوه بر اينکه سنتي پسنديده رعايت شده است به شناخت بهتري نيز از طرف مقابل دست مييابيم. بايد گفت از دلايلي كه ازدواج جوانان را به ناپايداري ميكشاند، انتخاب همسر بهصورت فردي است. اما هنگامي كه ازدواجها با حضور و موافقت خانوادهها صورت ميگيرند، معمولاً از پايداري بيشتري برخوردار ميشوند. از ديگر عوامل مؤثر در پايداري اين ازدواجها، وجود امکان بيشتر براي شناخت است. آنچه که جوان را از بزرگسال متمايز ميکند، ميزان تجارب بيشتر فرد بزرگسال است وگرنه ساختارهاي ذهني در هر دو فرد مشابه است. پس ما وقتي بهتنهايي از کسي تقاضاي ازدواج ميکنيم، فرصت استفاده از تجارب ارزندة ديگران را از دست ميدهيم و به شناختي محدود از فرد دل خوش ميکنيم.

فوايد شناخت در خواستگاري جمعي
 

در شناخت جمعي چون افراد زيادي در شناسايي نقش دارند، شناخت دقيقتر انجام ميشود. در اين نوع شناخت، فرد از جوانب گوناگون مورد سنجش قرار ميگيرد و هرکس از زاوية خاصي به وي مينگرد. بنابراين، علاوه بر بررسي کلّيت وجود فرد، به جنبههاي ويژة او نيز توجه ميشود كه درنتيجه انتخاب بهتري صورت ميگيرد؛ زيرا هدف همة حاضران شناخت طرف مقابل است.
در انتخاب جمعي، زماني که افراد مجرب پس از ارزيابي خود فرد مقابل را تأييد ميکنند، اميد به استحکام زندگي زوجين بيشتر ميشود تا هنگامي که فقط يک فرد به انتخاب فردي ديگر ميپردازد.
شناخت جمعي، اطمينان خاصي را براي فرد به ارمغان ميآورد. وقتي که چند نفر بر خوببودن فردي صحّه ميگذارند، دختر يا پسر با اتکا به شناختي که از ناحية ديگران بهدست ميآورند، از آرامش رواني بيشتري برخوردار ميشوند؛ بهاينترتيب هريك از آنها بههنگام گزینش همسر، قوت قلب بیشتری دارند. اين در حالی است كه در انتخاب فردی، که توسط خود دختر یا پسر صورت میگیرد، مدام نگران هستند که مبادا طرف مقابل از شایستگیهای لازم برخوردار نباشد؛ زیرا در این صورت آنها خود را بهدليل انتخاب نامناسب، مستحق سرزنش و شماتت میبینند و آرامش روانی خويش را از دست ميدهند.
از دیگر فواید شناخت جمعی، کاهش تردید در انتخاب است. تجربه نشان ميدهد هنگامي كه شخص بهتنهایی مبادرت به انتخاب همسر میکند، سخت دچار تردید در گزینش همسر میشود، زیرا نگران است که مبادا بهمیزان کافی از شناخت نرسیده باشد. اما وقتی که در کنار شناخت خود، شناخت دیگران را نیز ملاک قرار دهيد از تردیدها کاسته و باعث ميشود زودتر به انتخاب صحيح برسيد. شناخت جمعي، مانع تأخیر بیمورد در ازدواج میشود و از درگیریهای شخص با خودش میکاهد و او را کمتر دچار کششهای درونی میکند.
مشورت با دیگران نیز موهبت دیگری است که دختر یا پسر جوان بههنگام همسرگزینی ميتوانند از آن بهرهمند شوند. افلاطون میگوید: وقتی آدمی بر سر دوراهی قرار میگیرد، درصورتیکه همراهانی دارد باید با آنها مشورت کند و تا معلوم نشده است که هر راه به کجا میرسد، نباید گامی پیش بنهد. پس عقل که ابزار شناسایی است از طریق وقوف بر یافتههای دیگران به انتخابی بهتر دست مییابد؛ چراكه با مدد عقل دیگران، توانی مضاعف مییابد.
حسن دیگری که خواستگاری جمعی دارد این است که دختر احساس احترام بیشتری میکند و برداشت او این است که برای او احترام ویژهای قائل شدهاند؛ حال آنکه در انتخاب فردی دختر فاقد چنین احساسی خواهد بود.[2]

چرا خواستگاری پسر از دختر؟
 

در جامعة ما رسم بر این است که خانوادة پسر به خواستگاری دختر بروند. خواستگاری پسر از دختر، امری عرفی است که از فطرت مرد و زن نشئت میگیرد، زیرا مرد خواهان است و زن خوانده، مرد طالب است و زن مطلوب، فطرت مرد طلب و نیاز است و فطرت زن جلوه و ناز.
خواستگاری مرد بهدليل بالابودن ارزش، حیثیت، لطافت، ظرافت و... زن است. گوهر را در موزه نگهداری میکنند و اين خواستاران هستند كه براي دیدن آن موجود ارزشمند به سراغش میروند. بنابراين، کاملاً خلاف فطرت، احترام و شخصیت زن است که بهدنبال مرد برود. برای مرد قابل تحمل است که از خانمی خواستگاری کند و آن خانم بهانه بیاورد، ناز کند، شرط بگذارد و نهایتاً جواب منفی بدهد. اما برای زن قابل تحمل نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود و سراغ مرد دیگری برود؛ زيرا زن میخواهد الهة عشق، معشوق و مورد پرستش باشد و از قلب مرد سردرآورد تا بر سراسر وجود او حکومت کند.
تجربهها نشان میدهد اکثر دخترانی که از پسران خواستگاری كردهاند، پس از ازدواج با نارضایتی، اختلاف با خانوادة همسر و شکست روبهرو شدهاند. مطالب ذکرشده، واقعیتهای اجتماع بشر است. به عقیدة ویلیام جیمز، فیلسوف و روانشناس معروف آمریکایی، حیا و خودداری ظریفانة زن، غریزي نیست. بلکه دختران در طول تاریخ دریافتهاند که این مسئله اختصاص به جنس بشر ندارد. همواره این مأموریت به جنس نر داده شده است که خود را دلباخته و نیازمند به جنس مخالف نشان بدهد. شاید بتوان گفت خواستگاری از جنس ماده در میان انسانها نه غریزی است و نه آموختة تاریخ، بلکه امري فطری است. به این معنا که جذب و انجذاب میان آدمیان برخواسته از عواطف عالی انسانی است و نه صرفاً تمایلات جسمی و جنسی.
اما متأسفانه امروزه نهضت فمينیسم و متعصبان به جنس زن، به بهانة برابرسازی حقوق زن و مرد این موجود ظریف و رؤیایی را که بهشت میتواند زیر پای او باشد از عرش به فرش آورده و شخصیت انسانی و الهی او را لکهدار کرده است.[3]
قرار خواستگاری باید براي زمان مناسبي گذاشته شود تا افراد آرامش رواني داشته باشند. بنابراین، در شب که همه از کار روزانه فارغ شدهاند و یا در روز تعطیل و در هوایی مناسب، بهتر است.
امام باقرعلیهالسلام خواستگاری در هوای گرم را نهی فرمودهاند و امام علیعلیهالسلام نيز روز جمعه را پیشنهاد دادهاند زيرا هم روز مبارک و هم روز تعطیل است.
نکتة قابل توجه این است که در جلسة اول، نباید زمان خواستگاری طولانی شود. مثلاً خانوادهها باید بهگونهاي برنامهریزی كنند تا زمان تعارفات و احوالپرسیها خلاصه شود و بقیة زمان را به صحبتهاي دختر و پسر اختصاص دهند، خانوادهها هم میتوانند در این مدت، دربارة مسائل مورد علاقة خود گفتوگو کنند.[4]
در خواستگاری رسمی، اعضای اصلی خانواده (پدر، مادر، خواهر و برادر بزرگتر متأهل و خود شخص) حضور مییابند. در صورت نبود پدر، عمو یا دایی و در صورت نبود مادر، خواهر بزرگتر، مادربزرگ، خاله و یا عمه جای خالی آنان را پر میکنند؛ وگرنه حضور دیگر نزدیکان در جلسة خواستگاری ضرورتي ندارد و از آنان میتوان در جلسة بلهبرون ـ که جلسه نهایی است ـ دعوت کرد.
دلیل تأکید بر حضور اعضای اصلی خانواده در خواستگاری، پنهانماندن اين مورد است كه در صورت منتفیشدن، مشکلی برای دو خانواده، بهویژه خانوادة دختر ایجاد نشود.
امروزه برخی از جوانان سعي ميكنند بهدلایل مختلف، جلسات اولیة خواستگاری را بدون حضور والدین و بهتنهایی برگزار کنند. مثلاً برخی از دانشجویان عزیز ترجیح میدهند خواستگاری در محل دانشگاه انجام شود و علت آن را دردسر مسافرت خانوادهها مطرح میکنند. برخی دیگر از جوانان نیز علاقه دارند در دفاتر مشاوره جلسة خواستگاری را برگزار كنند تا از این طریق با مشکلات رفت وآمد به خانة طرفین روبهرو نشوند و برای موضوع استدلالهای گوناگونی دارند. بهعنوان مثال دختر يا خانوادة ميگويند: اگر خواستگاری در منزل باشد و با موفقیت انجام نشود، بازتاب خوبی در محل ندارد و... و یا پسر میگوید پدر و مادر من خجالت میکشند به خانة دختر بیایند. گاه مشاهده میشود که برخی از خانوادهها این مراسم را در منزل دیگر اقوام مانند عمو، عمه و... برگزار میکنند با اين استدلال كه خانهمان کوچک است و... که عنوان كردن این مسائل چندان هم مطلوب نیست، مگر اینکه دلیل خاصی از جمله تعمیر منزل و... وجود داشته باشد.
دلايل فوق، دلایل پسندیدهای برای حذف این سنت مبارک نیست. خواستگاری بهدلایل متعدد باید در محل زندگی فرد انجام شود. مثلاً محیط خانه، پسر و خانوادهاش را با فرهنگ، حالات و نظریات خانوادة دختر آشنا میکند. دکوراسیون، آراستگی، تزئینات و نیز تابلوهایی که در اتاق نصب است و همچنين کتابهایی که در کتابخانه وجود دارد، همگي معرف شخص مخاطب ماست. حتی گفتار کودکان که در حیاط منزل مشغول بازی هستند، ممكن است شناخت بهتری از همسر آیندة ما ارائه كند.
پس محیط خانه و رفتار خانواده شناخت خوبی را از وضعیت فرد در اختیار ما میگذارد. اگر دخترخانم اتاق اختصاصی در منزل دارد و صحبتها (در رابطة با ازدواج) در آن اتاق انجام میشود، عكسها و تابلوهايي که بر دیوار نصب شده و نيز کتابهايي كه در درون قفسه چيده شده است میتوانند بیانگر حالات روحی دختر باشند. بنابراين، با رعايت موارد مذكور، شناخت ما از طرف مقابل شناختی کاملتر و جامعتر ميشود.
پس از گذشت چند جلسه از گفتوگوها، خانوادة دختر نیز میتوانند پیشنهاد دهند تا جلسات بعدي در منزل پسر (بهمنظور بازدید) انجام شود و از این طریق دختر نیز با دیدن فضاي خانة پسر، بسیاری از اطلاعات را بهدست آورد. بارها دیده شده وقتی دخترخانم پس از عقد به منزل پسر رفته، شگفتزده شده است. زیرا محیط منزل آنها با آنچه تصور كرده، کاملاً متفاوت بوده است. باید این بازدید زودتر از انتخاب انجام شود.[5]

پوشش مناسب مراسم خواستگاری
 

پوشاك و لباس، در همان نگاه اول ناخواسته معرف شخصيت شما هستند. بنابراين، نبايد اين مسئلة مهم را ناديده بگيريد و بهسادگي از آن بگذريد. هر لباسي را كه براي روز خواستگاري انتخاب ميكنيد، گذشته از مدل و رنگ، بايد برازندة سن و اندام شما باشد. در انتخاب رنگ لباس دقت کنید و قبل از خواستگاری، رنگهای مناسب را امتحان کنيد؛ در اين رابطه ميتوانيد از اعضای خانوادة خود نيز نظر بخواهید. یادتان باشد که نخستین دیدار همیشه تأثیرگذار است.
آقایان نیز بايد در مورد پوشش خود دقت کنند. استفاده از لباسهای جلف (حتی اگر در زندگی اجتماعی خود چنین پوششی دارند) برای جلسة خواستگاری مناسب نیست. بهتر است در جلسة خواستگاری، لباس رسمیتر و البته ساده و راحت پوشیده شود و دربارة پوشش اجتماعی خود نيز در جلسة اول سخن بگوید.[6]
دختران در جلسة خواستگاری نسبت به آرایش ظاهر خود بسیار مقید هستند. اين مطلب از این حیث که آراستگی فرد تأثیر بسزایی در طرف مقابل دارد، محترم است؛ اما اگر آرایش دختر در مراسم خواستگاری بهقصد پنهان کردن عیب خود باشد، به نوعی نشان از بيصداقتي دختر نسبت به پسر است و حتی گاه ممکن است این امر منجر به جدایی طرفین نیز بشود. علاوه بر این، در فقه شیعه بحثی به نام «تدلیس» وجود دارد که بهمعنای پنهانکردن عیب است و بسیار مورد نکوهش قرار گرفته است. پس اگر فرد بهوسیلة آرایشکردن یکی از عیبهای هفتگانه (كه منجر به بطلان عقد ميشوند) مثل پیسی را بپوشاند، عقد باطل میشود.
افزون بر این مسائل، آرایش باعث میشود که صورت فرد زینت داشته باشد و نگاهکردن به دست و صورت زنی که آرایش کرده است، جایز نیست. این موضوع برای مؤمنی که نمیخواهد مرتکب حرام شود، مانعی برای دیدن صورت دختر ایجاد ميكند؛ درنتيجه شخص در شناخت و انتخاب آگاهانه دچار مشکل میشود. توصیه میشود در خواستگاری آرایش نکنید، تا خواستگار چهرة واقعی شما را ببیند و بتواند آگاهانه انتخاب كند. اما بعد از ازدواج با آرایشی که میکنید، ميتوانيد زیبایی بیشتر و درنتیجه جذابیت افزونتری برای فرد مقابل داشته باشید.[7]
تهیة گل و شیرینی برای خواستگاری از نمادهاي زيبا و به يادماندني اين مراسم و نمايانگر حسن سليقه، مهر و محبت داماد و نيز توجه ويژة خانوادة داماد به عروس و خانوادهاش است. پس باید بیشتر به زیبایی آن اهمیت داد تا به قیمتش.
بعضی از افراد، برخی گلها و شيرينيهای خاص را نميپسندند و يا برخي از گلها مناسب مراسم خواستگاري نيستند؛ مثلاً گلايل، داوودي و شببو براي مراسم سوگواري استفاده ميشوند. شيرينيهاي بزرگ نيز نشانة بيسليقهگي طرف مقابل است. گاهي ممكن است رنگ گل، مفهوم خاصي را براي عدهايي داشته باشد؛ مثلاً رنگ زرد براي بعضي نشانة تنفر است و... بنابراين، در انتخاب این موارد، با توجه به آداب و رسوم و شرایط خانوادگی افراد، باید نهایت دقت و سلیقة خود و تجربة دیگران را (بهخصوص فروشنده) بهكار بگيريد.
زمانی که خانوادة خواستگار، زنگ منزل دختر را می‏زنند، باید مراقب رفتار و سخنان خود باشند؛ ممکن است از پنجره یا درببازکن تصویری تحت نظر باشند. در این هنگام خانوادة دختر درب را بهسرعت باز نکنند، زيرا اين مسئله نشان عجله و اشتیاق آنها است و جالب نیست. البته زیاد هم آنان را پشت درب معطل نگذارند که نوعی بی‏احترامی بهشمار می‏رود. خانوادة دختر باید جلوی درب حاضر شده و میهمانان را راهنمایی کنند. در بسیاری از خانواده‏ها، دختر به استقبال خانوادة پسر نمی‏رود؛ اما بعضي هم استقبال دختر را از خانوادة پسر نشانة ادب محسوب میكنند.
پس از ورود ميهمانان، خانوادة دختر آنها را به بالای مجلس هدايت ميكنند و خود در پایین مجلس می‏نشینند. بهتر است پس از سکوتی که مجلس را فرا می‏گیرد، مادر دختر سکوت را بشکند و خوشامد بگوید.
بهتر است از خانوادة پسر ـ کسی که بیان شیواتری دارد ـ آغازکنندة سخن باشد؛ زیرا در این لحظه، همه به او توجه خواهند کرد. در جلسة خواستگاری و قبل از گفتوگوی دختر و پسر (که مهمترين موضوع مراسم است) بهتر است از مسائل روزمره مانند گرمي و سردی هوا، ترافیک، آلودگی و... صحبت شود. گفتوگو دربارة مسائل اعتقادی و سیاسی ممکن است فضا را بی‏دلیل متشنج کند؛ بنابراين، صحبت بر سر اینگونه مسائل را به خود دختر و پسر موکول کنید.
دختر و پسر هم باید کاملاً مواظب رفتار خود در جلسه باشند. احوالپرسی بسیار گرم و خودمانی، خلاف شأن آنهاست و احتمال دارد از اين مسئله برداشت نادرستي شود.
در جلسة خواستگاری دختر و پسر باید رفتاری متعادل داشته باشند. هرگونه افراط و تفریط در رفتار، نادرست است. ترشرويي و سکوت و يا خندهرویی و حرّافي دختر زياد جالب نیست. لبخندی موقرانه بر لب دختر، چیزی از ارزش او نمیکاهد. پسر هم باید رفتاری متين داشته باشد. شوخیهای نسنجیده نکند، زیرا ممکن است خانوادة دختر ناراحت شوند. درمجموع، مراقب رفتار، حرکات، سخنگفتن و... خود باشيد. زيرا رعايتنكردن اين موارد، از ارزشهاي شما ميکاهد.[8]
دريافت دستهگل، متناسب با آداب و رسوم اقوام متفاوت در کشورمان متفاوت است. برخی از خانوادهها دستهگل تهیهشده را به دخترخانم و برخی به پدر یا مادر خانواده هدیه میدهند.
درصورتیکه دستهگل به دختر ارائه شود، وی بايد پس از گرفتن آن، با لبخند و خوشرويي از پسر تشكر كند و بيدرنگ آن را در گلدان مناسب و در مكاني كه قابل ديد باشد، مانند ميز پذيرايي بگذارد. اگر هم خانوادة داماد سبد گل آورده بودند، آن را در جايي مناسب مثلاً در كنار جمع مدعوين بگذارند.
مادر عروس هم بهتر است پس از گرفتن شيريني با رويي باز سپاسگزاري كند و شيريني را در ظرفي زيبا و مناسب كه از پيش براي اين كار در نظر گرفته شده است، قرار دهد.
يكي از اصول پذيرايي قديمي و سنتي در مجلس خواستگاري، مراسم چايگرداندن است. در گذشته از طريق اين رسم، دختر اجازه پيدا ميكرد كه در جمع خانوادة داماد حضور يابد. حسن سليقة دختر نيز از نحوة پذيراييكردن او با چاي سنجيده ميشد. امروزه، اين سنت دگرگون شده است و در بسياري از موارد به مفهوم اجازة ورود دختر به مجلس خواستگاري نيست، اما همچنان زیبایی خود را بهصورت یک سنت حفظ کرده است و گاه خاطرات شیرینی را برای زوج ها بههمراه دارد.
در اینگونه مراسم بهتر است پس از ورود خانوادة داماد و انجام احوالپرسيهاي اوليه، سيني چاي را خود عروسخانم بياورد و به ميهمانان تعارف كند. البته رعایت دقت و سلیقه و توجه به برخی از نکات ریز بسیار حائز اهمیت است.
1. نکتة اول و بسیار مهم، ریختن چای در استکانهاست که باید بادقت و سلیقة كامل انجام شود. البته این موضوع برای دختر باسلیقه و هنرمند ایرانی کار سادهای است.
2. افزودن بعضي مواد مطعر به چاي (ماننده هلِ كوبيدهشده يا دارچين) صلاح نيست، زيرا برخي آن را نميپسندند. اما ميتوانيد با اضافهكردن مقدار كمي وانيل در قندان، قندها را خوشبو و خوشطعم كنيد.
3. با قراردادن يك گلدان بلوري كوچك و يك شاخة گل كوتاه در سيني چاي، ميتوان منظرة بديعي را خلق كرد.
4. چاي را باید بهترتيب سن تعارف كرد و معمولاً از مسنترين زن خانوادة داماد (مادر يا مادربزرگ) آغاز میشود.
5. در تعارف چاي به داماد، بيش از ديگران در برابر او درنگ كنيد و باسرعت از مقابلش نگذريد. این کار شیرینترین لحظة خواستگاری محسوب میشود.
پس از صحبت دربارة مسائل اصلي، زمان آن ميرسد که خود عروسخانم يا خانمي از خانوادة عروس ظرف شيريني را به حضار تعارف کرده و بگويد: «بفرمائيد دهانتان را شيرين کنيد.» در اين هنگام، بهتر است با آوردن دوبارة چاي، از ميهمانان با قند و نقل و شيريني پذيرايي شود. برداشتن شيرينياي که عروسخانم تعارف ميکند، بهمعناي پسنديدن اوست. بهويژه داماد، مادر و خانمهاي خانوادة داماد با اين حرکت تمثيلي نشان ميدهند که عروس را پسنديدهاند. البته خانوادة عروسخانم هم بايد با روي خوش، شيريني تعارفشده را بردارند و ميل کنند.
چند نکتة ظريف در مورد اين رسم زيبا وجود دارد:
• به ميهمانان، از هر دوشيريني تهيهشده توسط خانوادة عروس و داماد تعارف کنيد و اين كار را با خوشرويي و لبخند انجام دهيد. بهبهانة بيماري يا هر دليل ديگري اين شيريني را رد نکنيد. شيريني را در پيشدستي مقابل خود نگذاريد و حتماً ميل کنيد.
• بهتر است خانوادة عروس در مراسم خواستگاری از شیرینی تر استفاده نکنند، چون خوردن آن سخت است. شیرینی خشک و کوچک براي برگزاري اين مراسم مناسب‏تر است. براي خوردن میوه نيز بهتر است از ميوههايي مثل سیب و خیار استفاده كنيد و از خوردن انار، پرتقال و هندوانه پرهيز كنيد؛ زيرا بهدليل آب‏داربودن ممکن است باعث کثیفشدن دست و صورت و لباس شما شوند.
• بکوشید از تشریفات خواستگاری بکاهید. نه دستهگل‏های گرانقیمت به پسر بها می‏دهد و نه پذیرایی‏های غیرعادی و پرخرج ارزش دختر را بالا می‏برد. در مواردی هم ممکن است برداشت‏های خوبی از این رفتارها نشود.
هنگام خداحافظي پسنديده است که پدر و مادر عروس و همچنين عروسخانم و وابستگان درجة يک تا آستانة درب، ميهمانان خود را بدرقه کنند.
جواب منفی دادن
تمام تلاش شما بايد بر اين اصل متمرکز شود که موجب رنجش يا آزردگي طرف مقابل نشويد؛ زيرا «دلشکستن هنر نميباشد» بنابراين، با لحني پرمهر و مؤدبانه ميتوانيد بگوئيد: بهنظر ما، شرايط خانوادهها براي اين ازدواج مناسب نيست. در اين مرحله توجه به موارد زير ضروري است:
• از طفرهرفتن بپرهيزيد و پاسخ منفي خود را با عباراتي مؤدبانه بيان کنيد؛
• در برابر واکنش تند احتمالي طرف مقابل، كنترل خود را از دست ندهيد و صبور و مؤدب باشيد؛
• از بزرگنمايي خود و تحقير طرف مقابل بپرهيزيد؛
• از عنوانكردن عيوبي که احتمالاً به آن پيبردهايد، خودداري کنيد؛
• پاسخ منفي خود را با وعدة رياکارانه در مورد آينده آراسته نكنيد؛
• از معرف يا آشناي دو خانواده، براي رساندن پاسخ منفي ياري بگيريد؛
• براي فرزند آن خانواده از صميم قلب آرزوي خوشبختي کنيد.

خواستگاری برای بار دوم
 

خواستگاری برای بار دوم، پس از جواب منفی دختر اشکال ندارد؛ حتی اگر کمتر از یک سال هم گذشته باشد. زیرا ممكن است شما در خواستگاری پیشین از شرایط مناسبي برخوردار نبودهايد و يا شاید در مراسم گذشته، خانوادة دختر آمادگی کامل نداشته اند. به هرحال، خواستگاری دوباره با توجه به اینکه زن اهل ناز است و مرد اهل نیاز، نه تنها اشکالی ندارد بلکه مطلوب است. بهویژه زماني كه خانوادة دختر پاسخ منفی میدهند و بعد پشیمان میشوند و خواستگاری دوبارة شما، مشکل آنان را حل میکند.
نکتة مهم، خواستگاری پیدرپی پس از دريافت پاسخ منفی است، که اين مورد مطلوب نيست. زیرا ممکن است خانوادة دختر حیا كنند و یا بهسبب در خطربودن آبروی خويش به پسر پاسخ مثبت دهند که درنتيجه ازدواج تحمیلی خواهد بود. بهعلاوه، خواستگاریهای پیاپی و پاسخهای منفی، به عزت نفس مرد لطمه میزند و اقتدار او را که لازمة زندگی زناشویی است، از بین میبرد. متأسفانه امروزه یکی از آسیبهای مربوط به ازدواج، سماجت برخی در خواستگاری است که باید اصلاح شود.[9]
خواستگاری همزمان
خواستگاری همزمان دو نفر و پذیرش آن توسط خانم، کار جالبی نیست. مطلوب این است که وضعیت یک خواستگار مشخص شود و اگر بهجایی نرسید، نفر بعد اقدام کند. همچنين پذیرش دو خواستگار همزمان، مشکلاتی را بههمراه دارد، از جمله اینکه مقایسة آنها باعث سردرگمی و سختشدن تصمیمگیری میشود؛ بهعلاوه اگر خواستگاران متوجه این موضوع شوند، ممکن است که آزردهخاطر شده و احتمالاً منصرف شوند.[10]

نکاتی در مورد آداب خواستگاری
 

• طبق سخنان پیامبرصلي الله عليه وآله و ائمة اطهارعليهمالسلام بهترین روز براي خواستگاری، روز جمعه و در ساعات بعد از ظهر است. همچنين بهتر است زمانی که قمر در عقرب است برگزار نشود.
• برای بهدستآوردن آرامش، قبل از خواستگاری دو رکعت نماز طلب بخوانید و دعا کنید که آنچه خیر و صلاح است برای شما پیش آید.
• از آنجایی که اولین دیدارها همیشه در اذهان میماند، رعایت پاکیزگی و مرتب و منظمبودن بسیار مهم است.
• جلسة اول خواستگاری را در خانة عروس برگزار کنید نهجای دیگر. زیرا محیط خانه آرامش بیشتر و شناخت کاملتری را بهدنبال دارد.
• حضور والدین و یا شخص امین و باتجربه، کمک زیادی به انجام خواستگاری میکند.
• مهم نيست چند نوع میوه خریداری كردهايد. اما سعی کنید با زیباچیدن آنها و پاکیزگی و زیبا آراستن سالن پذیرایی، محیطی دلپذیر ایجاد کنید.
• از پوشیدن لباسهای تنگ که باعث ناراحتي شما میشود و همچنين از پوشیدن لباسهای پرزرقوبرق بهدليل اینکه جلب توجه میکنند و تمرکز را بر هم میزنند، اجتناب کنید.
• برای دستیابی به شناخت بیشتر از خانوادة پسر و نيز آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم و موقعیت اقتصادی آنها، جلسه یا جلساتی از گفتوگوها را در منزل پسر برگزار کنید.
• دختر و پسر برای شناخت بیشتر از يكديگر میتوانند بهنحوة راهرفتن، نشستن، صحبتکردن و حتی کفشپوشیدن طرف مقابل توجه کنند. همة این رفتارها نشاندهندة شخصیت فرد است.
• صحبت حضوری دختر و پسر با يكديگر بهتر از صحبتکردن با تلفن، چت و... است. با صحبتكردن حضوري قادر به دیدن حالات و حرکات و نحوة مكالمات یکدیگر هستيد. درنتيجه، با رعايت اين مطلب به شناخت بهتري خواهيد رسيد.
• اگر در نگاه اول از ظاهر فرد مقابل خوشتان نیامد ولی برایتان قابل تحمل نيز بود، با او به گفتوگو بپردازید، شاید نظرتان عوض شود.
• چنانچه در اواسط جلسه احساس کردید طرف مقابل مناسب شما نيست، ادامة جلسه را کنسل کنید. زیرا در صورت ادامه، ممكن است بين افراد وابستگی ایجاد شود كه در اين صورت، دادن جواب منفي سخت و به فرد مقابل ضربة روحي وارد میشود.

پي نوشت ها :
 

[1] ايمانی، محسن؛ شيوههای شناخت و گزينش همسر؛ ص 57.
[2] همان؛ ص 63.
[3] تقیزاده و حسینزاده؛ وصال مهرورزان؛ ص 69.
[4] دهنوی، حسین؛ گلبرگ زندگی؛ ص 114.
[5] بانکیپور فرد، امیرحسین؛ مطلع مهر؛ ص 146.
[6] دهنوی، حسین؛ گلبرگ زندگی؛ ص 122.
[7] دهنوی، حسین؛ گلبرگ زندگی؛ ص 116.
[8] موسوی خویی، سیدحجت؛ احکام ازدواج دائم و موقت؛ ص 130.
[9] دهنوی، حسین؛ گلبرگ زندگی؛ ص 119.
[10] همان؛ ص 120.
 

منابع
1. ایمانی ، محسن- شیوه های شناخت وگزینش همسر- چاپ آرین- 1386
2. امینی، ابراهیم- جوان وهمسر گزینی- بوستان کتاب- 1387
3. بانکی پور فرد، امیر حسین- مطلع مهر- حدیث راه عشق- 1387
4. بیابانگرد،اسماعیل- جوانان وازدواج- دفتر نشر فرهنگ اسلامی- 1381
5. تقی زاده،محمد احسان- حسین زاده،اکرم- وصال مهر ورزان- چاپ کمالی نژاد- 1387
6. 6. شیرانی،حمید رضا- هدیه به زوج های جوان
7. دهنوی، حسین- گلبرگ زندگی- عمران- 1388
8. موسوی خویی،سید حجت- احکام ازدواج دائم وموقت- طوبای محبت- 1386
9. پایگاه اطلاع رسانی www. library.thinkquest.org
10. پایگاه اطلاع رسانی www.bardia1983.blogfa.com .
ارسالی از طرف کاربر محترم :j133719
/ع