همسايه هاي مزاحم

اختر شناساني که به دنبال کشف سيارات فراخورشيدي به دور ستاره هاي خورشيد گون نزديک اند، به دنبال سياراتي سنگي و زمين گون مي گردند که در کمربند حيات ستاره باشند؛ جايي که دما و آب مايع به شکل با ثباتي براي بقاي حيات باقي مي مانند.
يافته هايي جديد با استفاده از شبيه سازي هاي رايانه اي حاکي ازآن است که تعدادي از سيارات فرا خورشيدي در کمربند حيات ستاره ها ممکن است براثر نيروهاي وارده از طرف همسايگان غول پيکر با مدارهاي کشيده، بين حالت سکونت پذيري وغير مسکوني بودن درنوسان باشند.
راري بارنز، محقق مقطع فوق دکتري نجوم در دانشگاه واشينگتن مي گويد: «بيشتر انتظار داريم تک سياره اي زمين گون يا خاکي با مداري عموماً دايره اي ونزديک به لبه ي دروني کمربند حيات ستاره اش، در آن محدوده باقي بماند. اضافه کردن سياه اي درحد مشتري با مداري بسيار بيضوي به اين منظومه (مانند بسياري از سيارات فراخورشيدي که تا به حال کشف شده اند) تأثيرات عجيبي بر سياره ي کوچک تر مي گذارد و آن را ميان شرايط قابل سکونت بودن وقابل سکونت نبودن به نوسان درمي آورد.»
مدار سياره ي کوچک تر طي هزارها سال وبه طور تکرار شونده بيضي مي شود ودوباره به شکل دايره اي درمي آيد که اين موجب تغييرات چشمگيري دردماي سياره درطول يک هزاره مي شود براي مدتي آب در سطح سياره به شکل مايع وبراي مدتي به شکل بخارخواهد بود. همين اتفاق ممکن است براي سياره اي زمين گون ونزديک به لبه ي خارجي کمربند حيات ستاره نيز رخ بدهد. با اين تفاوت که بعضي اوقات، با کشيده شدن مدار، فاصله ي اين سياره از ستاره اش آن قدر زياد مي شود که ممکن است منجر به يخ بندان سياره اي بشود.
به گفته ي بارنز: «مسئله ي مهم تر اين است که کمربند حيات بسيار پيچيده است. در طي ده ها هزار سال اقليم زمين اندکي از مدار ديگر سيارات منظومه ي شمسي تأثير گرفته است، ولي ممکن است دربسياري از منظومه هاي فراخورشيدي ترکيب بندي سيارات اهميت بسياري در ميزان سکونت پذيري داشته باشند».
مسئله زماني پيچيده تر مي شود که سياره به دور ستاره اي کم جرم (مثلاً با حدود يک سوم جرم خورشيد) بگردد. درچنين منظومه هايي کمربند حيات خيلي به ستاره نزديک خواهد بود ونيروهاي کشندي حاصل از گرانش ستاره تأثير بسياري در سکونت پذيري سياره دارند. اضافه کردن سياره اي مشتري گون با مداري کشيده به اين منظومه ممکن است شرايط را در سياره ي کوچک تر، در زمان تغيير مدارش، به شدت تغيير بدهد.
به گفته هاي بارنز مي توان سياراتي را فرض کرد که ويژگي هاي زمين شناختي آن ها طي زمان به شدت تغيير کرده باشد؛ مثلاً به طور دوره اي به شدت آتشفشاني يا زلزله خيز شده باشند. همچنين نيروهاي کشندي ممکن است دوره ي چرخش ستاره را قفل کنند که اگر مدار سياره بسيارکشنده شود ممکن است با تغييرات چشمگيري درطول روز وشب همراه باشد. ممکن است طول شبانه روز، روز به روز تغييرکند. پيش بيني تحولات درچنين جهاني بسيار سحرآميز خواهد بود. بودجه ي انجام شدن اين تحقيق از سوي آزمايشگاه مجازي سياره شناسي ناسا (کادر کناري را ببينيد) تأمين شده بود.
منبع:نشريه نجوم، شماره 198.