چاپ باتيك (نوع مرمري)

لوازم مورد نياز :
 

- پارافين جامد نباتي رنگ
-موم زنبور عسل
- سقز
- چراغ الكلي
- سه پايه
-الكل
- ظروف مسي يا روحي

1- روش تهيه واكس مقاوم سازي يا موم :
 

نكته:منظور از مقاوم سازي اين است :براي اينكه در حين رنگ گذاري رنگ به همه قسمت هاي پارچه نفوذ نكند نياز است كه قسمت هاي مورد نياز براي رنگ آميزي را باز و بقيه قسمت ها را به وسيله يك واكس بپوشانيم تا درنگ به آن قسمت ها نفوذ نكند .
طرز تهيه واكس:
پارافين نبايد سفيد يا پولكي باشد .ميزان پارافين موم -سقزبه نسبت 1به 3 است .يعني به ابن صورت كه هرمقدار پارافين براي كار در نظر گرفتيد يك سوم آن موم زنبور عسل و به اندازه 3 /1 موم زنبور عسل ، سقز نياز داريم .چربي پارافين حالت كشدار بودن سقز و چسبندگي موم تركيب خوبي براي جلوگيري از نفوذ رنگ است .اين واكس مخصوص ايرانيان است و سالهاست از آن استفاده مي شود.ابتدا ظرف را روي سه پايه گذاشته سپس پارافين را درون آن بياندازيد (عكس هاي آن در شماره 11 چاپ شده است )پس از ذوب شدن پارافين موم را درون ظرف بياندازيد. در مرحله آخر پس از ذوب كامل موم سقز را اضافه كنيد . سقز چون درون خود آب دارد بايد حتماً صبركنيد تا آب آن كامل تبخير شود . روي سطح ظرف كف حاصل مي شود پس از اضافه كردن سقز بايد صبر كنيد تا اين كف كاملاً تمام شود . پس از پايان اين مرحله دود ملايمي از اين مايع بلند مي شود كه واكس در اين مرحله آماده براي كار كردن است كه درشماره 11توضيح روش موم گيري آموزش داده شده است .
نكته : هر وقت دود واكس زياد شد بايد آنرا چند لحظه ازچراغ الكلي دور كنيد و بعد كه دود ملايم تر شد دوباره چراغ را زير ظرف بگذاريد چون در غير اين صورت موم مي سوزد .

2-رنگ آميزي كار :
 

بعد از موم گيري كامل و كنترل كردن كار وارد مرحله رنگ گذاري مي شويد .رنگ هاي آكريليك ابريشم بهترين نوع هستند زيرا شفافيت خاصي به كار مي دهند .براي گلبرگ ها از رنگ هاي بنفش تيره، آبي ،سفيد ، زرد ،قرمز واكر و براي برگها مشكي ،آبي ،سفيد و زرد استفاده كنيد .در هر مرحله نياز به ساختن رنگ مورد نظر تا 3 مرحله داريد كه از تيره ترين رنگ شروع تا به كمرنگ ترين رنگ برسيد .حتي الامكان در محل هايي كه نياز به رنگ سفيد است از سفيدي خود پارچه استفاده كنيد يعني رنگ كمتري بگذاريد . نكته ديگري كه قابل ذكر است اين است كه رنگ روي پارچه پس از خشك شدن كمرنگ تر از رنگ اوليه باقي مي ماند ، پس رنگ را نبايد زياد رقيق كرد . پس از آماده كردن رنگ هاي مورد نظر با يك قلم موي تميز قسمت هاي مورد نظر را با آب خيس كنيد . اين كار براي اين است كه اگر رنگ را روي پارچه خشك بگذاريد باعث لكه شدن مي شود كه اين در كار نقاشي باتيك ايراد كار محسوب مي شود . رنگ گزاري به دو صورت انجام مي شود .
1-رنگ هاي آماده شده را با قلم مو روي قسمت مورد نظر كه خيس است بچكانيد و بگذاريد تا خشك شود و ديگر دست نزنيد .رنگ ها با هم تركيب شده و پس از خشك شدن خود به خود سايه روشني خاص در پارچه ايجاد مي شود .
2-رنگ را مانند نقاشي هاي معمولي با قلم مو روي پارچه بكشيد و به ترتيب از تيره به روشن برويد . وقتي كار نيمه خشك شد مي توانيد روي آن ساخت و سازهاي لازم را انجام دهيد .
نكته:
هر گاه احساس كرديد پارچه در حال خشك شدن است و كمرنگ مي شود قبل از خشك شدن مي توانيد رنگ گذاري را تمديد كنيد ولي اين عمل نبايد زياد تكرار شود زيرا رنگ وقتي رنگ زياد شود ديگر بافت پارچه از بين رفته ودر انتها پارچه خشك مي شود وپارچه جلاي خود را از دست مي دهد .تمام گل ها و برگ ها را به اين ترتيب رنگ آميزي كنيد . كار را با حوصله و مرحله به مرحله انجام دهيد.
3-براي زمينه كار ابتدا كل زمينه را با يك قلم موي پهن كاملاً با آب خيس كنيد . در رنگ آميزي سطوح بزرگ بايد سرعت عمل بيشتري داشته باشيد چون هر قسمت كار كه خشك شود لك شده و زيبايي كار را مي گيرد . رنگ هاي مورد نظر را بيشتر رقيق مي كنيد . اگر خواستيد كار يكنواخت باشد با قلم موي پهن نرم شروع به رنگ آميزي كنيد .در حين كار بايد با قلم مو مرتب روي كار بكشيد تا سطح صاف به نظر آيد .در غيراين صورت مي توانيد به صورت تكراري رنگ بگذاريد يا رنگ را در قسمت هايي از كار بچكانيد و بگذاريد بقيه قسمت ها رنگ خود پارچه را داشته باشند .
3.موم زدايي: پس از اتمام رنگ آميزي و خشك شدن كار مرحله موم زدايي است .كار را به آرامي از روي چارچوب بيرون آورده زير و روي پارچه را كاغذ خشك كن يا روزنامه بگذاريد . روزنامه اي كه به كار مي بريد بايد مطمئن باشيد كه رنگ نمي دهد يا صفحه روغني ندارد كه چربي موم را پخش كند .اتو را روي درجه ملايم بگذاريد و پس از داغ شدن به آرامي روي كاغذ بگذاريد
نكته:
توجه كنيد كه اتو را فقط گذاشته و برمي داريد و هيچ وقت روي كار نكشيد چون موم پس از آب شدن با كشيدن اتو به همه جاي پارچه پخش مي شود . اين كار را در چند مرحله وبا حوصله انجام دهيد
و مرتب روزنامه را عوض كنيد تا كاملاً همه موم ها عوض شوند واز پارچه پاك شوند .وقتي ديگر كار كاملاً موم زدايي شد روزنامه ها را برداشته وبه آرامي كار را يكبار اتو مي زنيم . حرارت اتو باعث ثابت شدن رنگ روي پارچه مي شود كه ديگر در اثر شست و شو پاك نشود .

4- قلم گيريي :
 

اگر قسمت هايي از كار نياز به ظريف كاري داشت با قلم موي كوچك آنها را انجام مي دهيد و سپس اتو مي زنيد .

5- بنزين گذاري :
 

آخرين مرحله بنزين گذاري است . اين عمل به اين علت انجام مي شود كه بنزين تمام چربي هاي مانده روي پارچه و لكه هاي كثيف اتفاقي درحين كار را از بين مي برد . يك مقدار بنزين در داخل ظرفي بريزيد و كار را درون آن بياندازيد .چند دقيقه صبر كرده تا پارچه كاملاً بنزين را به خود بگيرد . سپس تمام قسمت هايي كه موم دار است را كاملاً بشوئيد . پس از اتمام كار پارچه را درون ظرف آب انداخته و چند باركامل آب كشي كنيد وبگذاريد تا كامل خشك شود . كار قابل استفاده است .

منبع:نشريه بانو،شماره 13