آفات انار(2)

سوسك ميوه خوار انار :
 

سوسكهاي ميوه خوار، حشرات كوچكي از خانواده Nitidulidae ميباشند. اين حشرات را سوسكهاي شير خوار يا Sap beetle نيز ميگويند. حشرات اين خانواده غالبا كوچك با بدني كشيده يا تخم مرغي هستند. حشرات كامل اين گروه علاقه مفرطي به ترشحات شيرين يا شيره ميوه جات دارند. بعضي از گونه ها ميوه هاي شيرين و خشك را مورد قرار ميدهند. در بين اين حشرات سه جنس كه در باغات انار، انجير و خرما بيشتر يافت ميشوند بترتيب Carpophilus، Haptoncus،Urophorus نام دارند كه تصوير آنها در شكل مقابل آورده شده است.
لاروها در هر سه گروه سفيد رنگ و كشيده با پاهاي سينه اي مشخص و با تحرك نسبتا زياد ميباشند و غالبا در ميوه هاي گنديده و در حالت تخمير زندگي ميكنند. به همين لحاظ حشرات كامل چه در سطح خارجي بدن و چه در دستگاه هاضمه هميشه توده هايي از اسپور، كفك ها، مخمرها و باكتريهاي عامل پوسيدگي را با خود حمل ميكنند و ضمن تغذيه از عصاره و ترشحات ميوه انار عامل پوسيدگي را به داخل ميوه ميبرند.
سوسكها در داخل ميوه تخمگذاري كرده و در نتيجه از يك منفذ كوچك انار لك زده يا سوسكهاي فراوني از آن خارج ميشوند. هر حشره ماده حدود يك تا دو هزار تخم ميگذارد و لاروها همانند حشرات كامل غالبا بصورت گروهي در داخل ميوه لهيده مشاهده ميشوند.
روشهاي كنترل سوسك كارپوفيلوس به جهت عدم توانايي اين سوسك در نفوذ به داخل ميوه سالم مبتني بر رعايت بهداشت عمومي و جمع آوري ميوه هاي تركيده و باقيمانده بر روي درخت و كف باغ ميباشد. اين سوسك تنها از راه شكاف موجود در انار هاي تركيده به داخل ميوه نفوذ كرده و با تخم گذاري و تغذيه از آن اسباب فساد و گنديدگي آنرا فراهم مياورد.

مگس سفيد انار :
 

مگس سفيد انار حشره كوچكي است از راسته جوربافان يا Homoptera و از خانواده Aleurodidae با نام علمي Siphoninus granati كه بدليل كوچكي و شباهت به مگس، اصطلاحا به آن مگس سفيد اطلاق ميشود.
حشره كامل به طول 1 تا 2 ميليمتر و داراي بالهاي سفيد چرمي هستند. تخمها بيضي شكل و به رنگ زرد و در سطح زيرين برگها مشاهده ميشوند. پوره هاي سن اول متحرك و پس از چند ساعت حركت، خرطوم خود را در نسج برگ فرو برده و ثابت ميشوند. پوره ها با اولين تغيير جلد پاها و شاخكهاي خود را از دست ميدهند. در عوض شروع به ترشح مواد مومي در سطح و اطراف بدن ميكنند. از ويژگيهاي بيولوژيك اين آفت اطلاعات كافي در دست نيست.
مگس سفيد انار آفت اقتصادي باغات انار محسوب نميشود و اين آفت از طريق دشمنان طبيعي كنترل ميگردد و نيازي به مبارزه نيست. زنيور پارازيت Trichaporus sp از خانواده Aphelinidae موفق به جمع آوري اين مگس از باغات آفت زده انار كن در تهران شده است.

شپشك هاي انار :
 

در حال حاضر شپشكهاي انار از اهميت اقتصادي برخوردار نيست و اطلاعات كافي نيز از بيولوژي آنها در اختيار نميباشد. در اينجا تنها به معرفي چند نمونه از آن اشاره ميرود.
1- شپشك آرد آلود انار با نام علمي Pseudococcus citri Ri گاهي روي سرشاخه ها و تنه درختان انار، بخصوص در نواحي شمال ايران ديده ميشود. حضور اين آفت با ترشح عسلك و دوده در محل همراه است.
2- شپشك روسي انار با نام علمي Ceroplasts rusci L علاوه بر انار روي انجير و درختان سردسيري ديده شده است. اين حشره زمستان را بصورت پوره هاي سن دو و در روي سرشاخه هاي جوان درختان ميزبان بسر ميبرند.
در بهار به محض گرم شدن هوا شروع به رشد ميكند و حدود اواسط خرداد به حشره كامل تبديل ميشود. جانور كامل مدور و نيم كروي است كه اطراف بدن آن را هشت صفحه احاطه نموده و در وسط هر صفحه، يك پولك سفيد رنگ از ترشحات مومي قرار گرفته و بخوبي آنرا از ساير گونه ها متمايز ميكند.
3- شپشك واوي انار يك نوع سپردار با نام علمي Lepidosaphes conchiformis Germ ميباشد. كه از شپشك واوي سيب كوچكتر و كشيده تر بوده و به رنگ قهوه اي متمايل به خاكستري مشاهده شده است. راجع به خصوصيات بيولوژيك اين آفت اطلاعات دقيق در دسترس نيست.
4- شپشك چيني با نام علمي Ceroplastes sinensis G بيشتر در نواحي شمال ايران ديده شده و از اهميت اقتصادي چنداني برخوردار نميباشد.

كنه هاي انار :
 

1- كنه قرمز پاكوتاه انار با نام علمي Tenuipalpus punicae مهمترين كنه ي خسارت زا در باغهاي انار مي باشد. اين كنه از شيره برگ و پوست ميوه تغذيه و موجب ضخيم شدن و زنگ زدگي برگها ميگردد. در صورت حمله شديد، برگ هاي درختان انار در خارج از فصل ريزش مي كنند. تغذيه آفت از پوست ميوه هم موجب خشك شدن پوست و پيدايش لكه هاي قهوه اي سوخته و برنزه شدن پوست ميوه انار مي گردد. دانه هاي اين ميوه ها، كم آب و بيمزه است و به نظر ميرسد، اين كنه در تركيدگي ميوه انار نيز مؤثر باشد.
کنه قرمز پا کوتاه انار منوفاز معرفی شده و غیر از انار میزبان دیگری برای آن ذکر نشده است . T.punicae فقط روی انار و T.granati فقط روی مو فعالیت دارد . ولی در خوزستان این کنه بر روی انجیر نیز مشاهده شده است . و این احتمال وجود دارد که بالا رفتن تراکم جمعیت آن در فصول گرم سال ، این کنه توسط باد بر روی درختان انجیر منتقل گردیده و روی برگهای این درخت مشاهده شده است . لذا وجود آن روی درختان انجیر و سایر درختان تصادفی بوده و تغذیه ای روی آنها ندارد .
رنگ کنه بالغ زنده نارنجی روشن تا قرمز و پس از بلوغ و تغذیه ، لکه های سیاه رنگ در طرفین جانبی بدن آن ظاهر می شود .
تخمها به رنگ قرمز خونی، بیضوی کشیده ، تقریباً به طول 125 و عرض 54 میکرون اند.
لارو دارای 3 جفت پا به رنگ قرمز روشن و به شکل بیضوی است. اپیستوزوما باریکتر از پودوزوما و به طول حدود 142 و عرض 108 میکرون می باشد . اولین و دومین جفت موهای پودوزومایی نخی شکل و سومین جفت بسیار بلند و کشیده و کنگره دار می باشد . موهای پشتی – مرکزی و اولین جفت موهای پشتی کناری ریز و یک دست می باشد . موی شانه ای و موهای پشتی – کناری ( 2 ، 3 ، 4 ،6 ) دندانه دار و تقریباً به یک اندازه و پنجمین موی پشتی – کناری تاژک مانند می باشد.
پوره سن یک دارای 4 جفت پا ، نسبتاً بزرگتر از لارو ، به طول 187 و عرض 140 میکرون می باشد . دارای نقوشی عرضی و موازی روی قسمت پوئوزوما بوده و از نظر رنگ تیره تر از لارو می باشد . شکل بدن بیضی پهن ، اپیستوزوما باریکتر از پودوزوما ، اولین و دومین موی پودوزومایی کوچک و ریز و سومین مو بسیار کشیده و کنگره دار می باشد . موهای پشتی – میانی و اولین موی پشتی – کناری ریز و سوزنی شکل و موهای شانه ای و دومین و ششمین موی کناری - پشتی تقریباً به یک اندازه ولی کوتاهتر از موهای 3 و 4 می باشد . موی 5 تاژک مانند و شلاقی شکل می باشد .
پوره سن دو بیضوی و پهن ، قسمت اپیستوزوما باریکتر از پودوزوما ، به طول 253 و عرض 173 میکرون می باشد . قسمت پشتی دارای نقوش عرضی و قسمت میانی دارای نقوش طولی در قسمت انتها می باشد .
شدت خسارت این کنه بستگی به درجه حرارت و ارتفاع منطقه داشته و هرچه ارتفاع کمتر باشد مقدار جمعیت و میزان خسارت افزایش پیدا می کند . در باغاتی که در ارتفاع 1000 متری از سطح دریا قرار دارند ، میزان خسارت به مراتب شدیدتر از باغات کوهپایه و ارتفاعات می باشد .
علائم خسارت این کنه در اوایل فصل چندان محسوس نیست ، زمانی که هوا رو به گرمی می گذارد ، علائم ابتدایی به صورت نقاط رنگ پریده در روی برگ درختان انار ظاهر می گردند و به تدریج با افزایش تراکم جمعیت کنه ها ، حالت خشکیدگی بروز نموده و به تدریج برگها شروع به ریزش می نمایند . در بعضی از مواقع شدت خسارت آنقدر زیاد می باشد که برگها حتی قبل از شهریور ماه ریزش نموده و درختان بدون برگ می شوند و میوه ها به صورت خشکیده و نارس در روی سرشاخه های بدون برگ مشاهده می شود . در اواسط تابستان که جمعیت کنه در سرشاخه های درخت و روی برگها زیاد می گردد ، از فاصله قرمز رنگی در محل تجمع کنه ها دیده می شود .
پوست میوه ها در اثر تغذیه ، در ابتدا حالت پریدگی پیدا می کند و در نهایت به رنگ قهوه ای و خشکیده در می آید و پس از مدتی بطور کلی آب میوه خشک شده و میوه ها کاملاً هسته ای و غیرقابل استفاده می شوند . خسارت این کنه گاهی مواقع نیز باعث ترک خوردگی میوه می گردد . از نظر حساسیت ارقام نیز هرچه رقم دارای پوست نازکتری باشد ، بیشتر مورد حمله این آفت قرار می گیرد . این کنه روی سطح زیرین برگهای گیاهان میزبان فعالیت داشته و آنها را به رنگ نقره ای و سپس زنگ زده در می آورد .
زندگی این کنه در شرایط آزمایشگاهی در سه دمای ثابت 1 + 25 ، 1 + 30 و 1 + 35 درجه سانتیگراد ، 12 ساعت روشنایی و 5 + 60 درصد رطوبت نسبی با استفاده از روش تک برگی روی شاخه های کوچک انار به طول تقریبی 15 سانتیمتر مطالعه شده است . کنه های ماده در آزمایشگاه نیز مانند طبیعت تخمهای خود را به صورت انفرادی در امتداد رگبرگها و روی شاخه ها در محل اتصال دمبرگ به شاخه قرار می دهند . تعداد تخم های گذاشته شده در دماهای مختلف بین 6 تا 26 عدد دیده شده است .
پراکنش کنه قرمز پا کوتاه انار از طریق درخت صورت می گیرد که به علت کاشتن درختان انار در فواصل نزدیک به یکدیگر و تماس شاخ و برگهای آنها با یکدیگر این امر به سهولت انجام می گیرد . البته انتشار آن توسط باد هم امکان پذیر است .
معمولاً در باغهايي كه از سموم شيميايي دور بوده اند، خسارت كنه انار بسيار ناچيز بوده و نيازي به مبارزه ندارد. آبياري منظم و جلوگيري از كاهش شديد رطوبت نسبي باغ، با حفظ يك پوشش نرم از علفهاي هرز در كف باغ، نيز در كنترل اين جانور مؤثر است. بر اساس يك تجربه عملي محلول پاشي درختان آلوده با محلول 0.25 در هزار مايع شوينده ريكا در كنترل آفت مؤثر بوده است.
از مهمترین عوامل موثر در کاهش جمعیت این کنه ، وجود شکارگرهای فراوان از حشرات و کنه ها در فون باغات انار است . باغات انار تقریباً یک میکروکلیمای دست نخورده می باشند و به علت اینکه کمتر عملیات مبارزه شیمیایی در آنها صورت می گیرد ، فون بسیار قوی از انواع بند پایان مفید را دارا می باشد که تعدادي از مهمترین آنها کنه های زیر هستند :
Neophllobius sp از خانواده Camerobiidae
Molothognathus sp از خانواده Camerobiidae
Euseius libanesi از خانواده Phytoseiidae
Typhlodromus sp از خانواده Phytoseiidae
در ضمن پاشيدن روغن معدني به جاي سموم اثرات مطلوبي در كاهش جمعيت كنه داشته، كه در 2 مرحله يكي اوائل اسفند به نسبت 3 درصد و ديگري اوايل خرداد به نسبت 2 درصد توصيه شده است
در شرائط حاد ميتوان يكي از تركيبات كنه كش نظير كلتان به نسبت 2 در هزار را بكار برد. در صورت وجود شته و كنه بصورت توام استفاده از متاسيستوكس به نسبت 1 در هزار استفاده شود.
2- كنه پيچاننده برگ انار با نام علمي Eriophyes granati اولين بار از استان سيستان و بلوچستان گزارش شد. رنگ اين كنه در حالت طبيعي زرد و منشاء پيداش آن ايتاليا ميباشد. اين كنه باعث برگرداندن لبه برگ انار و پيچش آن و در نهايت در اثر آلودگي برگ بصورت لوله در ميايد. اين خسارت سبب ايجاد رطوبت كافي و محافظت از آفت در مقابل حرارت و باد ميشود. در صورتيكه آلودگي شديد باشد تمام برگهاي جوان كج و بهم پيچيده ميشوند. ريزش برگهاي آفت زده، ميوه نارس با دانه هاي خشك و پوسيده ار نتايج فعاليت اين نوع كنه ميباشد.
اين كنه اولين بار از زاهدان، كله گان ناهوك و سينوگان سواران در استان سيستان و بلوچستان گزارش شده است. علائم خسارت در تمام مناطق مورد بررسي تقريبا يكسان و خسارت آفت بصورت تا شدن لبه برگها در اين مناطق مشهود بوده است. گستردگي اين كنه تمام مناطق مديترانه اي، گرمسيري و نيمه گرمسيري گزارش شده است.
3- كنه شرقي مركبات با نام علمي Eutetranychus orientalis Klein از خانواده Tetranychidae اولين بار در اهواز و از روي درختان انار جمع آوري شده است. خسارات اين كنه در روي انار در مقايسه با كنه پا كوتاه انار جزئي ميباشد. اين گونه يكي از آفات مهم انواع مركبات در خوزستان است، و علاوه بر انار و مركبات، بر روي تعدادي از درختان ميوه، گلهاي زينتي و درختان غير مثمر مشاهده شده است. براي مبارزه با اين آفت ضرورتي به استفاده از سموم شيميايي نبوده و وجود فون قوي از كفشدوزكها در شرائط طبيعي رافع اين مشكل ميباشد.
4- كنه ثانويه زنگار مركبات با نام علمي Brevipalpus lewisi Mego يكي از انواع كنه بوده كه به شكل موردي خسارت آن گزارش شده است و زنگ زدگي و خشكيدگي پوست انار را نتيجه فعاليت اين آفت ميباشد. اين كنه بيشتر اواسط تابستان قابل رويت است. اولين آثار خسارت آن روي انار در نزديكي هاي دم ميوه ميباشد. خسارت، يصورت قهو اي شدن پوست از ناحيه دم ميوه شروع و به سمت گلوگاه گسترش ميابد. قهو اي شدن ميوه پس از چندي با تركهاي ظريف و متعدد در سطح پوست همراه است و نهايت تمام سطح ميوه حالت چوب پنبه اي پيدا ميكند.
منبع:www. anar-iran.ir
/ع