آرژنين:
آرژنين اسيد آمينه اي است که در شرايط عادي ضروري محسوب نمي شود، ولي تحت شرايط استرس به يک اسيد آمينه ضروري تبديل مي گردد. ثابت شده است که در حيوانات در حال رشد نسبت به حيوانات بالغ آرژنين بيشتري مورد نياز مي باشد. در حيوانات در حال رشد آرژنين بيشتر براي سنتز پروتئين هاي بافت پيوندي مصرف مي شود. در حيوانات مجروح هم افزايش آرژنين جهت افزايش سنتز بافت پيوندي مورد استفاده قرار مي گيرد. کمبود آرژنين باعث کاهش قدرت تجمع يافتن کلاژن در زخم مي گردد و افزودن 1 درصد مکمل آرژنين به رژيم موش هاي زخمي باعث افزايش قابل توجه قدرت ترميم زخم و سنتز کلاژن مي گردد.
آرژنين و عملکرد سيستم ايمني:
آرژنين اثر مهمي بر عملکرد سلول هاي ايمني بدن از نوع T دارد. از طرفي لنفوسيت هاي T هم براي افزايش ضريب بهبودي زخم ضروري مي باشند. آرژنين همچنين باعث کاهش اثر بازدارنده جراحت و زخم بر عملکرد سلول هاي Tمي شود. در افراد سالم آرژنين باعث افزايش فعاليت ميتوژنيک لنفوسيت ها شده و از اين طريق بر افزايش روند بهبودي تاثير گذار است.
ويتامين هاي گروه B و بهبود زخم
ويتامين هاي اين گروه مولکول هاي آلي مي باشند که در مواد غذايي وجود دارند و در بدن توليد نشده و از طريق غذا وارد بدن مي گردند. اين ويتامين ها تاثيرات فراواني در روند بهبود زخم دارند. همچنين عملکردهاي کوآنزيمي آنها در متابولسيم انرژي و پروتئين و سيستم ايمني شناخته شده مي باشد. روند بهبود زخم به دريافت کافي ويتامين هاي گروه B وابسته است.
ويتامين B1 (تيامين):
تيامين براي تبديل گلوکز به پيرووات با کمک کوآنزيم NAD لازم مي با شد. تيامين پيروفسفات نقش اساسي در متابولسيم انرژي دارد. کمبود ويتامين B منجر به کاهش قدرت کششي زخم و تاخير در روند بهبودي مي گردد.
ويتامين B2 (ريبوفلاوين):
ريبوفلاوين نقش مهمي در متابولسيم پروتئين به دليل تاثير ويژه در انتقال الکترون دارد و ثابت شده است که در موش هاي دچار کمبود ريبوفلاوين روند بهبود زخم به تاخير افتاده و با افزودن ريبوفلاوين به رژيم موش ها اين تاخير جبران شده است.
ويتامين B5 (اسيدپانتوتنيک):
اسيدپانتونيک باعث افزايش سنتز کلاژن و افزايش پيوندهاي عرضي کلاژن مي گردد. ثابت شده است که فيبروبلاست ها در تشکيل کلاژن نقش دارند. از طرفي اسيدپانتوتنيک هم در مهاجرت فيبروبلاست ها، تکثير و سنتز پروتئين موثر است، بنابراين وجود آن به ميزان کافي در بدن براي افزايش ضريب بهبودي زخم ضروري است.
ويتامين B6:
اين ويتامين در واکنش هاي ايمني نقش دارد و از اين طريق بر روند بهبود زخم تاثير گذار است.
ويتامين هاي محلول در چربي:
ويتامينA:
ويتامين A از جنبه هاي دارويي در بسياري از فرايندهاي التهابي و بيماري هاي پوستي نقش دارد و مطالعات بسياري تاکيد کننده نقش ويتامين A در درمان زخم هاي باز مي باشند. فرايندهاي موثر در روند بهبود زخم که نياز به اين ويتامين دارند شامل رشد سلول هاي اپي تليال، سنتز گليکوپروتئين ها و پروتئوگليکان ها، ايمني سلولي و واکنش هاي التهابي مي باشند.
اين ويتامين همچنين اثر معکوس ضدالتهابي استروئيدها را بر روند بهبود زخم خنثي مي سازد. همچنين مکمل هاي ويتامين A باعث افزايش سنتر کلاژن مي شوند و باعث تسريع رشد فيبروبلاست ها و افزايش تعداد رسپتورهاي فيبروبلاست ها مي گردند. استفاده از 1000 واحد در روز مکمل ويتامين A قبل از انجام اعمال جراحي باعث افزايش بهبودي زخم بعد از عمل مي گردد. همچنين ثابت شده است که استفاده از 25000- 10000 واحد ويتامين A در روز براي بيماران مبتلا به سوختگي هاي شديد روند بهبودي را افزايش مي دهد.
ويتامين E:
اين ويتامين داراي نقش هاي متابوليکي بسياري در بدن مي باشد،از جمله تاثير بر سيستم ايمني و پاسخ هاي التهابي، چسبندگي پلاکت ها، انتقال ليپوپروتئين ها، متابولسيم پروتئين و اسيدنوکلئيک و توليد هورمون ها. همچنين باعث آزادسازي سلنيوم و حفاظت ويتامين A در برابر تجزيه شدن در بدن مي شود. نقش ويتامين E در روند بهبود زخم هنوز بحث انگيز است. ويتامين E باعث کاهش تخريب هاي زخم از طريق جلوگيري از آزادسازي راديکال هاي آزاد مي شود. همچنين باعث تسهيل روند بهبود زخم از طريق بهبود واکنش ايمني مي گردد. راديکال هاي آزاد از بهبودي زخم جلوگيري مي کنند و ثابت شده است که کلاژن تحت تاثير راديکال هاي هيدروکسيل دناتوره مي گردد. در واقع راديکال هاي آزاد باعث تغيير شکل کلاژن مي شوند.
ويتامين K:
هنوز نقش اين ويتامين در روند بهبود زخم به اثبات نرسيده است و نياز به بررسي هاي بيشتري دارد.
ويتامين C و بهبود زخم:
کمبود ويتامين C باعث خشکي و شکنندگي زخم هاي بهبود يافته قبلي مي گردد. همچنين کمبود دريافت آن باعث تاخير روند بهبودي مي گردد. 1000 ميلي گرم مکمل ويتامين C در روز باعث کاهش 40 درصدي زمان بهبودي زخم مي گردد و استفاده از 2000 ميلي گرم در روز ويتامين Cباعث کاهش 50 درصدي زمان بهبودي زخم مي گردد. ثابت شده است که دريافت مکمل هاي اين ويتامين به ميزان 500- 1500 ميلي گرم در روز براي بيماران دچار سوختگي بسيار مفيد مي باشد. از طرفي ويتامين C بر سيستم ايمني تاثير گذار بوده و باعث افزايش عملکرد سيستم ايمني مي گردد. همچنين خاصيت ضد ميکروبي آن هم بر سرعت بهبودي تاثير گذار بوده و در جمع آوري راديکال هاي آزاد تاثير فراواني دارد، بنابراين در مراحل اوليه بهبود زخم در جراحات ناشي از سوختگي بسيار موثر خواهد بود.
به دليل تاثير مستقيم اسيدآسکوربيک بر سنتز کلاژن، وضعيت آنتي اکسيداني و تعديل سيستم ايمني يک مکمل مناسب براي بهبودي زخم مي باشد، به همين دليل توصيه شده است در زخم هاي سطحي از 1000- 500 ميلي گرم در روز و در زخم هاي عميق تر مانند سوختگي ها از 2- 1 گرم در روز ويتامين C استفاده شود.
عناصر جزئي و بهبود زخم:
نقش سوء تغذيه و تاثير آن در فرايند بهبود زخم واضح مي باشد. مخصوصا افراد سالخورده به دليل عدم توانايي حرکت و ضعف عضلاني نمود بيشتري دارد. علاوه بر آن دريافت ناکافي مواد غذايي و مشکلات جذبي بر بدتر شدن شرايط مي افرايد، بنابراين لزوم استفاده از يک رژيم غذايي متعادل در کاهش عوارض ناشي از زخم ها و سوختگي ها روشن است.
عناصر جزئي معمولا به طورمستقيم بر بهبودي زخم تاثيري ندارند، ولي به عنوان کوفاکتور آنزيم هاي ضروري جهت هموستازي و بهبود زخم عمل مي نمايند. مس، روي و آهن ارتباط نزديک تري با بهبودي زخم دارند و عناصر کروم، يد، منگنز، موليبدن و سلنيوم در درجه دوم اهميت مي باشند.
آهن:
اين عنصر براي هيدروكسيلاسيون پرولين و ليزين مورد نياز مي باشد و كمبود آن باعث بدي عملكرد توليد كلاژن مي گردد. از طرفي به عنوان بخشي از سيستم انتقال اكسيژن بر بهبودي زخم تاثير گذار است.
روي:
عنصر روي نقش مهمي در سيستم ايمني از پوست گرفته تا تنظيم عملكرد لنفوسيت ها، نوتروفيل ها و سلول هاي كشنده طبيعي دارد و كمبود آن باعث افزايش حساسيت فرد در برابر پاتوژن هاي گوناگون مي گردد. روي كوفاكتور DNA و RNA پلي مراز مي باشد، بنابراين در سنتز DNA و پروتئين و همچنين تكثير سلولي نقش دارد. كمبود روي باعث به تاخير افتادن فرايندهاي ضروري بهبود زخم مي گردد. سطح كمتر از mg/ml 100 باعث تاخير بهبودي زخم مي گردد. كمبود روي باعث تخريب سلول هاي اپيدرمي و ضايعات پوستي مي گردد. همچنين باعث کاهش غلظت لنفوسيت ها و كاهش عملكرد لنفوسيت هاي T و B مي گردد. در شرايط كمبود روي تكثير فيبروبلاست ها و كلاژن كاهش يافته و باعث كاهش كشش زخم و تاخير در اپيتليزاسيون مي گردد. از طرفي كمبود روي باعث كاهش ايمني سلولي و هورموني شده و زخم را در برابر عفونت هم مستعد مي سازد كه خود اين امر هم بر طولاني شدن زمان بهبودي زخم مي افزايد.
مس:
عنصر مس نقش حياتي زيادي در بدن ايفا مي كند، براي مثال براي اتصال آهن به هموگلوبين ضروري است و در فعاليت بسياري از آنزيم ها نقش اساسي دارد. همچنين اثرات فيزيولوژيکي آن شامل کاهش راديکال هاي آزاد، آمين هاي بيوژن و کلسترول مي باشد و در سنتز الاستين، کلاژن و هورمون هاي تيروئيدي هم نقش دارد. کوفاکتور مورد نياز براي سيتوکروم اکسيداز و آنتي اکسيدان سوپر اکسيد ديسموتاز مي باشد.
ليزيل اکسيد از آنزيمي است که به مس به عنوان يک کوفاکتور کليدي نياز دارد. اين آنزيم باعث تقويت چارچوب کلاژن مي گردد.
کروم:
کروم نقش ويژه اي در بهبود زخم دارد. کروم مي تواند باعث تغيير واکنش ايمني از طريق تحريک سيستم ايمني يا توقف فرايند هاي ايمني گردد که اين اثر آن در لنفوسيت هاي T و B، ماکروفاژها و توليد سيتوکين ها به اثبات رسيده است. به دليل تاثير ويژه آن در متابولسيم گلوکز و انسولين در جلوگيري از عفونت و بهبود زخم در افراد ديابتي بسيار موثر است.
نتيجه گيري:
استفاده از يک رژيم غذايي متعادل و استفاده از تمام گروه هاي غذايي مورد نياز علاوه بر تامين انرژي مورد نياز براي انجام فعاليت هاي حياتي بدن تامين کننده نيازمندي هاي مواردي چون فرايندهاي بهبود زخم و حفظ ايمني و سلامت عمومي بدن خواهد بود.
منبع: دنياي تغذيه 97
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}