به روان تان فشار ندهيد!

اگر مي خواهيد زندگي آرامي داشته باشيد، بايد بتوانيد موقعيت هاي تنش زا را مديريت كنيد
اضطراب، افسردگي، استرس، طلاق، مرگ شخص محبوب، بيماري سخت و ... رويدادهايي هستند كه ممكن است در برهه هاي زماني و سني مختلف براي هر كسي اتفاق بيفتند. اما نكته اين است كه اگر اين فشارها تكرار شوند، باعث آسيب هاي شديد روحي و جسمي مي شوند. اصولا فشار رواني به واسطه تعارض احساسات دروني و واقعيت هاي بيروني به وجود مي آيند.

تعارض بيروني
 

رويدادهاي آسيبي: بارزترين منابع فشار رواني اند. منظور از رويدادهاي آسيبي، موقعيتي بسيار مخاطره آميز و فراتر از دايره تجربه هاي معمولي ما مثل زلزله، سيل و جنگ و سوانح جاده اي و هوايي است.
رويدادهاي مهارناپذير: هر اندازه رويدادي مهارناپذير به نظر برسد، بيشتر احتمال دارد كه به صورت رويداد تنش زا احساس شود. مرگ دوست محبوب،‌اخراج از كار و بيماري وخيم از اين جمله اند.
درآويختن با محدوديت هاي شخصي: بعضي موقعيت ها را گرچه مي توان مهار و كنترل كرد اما در آخر به صورت تنش زا درمي آيند. نكته اينجاست كه چنين موقعيت هايي از ما نهايت توانمان را هم مي كشند و نوع نگاه و نگرش را هم نسبت به خودمان متزلزل مي كنند.

تعارض هاي دروني
 

فرايندهاي دروني مثل تعارض هاي حل نشده ناهشيار و هشيار هم مي تواند تنش زا باشد و فشار رواني ايجاد كند. وقتي بايد يكي از دو هدف يا كار ناهمخوان را انتخاب كرد، تعارض پيش مي آيد. حتي اگر دو هدف و دو نياز و دو انگيزه دروني با هم در ستيز باشند هم ممكن است گرفتار تعارض شويم. در جامعه ما ناهمخوان ترين تعارض ها كه حل آنها دشوار است عموما بين اين مدل انگيزه ها به وجود مي آيد.
دگرگرايي در برابر گوشه گيري: تمايل به برقرار كردن روابط صميمانه با ديگري و در ميان گذاشتن دروني ترين افكار و هيجان ها خود با او كه ممكن است با ترس از آسيب ديدن يا طرد شدن احتمالي همراه باشد.
استقلال در برابر وابستگي: وقتي با موقعيت دشواري روبه رو مي شويم ممكن است بخواهيم كسي از ما مراقبت كند و گره از مشكلاتمان بگشايد اما در عين حال يادمان مي دهند كه بايد روي پاي خودمان بايستيم و مسووليت پذير شويم. در موارد ديگري امكان دارد كه بخواهيم مستقل باشيم اما شرايط و ديگران مجبورمان مي كنند كه وابسته بمانيم.

واكنش هاي هيجاني
 

اضطراب: تقريبا راحت ترين و سريع ترين واكنش نسبت به رويدادهاي تنش زاست. هيجاني ناخوشايند در قالب كلمه هايي همچون دلشوره، نگراني، تنش و ترس.
خشم و پرخاشگري: خشم واكنش رايج ديگري به موقعيت تنش زاست كه گاه به پرخاشگري مي انجامد. گاهي آن قدر خاستگاه ناكامي مبهم و ناملموس است كه شخص نمي داند به چه چيز و چه كسي حمله ببرد.
خمودگي و افسردگي: وقتي شرايط تنش زا ادامه پيدا كند، ممكن است خمودگي عميق شود و به حالت افسردگي درآيد. گاهي اوقات امكان دارد رويدادهاي آزاردهنده مهارنشدني كه نمي توان آنها را كنترل كرد، منجر به افسردگي مي شوند.

مهارت هاي مقابله با فشار رواني
 

هيجان ها و برانگيختگي فيزيولوژي ناشي از موقعيت هاي تنش زا بسيار ناخوشايند است و همين رنج موجب برانگيختن شما براي تسكين آن مي شود.
1. سعي كنيد در هيچ موقعيتي براي مقابله با شرايط تنش زا از واپسراني يعني دفاع در برابر تهديد دروني استفاده نكنيد. چون بيرون راندن مداوم موقعيت و شرايط تنش زايي كه وجودش شما را اذيت مي كند مانند افكار مزاحم و منفي، اين قدر از انسان انرژي در جهت خودش مي گيرد كه رفته رفته كاهش نيرو در بدن باعث مي شود كه در برابر بيماري هايي چون سرطان و عوارض قلبي آسيب پذير شود. پژوهش ها نشان داده كه تلاش براي واپسراني افكار نسبت به رها كردن آنها، موجب اشتغال ذهني بيشتري به آن افكار مي شود.
2. روابط اجتماعي تان را گسترده تر كنيد. هر اندازه پيوند و ارتباط اجتماعي شخصي فراوان باشد، طول زندگي خود و بيشتر و گرفتار آمدنش به بيماري هاي ناشي از تنش كم تر مي شود. حمايت هاي خانواده و دوستان از راه هاي متعددي مي تواند صورت گيرد. وقتي صرف نظر از نوع مشكلات و مسائل شخصي ديگران به شخص محبت مي كنند، به نوعي عزت نفس او را افزايش مي دهند.
دادن اطلاعات و راهنمايي به شخص و منحرف ساختن ذهن او از نگراني ها يا فراهم آوردن كمك هاي مالي، از زمره اين حمايت هاست. اين حمايت ها همه موجب كاهش احساس درماندگي و تقويت اعتماد به توانايي حل و فصل مساله است.
3. ورزش كنيد. آمادگي جسماني عامل پراهميتي براي مقابله با تنش، ضربان قلب، فشارخون و... است و احتمال بيمار شدن كساني كه آمادگي جسماني دارند، بر اثر رويدادهاي تنش زا، كم تر از ديگران است.
4. كم تر فكر كنيد. سعي كنيد زماني كه با رويدادهاي تنش زا (كه امروز بيشتر از همه زمان ها كه حالا به صورت ژنتيكي وارثي است يا از اثرات مخرب زندگي شهرنشيني) مواجه مي شويد، زياد حواستان و فكرتان را درگيرش نكنيد. چون هر اندازه كه شما بيشتر نسبت به آن حساسيت نشان دهيد، بيشتر به سراغتان مي آيد و بيشتر اذيتتان مي كند. سعي كنيد به سمت كارها و شغل ها و سرگرمي هايي برويد كه تا حدي از فراهم آوردن شرايط تنش زا و به ياد آوردن فكرها و رويدادهايي كه گرايش منفي دارند و امكان دارد ذهنتان را پوك و عادت وار به سوي خود سازند، ‌به دور باشيد. اگرچه كار سختي است مقاوم بودن در برابر رويدادهاي تنش زا يعني برهم نخوردن سلامت روان و جسم در برابر اين رويدادها اما بدانيد ويژگي هاي شخصيتي مردماني كه در برابر اين رويدادها مقاوم هستند در كلمات «تعهد»، «مهار و كنترل»، «مبارزه و تلاش» خلاصه مي شود و سعي كنيد حداقل يكي از اين كلمات را در برخورد با اين رويدادها به كار ببريد.
منبع: همشهری جوان شماره 287