ورسک پل استوار شمال ایران

پل ورسک يکي از مستحکم ترين پل هاي کشور است که با وجود گذشت بيش از 70 سال از عمرش هنوز پذيراي قطارهاي مسافري و باري است
ورسک تنها پل ارتباطي بين دو رشته کوه صعب العبور است که سال ها از زمان ساختش مي گذرد. کارگران و مهندسان زيادي به مدت پنج سال براي ساخت اين پل 73/2 متري زحمت کشيده اند. پل ورسک پلي باشکوه است که در شمال کشورمان قرار گرفته، اين پل به خاطر نام مهندس آلماني که سرپرستي ساختش را به عهده داشت ورسک نام گرفت. گفته مي شود البته اين مهندس آلماني بعد از اتمام کارش در آزمون دشواري شرکت کرد؛ او و تمام اعضاي خانواده اش هنگام افتتاح پل ورسک زير پل ايستادند تا اگر اتفاق ناگواري براي پل رخ داد اولين قربانيان پل ورسک لقب بگيرند.
70 سال از ساخت اين پل مي گذرد و يکي از شاهکارهاي مهندسي زمان خود به حساب مي آيد. پل ورسک در دره اي به همين نام و در روستاي عباس آباد قرار گرفته است، محلي در 250 کيلومتري پايتخت و 85 کيلومتري ساري. اين پل باشکوه دو کوه بزرگ و صعب العبور را به يکديگر متصل کرده و کار را براي مسافراني که قصد عبور از اين محور را دارند راحت کرده؛ براي همين قطارهاي مسافربري باري و سوخت رسان با خيال راحت از اين پل عبور مي کنند تا در زمان کمتري به مقصد برسند. اين پل شگفت انگيز که توسط مهندس آلماني ساخته شد، ابتدا به نام« ورس» معروف بود. در منطقه عباس آباد نوعي گياه دارويي به نام ورس وجود دارد براي همين وقتي اين پل ساخته شد، همه آن را پل ورس ناميدند اما کمي بعد اسم اين پل با کمي تغيير به نام سازنده اش تغيير پيدا کرد.

آزمون دشوار
 

زماني که اين پل تازه ساخته شده بود، مردم براي اينکه سوار قطار شوند و از اين مسير عبور کنند هيجان خاصي داشتند؛ البته عده اي هم، از اينکه قطار از مسيرهاي سخت و صعب العبور مي گذشت مي ترسيدند، براي همين براي عبور و مرور همان راه هاي قديمي را انتخاب مي کردند. اما بيشتر مردم با خيال راحت سوار قطار مي شدند. چرا که مي دانستند اين پل از آزمايشش سربلند بيرون آمده. مهندس آلماني اين پل و خانواده اش افرادي بودند که در مراسم آزمايش پل ورسک شرکت داشتند. آنها در آزمايش اوليه پل زير آن ايستادند تا اگر مشکلي براي ورسک پيش بيايد، اولين قرباني ها لقب بگيرند. مهدي ايزدي، معاون ميراث فرهنگي مازندران درباره پل ورسک مي گويد:« براي ساخت اين پل از ساده ترين وسايلي که در آن زمان وجود داشت، استفاده شده است. آن موقع با ديناميت و دريل دستي اين پل را ساختند. سازه هاي اين پل از مصالح کاملاً ابتدايي است اما با گذشت سال ها از عمرش، هنوز پا برجاست و مشکلي هم برايش پيش نيامده است.»
ساخت پل ورسک پنج سال طول کشيد. سال 1310 کار ساخت پل شروع شد و سال 1315 به بهره برداري رسيد. ورسک يکي از مرتفع ترين پل هاي شمالي کشور است؛ به گفته کارشناسان ارتفاع کف پل ورسک تا کف دره 110 متر است. هزينه ساخت اين پل که طي پنج سال ساخته شد آن زمان حدود دو ميليون و 600 هزار تومان شد؛ « مصالح اين پل از بتن آرمه و ميلگرد است و براي نماسازي اش از سنگ هايي که در همان منطقه وجود دارد استفاده شده است.»

پل پيروزي
 

پل ورسک فقط در کشورمان محبوب و معروف نيست، اين پل بين روس ها هم به پل پيروزي يا آزادي معروف است؛ « شهريور 1320 روس ها شمال ايران را اشغال کرده بودند آنها مي خواستند پل ورسک را خراب کنند اما وقتي متوجه شدند اين پل يکي از دلايل موفقيت آنها در جنگ بوده از اين کار منصرف شدند.»
بعد از اين ماجرا پل ورسک در ميان روس ها به پل پيروزي يا آزادي معروف شد چون از طريق آن توانسته بودند غذا و مهمات را به سربازان خود برسانند.
هنوز هم مسافراني که از منطقه سوادکوه عبور مي کنند مي توانند اين پل تاريخي را از نزديک ببينند. طول دهنه طاق قوسي شکل پل ورسک 66 متر است. اين پل شگفت انگيز در سال 1356 به عنوان يکي از سازه هاي تاريخي مستحکم در فهرست آثار ملي ثبت شد.
نکته جالب اينجاست که مهندسان سازنده اين پل در زمان ساخت آن تضمين کرده بودند که ورسک 70 سال دوام مي آورد و هيچ مشکلي برايش پيش نمي آيد. حالا بيشتر از 70 سال از آن زمان گذشته و اين روزها هر چند ساعت يک بار مي توانيد شاهد عبور قطارهايي باشيد که از دل کوه هاي عباس آباد بيرون مي آيند، تا با گذشتن از روي ورسک مسافران يا بارهاي خود را به تهران برسانند. در حال حاضر روزي چهار بار قطارهاي مسافربري، سوختي يا باربري مازندران- تهران و گرگان - تهران از اين مسير عبور مي کنند؛ « البته امروزه به دليل کوتاه تر شدن مسيرها و ايجاد راه هاي جديد، قطارهاي مسافربري کمتر از روي اين پل و مسير پر پيچ و خم عبور مي کنند اما تردد قطارهاي باري و سوختي مثل گذشته انجام مي شود.»
هنگام ساخت اين پل رضاشاه ارتباط خوبي با آلمان ها داشت به همين دليل پروژه ساخت اين پل به شرکت آلماني « کامپسکس» واگذار شد. در واقع بيشتر پل ها و راه هايي که در آن زمان ساخته شدند محصول کار مهندسان آلماني بود که پل ورسک يکي از همين پل هاست.
منبع: همشهري سرنخ، شماره 61.