دنياي رؤياها کجاست؟!

درسال 1865 ميلادي فردريک آگوست ککوله پژوهشگر علم شيمي خواب عجيبي ديد که دنياي شيمي آلي را متحول کرد! او روزها وشب هاي زيادي سخت مطالعه و آزمايش مي کرد تا معماي ساختار بنزن را کشف کند. کشف معماي ساختار بنزن بين دانشمندان معاصر ککوله به نوعي رقابت تبديل شده بود واوتلاش مي کرد تا پيش از همه به جواب برسد. شبي آشفته وناتوان از کشف جواب به بستر رفت که آن خواب عجيب را ديد ککوله درخواب ماري را ديدکه حلقه شده ودم خود را به دهان گرفته است! او بلافاصله بعد از ديدن اين رؤيا از خواب پريد. هيجان زده بود چطور تا به حال به فکر ش نرسيده بود که ممکن است بنزن الگوي حلقوي شکل داشته باشد؟!
برگه هاي يادداشتش را برداشت ودوباره شروع به مطالعه وبررسي آنها کرد،بنزن را با ساختار حلقوي در فرمول هايش قرار داد و درستي جواب ها را امتحان کرد .عجيب بود.فکر مي کرد هنوز درخواب به سر مي برد ساختار حلقوي اين هيدروکربن با تمامي مشاهدات ومعادلات سازگاري نشان مي داد! وبه اين ترتيب رؤياي يک دانشمند دريچه هاي جديدي را براي علم شيمي آلي گشود.
خواب عجيب ککوله تنها يک مورد از خواب هاي الهام بخش است که بشر را به حيرت فرو مي برد .موارد زيادي از اين دسته خواب ها وجود دارند که آينده را با تمام جزيياتش پيش بيني مي کنند نظير خواب پدربزرگ کوروش کبير. او شبي درخواب ديد که از شکم دختري درخت انگوري روييد وآنقدر شاخ وبرگ داد که تمام آسياي صغير را پوشاند.ماندانا در آن زمان کوروش کبير را باردار بود.بعدها کوروش فرمانرواي نيکنام هخامنشي برآسياي صغير ونواحي ديگري چيره شد وقلمر و جغرافيايي ايران را گسترش داد. به همين خاطر انسان ها از ديرباز تاکنون نسبت به دنياي عجيب وغريب خواب ورؤياهايشان کنجکاو بودند وسعي مي کردند معنا وتعبير خواب هايشان را بدانند. اين کوشش تا به آنجا رسيد که درمصر سه هزار سال پيش از ميلاد معبران خواب بسيار ثروتمند شدند.
اگر چه درزمان ما خيلي از خواب و رؤياها بي اهميت تلقي مي شوندو به آنها خواب هاي آشفته وبي معني مي گوييم اما دنياي روياها همچنان به صورت معمايي بزرگ واسرار آميز باقي مانده اند.
دانشمندان وروانشناسان زيادي سعي مي کنند منشا اين روياها را بشناسند وبفهمند چطور ممکن است انساني که دربعد زمان اسير است درعالم رويا مي تواند تمام اين قيدها را بشکند وبه آينده دست پيدا کند؟ چرا خواب مي بينيم وخواب ديدن چه فايده اي دارد واصولا چرا مي خوابيم؟
شايد برايتان جالب باشد که بدانيد حداکثر مقاومت بدن دربرابر بي خوابي کم تر از بي غذايي است.
بدن انسان نمي تواند بيش تر از شش روز بي خوابي کامل را تحمل کند وپس از اين مدت دچار آسيب هاي جدي وحتي مرگ مي شود .درشرايط بي خوابي کامل فرد دچار تهوع واستفراغ مي شود حالت چهره کشيده وبي حرکت شده وابروها چين مي خورد. چشم ها به زحمت باز مي مانند وفرد تعادل وهوشياري اش را از دست مي دهد وبه توهم وهذيان گويي مبتلا مي شود.
چرا بدن تا اين حد به خواب نياز دارد؟ اگر تصور مي کنيد به اين دليل که مغز درحالت خواب استراحت مي کند سخت در اشتباهيد چرا که دانشمندان با مطالعه ي افراد در حال خواب وگرفتن نوار مغز از آنها متوجه شده اند که مغز در دوره هايي از خواب حتي فعال تر از زمان بيداري عمل مي کند!
دوباره اين سوال مطرح مي شود که پس چرا مي خوابيم؟ پاسخ کمي غير قابل انتظار است. ما مي خوابيم تا مغزمان به دست بندي وثبت اطلاعات دريافتي روزمره مشغول شود! درطي اين فرآيند داده هاي به درد نخور واضافي فراموش مي شوند واطلاعات مهم تر بايگاني مي شوند.
و روياهاي ما چيست وچرا رويا مي بينيم هنوز معلوم نيست ولي دانشمندان مي گويند رؤياهاي ما مي تواند بازتاب ضمير ناخود آگاه باشد.
گفتني است تمام انسان ها وحتي در برخي موارد حيوانات نيز خواب مي بينند .دانشمندان دريافته اند که خواب براي انسان ها يک نياز جدي به شمار مي آيد. آنها با حذف توانايي خواب ديدن دريکي سري افراد متوجه شدند که اين افراد بعد از مدتي دچار تضادهاي شديد اخلاقي شده وبه شدت مضطرب وخشن مي شوند وديگر نمي توانستند به راحتي بر روي مطلبي تمرکز کنند.دراين آزمايش ثابت شده هر چه فردي جوان تر باشد رؤيا براي حفظ سلامتي او نقش محورتري بازي مي .

پژوهشگران مي گويند هنگامي که مردمک چشم پشت پلک هاي بسته يک فرد خواب حرکت مي کند او درحال خواب ديدن است! خواب ديدن سه مرحله دارد: مرحله اي اول با حرکت آرام چشم همراه است وافرادي که به اين مرحله مي رسند معتقدند که به طور کامل آگاه وبيدار هستند اگر دراين مرحله و مرحله ي بعد خواب ببينيم خيلي سريع آنها را فراموش مي کنيم. مرحله ي دو يک مرحله ي نيمه هشيار ودر اصطلاح خواب سبک است وخواب رونده به راحتي بيدار مي شود. مرحله ي سوم عميق ترين مرحله خواب ديدن است وروياها دراصل درمرحله سوم خواب اتفاق مي افتند.
تقريباً حدود نود دقيقه زمان لازم است که به مرحله ي سوم خواب برسيم.
اما اينکه خواب ها وروياهاي ما واقعاً چه معنا مي دهند؟ روانشناسان مي گويند معمولاً خواب هاي ما به صورت سمبليک ونمادين هستند. معناي هر نماد در فرهنگ هاي مختلف متفاوت است بنابراين شايد نتوانيم خيلي دقيق وقطعي روياهايمان را تفسيرکنيم با اين وجود آنها معتقدند بهترين تفسير روياهايمان خودمان هستيم چون بيشتر وبهتر از هرکسي به درونيات واحساسات مان واقفيم. امروزه روان درمان ها کوشش مي کنند تا به افراد نحوه تعبير خواب هايشان را آموزش بدهند وپيام هاي دنيايي را که ضمير ناخود آگاه خوانده مي شود به صاحبانشان برسانند!
روياهاي ما از کجا مي آيند؟ کدام قسمت مغز اين پيام ها را توليد مي کند واين قسمت فرضي چطور توانايي پيش بيني آينده را دارد؟! آيا ممکن است قسمتي از وجود ما توانايي عبور از زمان را داشته باشد وما را ازاسارت ثانيه ها به طور کامل نجات دهد؟!
اين دنيايي که جواب همه سوالات ما را مي داند وگاهي به پرسش هايمان پاسخ مي دهد درکجا قرار دارد؟
هيچکس نمي داند.خواب ها و روياهاي راستين از جنس تجربه هاي فراواني بشر هستند تجربياتي که با حواس پنجگانه به دست نمي آيند وبه همين خاطر از تسلط علم وآزمايش خارج شده اند. دانش امروز بشري تنها مي تواند به سوالاتي پاسخ دهد که به حواس پنجگانه محدود شده باشند و بررسي و آزمايش وکار علمي بر روي اين دسته از تجربيات تقريباً غير ممکن است.
رازهاي زيادي در دل روياهاي ما نهفته است که درحال حاضر علم قادر به ارائه هيچگونه توضيحي درموردشان نيست. اگر کليد فهم اين معما پيدا شود شايد دنياي بشر آنقدر تغيير کند که عصر فناوري را برابر با عصر حجر بداند!!!
منبع:نشريه شاهد نوجوان ،شماره 422.