روانشناسي حاملگي (1)

مقدمه
 

زنان قبل از حامله شدن نگرانيهاي خاص وبعد از حامله شدن مشکلات ديگري را تجربه مي کنند.زن حامله در معرض تغييرات فيزيکي، زيستي، رواني قابل ملاحظه اي قرار مي گيرد. مواردي که هم از جنبه رواني- عاطفي وهم از جنبه زيستي- فيزيکي بر وي تاثير مي گذارد متفاوت بوده و زيادند.
از جمله: نگرش قبلي زن و مرد مخصوصا زن نسبت به حاملگي، زمان حامله شدن از نظر طرح ريزي زمان مناسب با آمادگي کافي و يا عدم آمادگي براي بچه دار شدن، کيفيت نحوه روابط زن و مرد وميزان علاقه آن دو نسبت به هم ، حاملگي همراه با ازدواج يا بدون آن، سن مادر، سوابق او، احساس هويت و واکنش هاي او در ارتباط با مادر شدن در آينده و...

حاملگي:
 

در يک زن سالم حاملگي نشانه شکوفايي او و تکميل هويت او به عنوان يک زن است. اين عده از زنان حامله شدن را تجربه اي تازه و خلاق و بر آورنده نيازهاي اساسي خودشيفتگي مي دانند. چرا که بدين وسيله موجود ديگري متولد مي شود که مظهر گسترش خود فرداست.
نگرش منفي نسبت به بارداري غالبا با ترس از زايمان يا ترس از ايفاي خوب نقش مادري رابطه دارد. برخي از زنان حاملگي را راهي براي کاستن از احساس شک و ترديد نسبت به خود به عنوان يک زن مي دانند و بدين طريق در جستجوي راهي براي کسب اطمينان در مورد توانايي باردار شدن، و سپس مادر شدن، و بدست آوردن احساسي مطمئن از شخصيت زنانگي در خود بر مي آيند.
چگونگي داشتن هويت زنانگي، موفقيت يا ترس از اين هويت و تخيلات ناخودگاه مربوط به آن غالبا دور محور چگونگي در آميختن با مادر خود در دوران کودکي مي چرخد. اگر مادر او الگوي ضعيفي بوده، براي چنين زني نيز احساس کفايت مادري ممکن است آسيب ببيند و از دست دادن اعتماد به نفس قبل از تولد کودک يا بعد از تولد کودک در هويت مادري او پيش آيد.
دلبستگي عاطفي و رواني به جنين در رحم شروع شده و در سه ماهه دوم حاملگي اکثر زن ها نوعي تصوير ذهني از کودک خود پيدا مي کنند. جنين حتي قبل ازاينکه متولد شود موجودي مجزا تصور مي شود و شخصيتي به او عطا مي شود. شخصيتي در لوحي پاک که مادر بيم ها و اميدهاي خود را بر آن فرافکني مي کند. با تولد کودک، بطور طبيعي نيازهاي مادر براي خلق کردن و پروراندن دلخواه خود برآورده مي شود. البته پدران نيز عميقا تحت تاثير حاملگي همسرشان قرار مي گيرند. احساس پدرشدن قريب الوقوع داراي ترکيبي از احساسات نظير:
احساس هويت خود، احساس خاص نقش جنسي، احساس ناشي از جدايي و فرديتي جدا شده از پدر خود، احساس ناشي از تمايلات جنسي نسبت به همسر و...است. تخيلات مرد درمورد حاملگي وآرزوي صاحب پسر شدن درواقع نوعي تداعي همانند سازي ابتدايي با مادر خود وميل او به توانا وخلاق شمردن مادرش است که اين احساس را به همسر خود منتقل مي کند.
با پدر و مادر شدن: زن وشوهر هر دو ناچارند نقش خود را هم به عنوان همسر و هم از نظر روابط بين فردي دوباره تعيين کنند. روابط با بستگان و دوستان نيز شکل تازه اي به خود خواهد گرفت وهريک از پدر ومادر مسووليت خاص مراقبت از بچه و همسر را پيدا خواهند کرد. هم پدر وهم مادر ممکن است در مورد داشتن کفايت لازم خود در زمينه پدر يا مادر بودن دچار اضطراب شوند. گاهي پدر وگاهي مادر وگاهي هر دو ممکن است در اضافه شدن يک کودک به خانواده وتاثير آن بر گروه دو عضوي خود دچار ترديد و دودلي شوند. گرچه زن در دوران بارداري رنج حاملگي را متحمل شده ومرد نيز با ناراحتي او همراه مي شود اما در دوران بارداري هر دو نگران سلامتي جنين بوده اند. بعد از تولد هر دو به فکر برآورده ساختن نيازهاي سيري ناپذير کودک رو به رشد خود هستند. گرچه بعضي پدرومادرها به نيازهاي کودک پاسخ مثبت مي دهند اما برخي ديگر چنين نيستند. در شرايط ايده آل ميل به حامله شدن و بچه دار شدن بايد براساس تصميم هر دو طرف(زن ومرد) براي برآوردن يک نياز فزاينده براي خود شکوفايي خلاقانه باشد. با اين حال گاهي اقدام به پدر و مادر شدن به قصد به دست آوردن صميميت نبوده و زناشويي دريک ازدواج مشکل دار و پرتعارض بوده ويا به نيت دور شدن از سازگاري هاي اجباري با ساير مسايل است.

آثار حاملگي بر رفتار جنسي زنان تاثيرات متفاوتي خواهد داشت:
 

بعضي از زن ها احساس انگيزه جنسي بيشتر دارند. چون پرخوني لگن حالت جنسي آماده تري ايجاد مي کند. بعضي از زنان نيز يا به علت ناراحتي جسماني متعاقب حاملگي و زايمان و يا به علت ايجاد ارتباط رواني مادري با فقدان تمايلات جنسي دچار بي ميلي جنسي شده ويا علاقه خود را به روابط جنسي به کلي از دست مي دهند.
براي بعضي مردها نيز تيپ بدني زن حامله امکان روابط جنسي ونيز علاقه به روابط جنسي را محدود يا ضعيف ميکند. ضمن اينکه شرايط بارداري ومحافظت از جنين، پرهيز از امکان مقاربت جنسي را مي طلبد. البته اکثر متخصصين زنان مقاربت را تا هفته چهارم يا پنجم قبل از زايمان منع نمي کنند. اگر در اول حاملگي خونريزي روي دهد احتمالا منجر به سقط خود بخودي مي گردد. درچنين مواردي ضرورتا ارتباط جنسي موقتا منع مي شود.

مصرف دارو:
 

انواع ناهنجاري هاي مادر زادي ممکن است ناشي از مصرف انواع داروها باشد. بطور کلي جنين در سه ماهه اول حاملگي آسيب پذيرتر است. حتي هر چند خون مادر و جنين مبادله نمي شوند. اما بعضي از داروها ازطريق مويرگهاي جفت وارد خون جنين مي گردند.
شيردادن به کودک ممکن است آرزوي بعضي از زنان باشد، کمال مطلوبي که فکر مي کنند بايد به آن برسند. گاهي هم شير دادن به وسيله ديگران به زن تحميل مي شود؛ از جمله: شوهر، دوستان يا پزشک. البته شواهد و مدارکي که نشانگر سازگاري بهتر روانشناختي يا فيزيکي کودکاني که شير مادر خورده اند درمقايسه با کودکاني که با شيشه شير پرورانده شده باشند نيست. داروهاي زيادي از طريق شير مادر ممکن است وارد بدن کودک شود. گرچه بسياري از داروهاي تجويز شده تحت نظر پزشک در زمان حاملگي بطور کلي باشير دادن تضادي ندارند اما بعضي داروهاي ديگر مصرفي مي توانند علايم پوستي ومصرف برخي داروهاي مخدر نيز باعث خواب آلودگي کودک گردند. عليرغم تغييرات بسيار وسيع فيزيولوژيکي وروانشناختي که ضمن دوره حاملگي پيش مي آيد، اکثر زنان بالغي که بيماري رواني ناشي از وضعيت خاص جسمي خود ندارند اين فرايند را بسيار خوب تحمل مي کنند. البته مادران نوجوان توانايي مدارا وسازگاري مثل مادران بالغ را ندارند.
گاهي درضمن بارداري، زن حامله، علاقه به خوردن بعضي مواد غير قابل خوردني پيدا مي کنند نظير: خاک رس، نشاسته، شن ، چوب وانواع کثافات و....
منبع: مجله بهداشت روان 34