برنامه ريزي غذايي مناسب

در آغاز سال نو با جوانه زدن شاخه هاي گياهان و ظهور شکوفه ها و گل هاي باطراوت و جوان شدن مجدد طبيعت ، به همراه نغمه سرايي پرندگان و لانه کردن آنان بر روي شاخه هاي رنگارنگ درختان ، شور و شوق جديدي در دل ها لانه مي کند و شعف و شادماني به جاي خستگي و افسردگي ناشي از سردي و تاري هوا در دل ها جوانه مي زند . در دل حيات وحش طبيعت ، حيواناتي که رنج گرسنگي طولاني و با خواب زمستاني آنان را لاغر کرده ، فرارسيدن فصل نعمت و فراواني و گرما و سبزي را به شادماني نظاره مي کنند . برخي از درختان سر از خواب زمستاني بر نمي دارند ؛ زيرا تحمل سرما و يخ زدگي را نداشته اند . شاخه هاي بسياري در زير برف سنگين شکسته و حيوانات مختلفي در اثر گرسنگي و سرما جان خود را از دست داده اند .
اجداد ما نيز ناچار به زندگي در طبيعت و کنار آمدن با فراز و نشيب هاي آن بودند . سرما و گرسنگي کساني را که طاقت کمي داشتند ، به ديار باقي گسيل مي داشت و کساني که آمدن بهار را نظاره گر مي شدند ، مي دانستند که خداوند عمري دوباره به آنان داده و از ته قلب شکرگزاري مي کردند ، اما امروز به لطف پيشرفت علوم و تکنولوژي و به يمن دانش بشري ، غذاي فراواني با بهره گيري از آخرين تکنيک هاي کشاورزي تهيه و در انبارهاي مناسب و سردخانه ها براي مدت طولاني نگهداري مي شود .مردم در خانه هاي گرم خود زمستان دلپذيري را مي گذرانند و غذاي فراواني ميل مي کنند . به يمن زندگي ماشيني ، نيازي به فعاليت جسمي نيست و از طبقات منزل ، خود را با آسانسور به پارکينگ مي رسانند و با اتومبيل به سمت محل کار حرکت مي کنند تا در آنجا پشت ميزي در فضاي گرم شده از برکت سوخت هاي فسيلي بنشينند و فعاليتي کم تحرک را به انجام برسانند . کودکان نيز در ساختمان هاي لانه زنبوري از ابتداي عمر سکوت و بي تحرکي را فرا مي گيرند و کامپيوتر و تلويزيون تمام چشم و گوش و دلشان را اندود مي سازد . اين بي تحرکي به همراه خوردن غذاهاي آماده و پر روغن ،همچون سمي مهلک اعماق جان مردم را مورد تهاجم قرار مي دهد و ثمره آن به صورت چربي فراوان در بدن و به ويژه در اطراف شکم ، کبد چرب ، تنگي نفس و درد کمر و زانو و ... تظاهر پيدا مي کند .
در تعطيلات سال نو ، اين وضعيت تغييرات دهشتناک تري پيدا مي کند . رسوم و سنت هاي تاريخي مردم به آنان يادآوري مي کند که مهماني رفتن و مهمان داشتن و با همديگر غذا خوردن نيکو و پسنديده است . البته به ياد داشته باشيم که آنچه مردم در زمان هاي قديم داشتند و در اين ايام با هم مي خورند ، اندک بود و اين فصل ،شروع کار و فعاليت جدي بدني را نويد مي داد . مسلماً ايرانيان باستان پيتزا و به همراه آن سيب زميني سرخکرده ،سس مايونز ،سس خردل و نوشابه گازدار و همبرگر سرخکرده نمي خوردند و به يکديگر تعارف نمي کردند . آنچه در ابتداي فصل بهار توسط طبيعت در اختيار انسان قرار مي گرفت ، اندک غذاي سالم و خوش گواري بود که اجداد ما لذت خوردن آن را در کنار يکديگر افزون مي کردند و از غذاي خود به کساني که به آن غذا دسترسي نداشتند نيز هديه مي کردند .
مدت زيادي از زماني که يخچال ، تلويزيون ، اجاق گاز ، لباسشويي ، کامپيوتر و اعوان و انصارشان در خانه هاي مردم حضور نداشتند ، نگذشته است . همان زمان هايي که در طول سال يک خانواده فقط يکي دو بار گوسفندي را قرباني مي کرد و از ده قسمت گوشت آن فقط يک قسمت را براي خود مي گذاشت و بقيه را با لذت و خوشحالي به اطرافيان و همسايگان هديه مي کرد . آن دوران مردم در کل سال فقط چند بار چلو مي خوردند و مقدار کشمش و نخودچي و گردوي اندکي را که داشتند ، در مهماني هاي سال نو با هم نوش جان مي کردند .
امروز ما از روح «نوروز » دور شده ايم و حتي اين ايام براي برخي افراد نماد عذاب و رنج است . بيشتر افراد از مدت ها قبل از آغاز سال نو به خريد و انبار کردن ميوه ، آجيل ، شيريني ،گوشت ، مرغ ، ماهي ، حبوبات و ديگر مواد غذايي مشابه مشغولند . تمام فعاليت هاي مربوط به اين خريد و آماده سازي علاوه بر تحمل هزينه هاي سنگين بر خانوار ، پيام بد غذايي ،پرخوري و نامناسب خوري را نيز در گوش ها نجوا مي کند . خريد زود هنگام ميوه ها ممکن است به ايجاد ضايعات در آنها قبل از مصرفشان در روزهاي سال نو منجر شود . نگهداري شيريني در يخچال براي زمان طولاني نيز علاوه بر تغيير طعم و ظاهر و کيفيت ، به رشد قارچ ها و عوامل ميکروبي در آنها کمک مي کند . خريد آجيل شب عيد خود گرفتاري عديده اي است . آجيل ها از جمله موادي هستند که آمادگي شديدي براي رشد قارچ مولد سم دارند و اغلب بدون اينکه ظاهر خرابي نيز داشته باشند ، به سم خطرناک آفلاتوکسين آغشته اند . خريد آجيل از فروشگاه هاي غير معتبر و يا دستفروشان احتمال خطر را چندين برابر بالا مي برد . به علاوه اين همه شوق براي خريد و نگهداري مقدار فراواني مواد غذايي ، البسه ، کفش ، وسايل تزييني و غيره هر ساله منجر به افزايش قيمت کليه اجناس در روزهاي آغازين سال نيز مي شود . براي احتراز از ضايع شدن مواد خوراکي خريداري شده و همچنين بنابر سنت « تعارف کردن » در بين ايرانيان ، مهمانان و ميزبانان در روزهاي اوليه سال نو فراوان مي خورند و مي نوشند و در محلي مي نشينند و صحبت مي کنند که مجموع تمام اين اتفاقات نيز به بروز سوء تغذيه شديد در بين افراد خانواده ها منجر مي شود . از يک طرف بدخوابي و به دنبال آن دير صبحانه خوردن و عدم مصرف لبنيات و سبزيجات کافي ، و از طرف ديگر پرخوري و مصرف فراوان غذاهاي چرب ، شور و شيرين به همراه آجيل و ميوه به بدغذايي مفرط منجر مي شود . حال سؤال اساسي اين است که آيا مي خواهيم نوروز امسال را به روال سابق پذيرا شويم ؟ در اين شماره از مجله مطالب بسيار ارزشمندي در باب روش هاي انتخاب و طبخ غذاي سالم و کم کالري ، مصرف کمتر نمک ، شکر و روغن در روزهاي اوليه سال نو توسط همکاران ارجمند ارائه شده ، ولي تا برنامه ريزي دقيق و اساسي براي خريد ، نگهداري و مصرف اصولي مواد غذايي به همراه فعايت مناسب بدني و خواب کافي و به موقع توسط خانواده هاي گرامي انجام نشود ، تغيير واقعي اتفاق نخواهد افتاد . اين برنامه ريزي نه تنها براي روزهاي آغازين سال ، بلکه براي تمام سال مي تواند انجام شود . به اين ترتيب افراد خانواده از قبل خواهند دانست که چه ساعتي از شب مي خوابند ، چه ساعتي بيدار مي شوند ، چه زماني و به چه صورتي فعاليت بدني خواهند داشت و زمان هاي صرف غذا و غذاهاي مناسبي که ميل خواهند کرد ، کدامند ، لذا پيشنهاد مي شود ضمن مطالعه مطالبي که سال هاي پيش و امسال به مناسبت عيد نوروز در مجله دنياي تغذيه چاپ شده ، با عزمي استوار نسبت به اين برنامه ريزي اقدام فرماييد . جدول ارائه شده در زير پيشنهاداتي را در امر جابجايي برخي از مواد غذايي با يکديگر به منظور بهبود غذاي مصرفي ارائه نموده است .
اميد که سال جديد توأم با موفقيت و سرشار از خوشي ، همراه با تغذيه مناسب و متعادل براي شما و عزيزانتان باشد .
منبع:دنياي تغذيه ش94