اسراف را مد نکنيد!

فرا رسيدن بهار، فرا رسيدن سال جديد و جشن گرفتن نوروز، هميشه يکي از زيباترين تحولات زندگي ما ايراني ها بوده و هست. رسوم زيبائي هم که ايراني ها دارند، اغلب اين جشن بهاري را بيش تر مزين مي کنند. رسومي مانند ديد وبازديد وديدار دوستان وآشنايان، رفتن به سفرهاي نوروزي وشادي بخش، خريد و پوشيدن لباس هاي نو و زيبا، چيدن سفره ي سرسبز هفت سين و...اما راستش را بخواهيد، چند سالي است که وقتي اسفند ماه فرا مي رسد، دلم مي گيرد! اوايل اين حالت برايم عجيب بود وعلتش را نمي دانستم، خصوصاً که هرچه به سمت سال جديد نزديک تر مي شدم، اين احساس دل گرفتگي بيش تر مي شد. اما به هر حال من روانشناسم، پس نشستم وکمي دراحساس خودم عميق تر شدم تا آن که متوجه شدم آنچه باعث ناراحتي من مي شود، خود بهارو نوروز نيست، بلکه چشم وهم چشمي ها، اسراف وزياده روي، خرج تراشي هاي بي حاصل و خريدهاي زياده ازحد است که متأسفانه با فرا رسيدن سال جديد، درمن تداعي مي شوند و نمي توانم با آن ها کنار بيايم. گرچه اسراف نکردن از آموزه هاي ديني ماست، اما به نظر مي رسد اين آموزه، آنطورکه بايد شناخته نشده ومعناي حقيقي آن و تأثيري که در زندگي ما انسان ها دارد، کشف نشده يا لااقل، اگر هم کشف شده، به عمل تبديل نشده است. دراين جا مي خواهم زوايائي ازاين آموزه ي مذهبي را از جنبه ي معنوي وانسان گرايانه وحتي کمي ازجنبه ي انرژيائي آن برايتان بازگو کنم.مي دانم که خود شما هم نتيجه ي اسراف را به نسبتي که در زندگيتان شاهد آن بوده ايد، درک کرده ايد. اما امسال وقت عمل است.

اسراف، هدردادن روزي
 

همان طور که از نام «روزي» مشخص مي شود، همه ي ما انسان ها وبلکه همه ي موجودات عالم، سهمي از روزي داريم که دريک بازه ي زماني مشخص که مي تواند يک شبانه روز يا همان 24 ساعت باشد، نصيب ما مي شود. يکي ازکارکردهاي منفي اسراف، هدردادن اين سهم روزانه است.اين، درست مثل اين است که شما يک روز تمام سرکار برويد و زحمت بکشيد و وقتي درپايان روز دستمزدتان را مي گيريد، آن را در سطل آشغال بيندازيد ودست خالي به منزل برويد! کدام عقل سليم چنين کاري را تاييد مي کند؟

اسراف، صرف انرژي در راه هاي بيهوده!
 

وقتي تمام زمان خود را صرف خريدهاي زياده از حد وغير ضروري مي کنيد وبعدش هم زمانتان را صرف تهيه ي وسايل، غذاها، پوشاک و...، نا لازم وغير ضروري از آن مي کنيد، در واقع انرژي خود را هدر داده ايد. اين کار، مانند اين است که بنزين ماشين را به جاي آنکه در باک اتومبيلتان بريزيد، ببريد درکارخانه تبديل به وسايل پلاستيکي کنيد وبعدش ماشينتان بي بنزين بماند. انرژي انسان هم محدود است. خداوند اين انرژي را براي اين به انسان داده که با آن، به مأموريت الهي يا همان رؤياي شخصي خود بپردازد، به وسيله ي آن، روح و روان خود را تکامل بخشد و به بقيه ي همنوعانش کمک کند. اگر شما اين انرژي را درهرکارديگري صرف کنيد، در واقع وسط راه مي مانيد وهرگز به سر منزل مقصود نمي رسيد. مولوي، شاعر وعارف بزرگ ايراني، تعبيرجالبي از اين موضوع دارد. اومي گويد اگر پادشاهي به شما اسب و توشه ي راه دهد وشما را براي کاري به شهري ديگر بفرستد، چنانچه شما به آن شهر برويد وتمام کارهاي خوب عالم را انجام دهيد، اما کاري که پادشاه خواسته انجام ندهيد، ناچاريد دست خالي و خجل به حضور پادشاه برگرديد. اگر هم از همه ي امکانات و انرژي اي که خداوند به شما داده، درهر کاري استفاده کنيد ولي به مأموريت الهي وهدف اصلي زندگي خلقت خود نائل نشويد، ناچاريد سرافکنده وشرمگين به حضورخالق هستي برگرديد. پس مراقب انرژي خود باشيد.

اسراف خارج شدن ازجاده ي طلائي تعادل
 

يکي ديگرازمزاياي اسراف نکردن، اين است که موجب مي شود که انسان همچنان در جاده ي طلائي تعادل باقي ودرحرکت بماند.افراط وتفريط، هرکدام به نوبه ي خود ما را از حالت تعادل وهماهنگي با جهان خارج مي کنند و هر کدام به نوبه ي خود از اقتدار ما مي کاهند وما را در رنج و ناراحتي قرار مي دهند. خط تعادل انسان، خطي است که در آن، انسان به اوج شکوفائي وآرامش خود دست مي يابد. هر کاري که ما را از اين خط خارج کند، در واقع کمال و آرامش ما را تهديد کرده است. براي مثال، اگر شما بيش از حد نيازغذا بخوريد، ده ها مشکل براي خود ايجاد مي کنيد. ازجمله معده درد، روده درد، هضم کند غذا، صرف انرژي بدن در راه هضم غذا به جاي ساير فعاليت ها، کرختي وسستي، درست کار نکردن مغز، ناتواني در حل مسائل ومشکلات دراثر کارکرد نادرست مغز، خواب زيادتر، احساس سنگيني و... اگر به اندازه ي نيازتان نخوابيد واستراحت نداشته باشيد ودرخواب تفريط کنيد نيز، با مشکلات زيادي روبه رو خواهيد شد. دراين صورت هم زود عصباني مي شويد، تحريک پذيريتان بالا مي رود، اعمال داخلي بدن بدرستي انجام نمي شوند، مغزتان خوب کار نمي کند، تمرکز و دقتتان پائين مي آيد و...همه ي اين ها به دليل خارج شدن از خط تعادل است. همين طورکه درهرکار ديگري هم اگرازخط تعادل خارج شويد، تبعات منفي آن را خواهيد ديد. اسراف هم نوعي خارج شدن از تعادل است و در نتيجه، مسائل و تبعات خود را خواهد داشت.

دلايل اسراف در آستانه ي سال جديد
 

اينک کمي در رفتارهاي خود وحتي در رفتارهاي اطرافيان خود، خصوصاً در آستانه ي سال جديد دقت کنيد. آيا مي توانيد دلايل بريز و بپاش هاي اضافه و بيهوده را پيدا کنيد؟ آيا واقعاً داريد به رسم و رسوم عمل مي کنيد؟ آيا همه ي شيريني هاي رنگارنگ وآجيل هاي درشت ومغز شده ومفصلي که مي خريد، مهمانان عيد مصرف مي کنند؟ آيا وقتي لباس لازم نداريد، باز هم لباس و کيف وکفش جديد مي خريد؟ آيا از همه ي اين ها لذت مي بريد؟ يا بيش ترآن ها براي نمايش در جلوه ي ديگران تهيه مي شوند؟ اگر از ميزان وکيفيت اين خريدها کم کنيد، با پولي که ذخيره مي شود، کار بهتري مي توانيد انجام دهيد؟
اگرمنصفانه به اين پرسش ها پاسخ دهيد، خودتان متوجه خواهيد شد که تا چه اندازه اسراف در زندگي شما نقش دارد. متأسفانه براي بعضي ازما اسراف، مختص ايام نوروز نيست والگوي خرج کردن ما، کلاً اشکال دارد. حتي بعضي ازما براي بالا بردن اعتماد به نفس يا براي گريز ازافسردگي يا زماني که احساس مي کنيم کسي ما را دوست ندارد، به خريد کردن افراطي مشغول مي شويم. درحالي که اين قبيل مسائل را بايد با کمک روانشناس ومشاور وافزايش خودشناسي درمان کرد نه با خريد کردن.
همچنين، بايد توجه داشته باشيم که افراط درخرج کردن يا اسراف درمصرف کردن، ربطي به ميزان پول و درآمد افراد ندارد؛ بلکه ازالگوي خرج کردن او تبعيت مي کند. الگوي خرج کردن، مي تواند الگوئي کارا وسالم يا ناکارا وبيمار باشد. برخلاف تصور اکثرما، الگوي خرج کردن افراد خيلي ثروتمند، خرج کردن نامحدود نيست، بلکه يکي از شگردهاي آن ها، اين است که پولشان را مديريت مي کنند.

مراحل مديريت پول درخانواده
 

بخشي از هزينه هاي خانواده ثابت است، يعني ما هميشه درهرماه بايد حتماً اين خرج ها را انجام دهيم وشماري ديگراز هزينه ها متغير مي باشد. يعني هميشگي نيست. و مثلاً ممکن است فقط در يک ماه از سال اتفاق بيفتند يا موردي باشند. بهترين راه، اين است که ما هزينه هاي ثابت و متغيرمان را تفکيک کنيم. دراول ماه، ابتدا پول هاي مربوط به هزينه هاي ثابت را کنار بگذاريم ومبلغي را هم براي هزينه هاي متغير درنظر بگيريم. درمورد اين گونه اقلام، اول بايد درمورد هدف هاي مصرف آن ها تصميم گيري کنيم. بعد هدف هائي را يادداشت کنيم که براي تمام خانواده يا براي تمام ايام سال برايمان مهم است. سپس راه هائي را که مي توانيم با آن به اين اهداف برسيم، مشخص کنيم ودر آخر، فهرست نهائي اقلامي را که ما و خانواده مان به آن نيازداريم، تهيه و زمان خريد آن ها را مشخص کنيم. مي توانيم براي منظم کردن اين کار، ازسه جدول جداگانه استفاده کنيم. پس از تهيه ي فهرست، هر جنسي که خريداري شد، آن را خط مي زنيم. دست کم يک بار در هفته مخارج خوراک، آب و برق، حمل ونقل، لباس، دکتر ودارو و البته مخارج مصرفي را يادداشت کنيم. طي چندماه، بايد اين کار را مداوم انجام دهيم. به اين ترتيب، مخارج متوسط ماهانه مشخص مي شود. رسيدهاي خريد را هم بهتراست هميشه نگهداري کنيم. درمرحله ي بعدي، درآمد نيست. بعد از کنار گذاشتن هزينه هاي ثابت ومتغير وخيريه، مي توانيم مقداري از پولمان را هم (هر چند ناچيز) پس اندازکنيم. چرا که مي گويند، قطره قطره جمع گردد وانگهي دريا شود، وچقدرخوب است که وقتي بعد از مدتي، پولمان به مقدار قابل توجهي رسيد، آن را درکار مناسبي سرمايه گذاري کنيم. و به کار بيندازيم. نکته، اين است که به طورکلي قناعت کردن را نبايد ناديده گرفت. مسلماً دربين خرج هايمان خرج هائي غير ضروري داريم که مي توانيم در راستاي مديريت پولمان، به سمت کم کردن اين ها حرکت کنيم. به عنوان مثال، مي توانيم قبل ازانجام هر خريدي، اين سؤال را از خودمان بپرسيم که خريد اين کالا، چقدر درحال حاضر برايمان ضروري مي باشد؟ آيا مي توانم فعلاً از آن صرف نظر کنم؟
اگر اين کالا را نخرم، دچار مشکل عمده اي مي شوم؟ اگربه اين کالا نياز جديد دارم، آيا مي توام آن را با قيمت پائين تر ازفروشگاه هاي ارزان تهيه کنم؟ آياخود من وخانواده ام به اين وسيله يا کالا نياز داريم يا آن را براي نشان دادن به ديگران مي خرم؟ اگر به اين سوالات پاسخ دهيد وخرج کردن خود را مدتي کوتاه تحت کنترل درآوريد، به تدريج به الگوي سالم تر و موثرتري براي خريد و جلوگيري از اسراف دست پيدا مي کنيد. سعي کنيد در سال جديد، براي هر کاري الگوهاي موثرتر وکاراتر پيدا کنيد ومديريت کلي زندگي خود را به دست گيريد. اين، يکي از گام هاي اوليه ومهم موفقيت و ذخيره کننده ي انرژي وامکانات است. پس زودتر شروع کنيد. موفق باشيد.

پي‌نوشت‌ها:
 

* کارشناس ارشد مشاوره

منبع:نشريه آشپزباشي، شماره50.