افسانه غار بي انتها

غارعليصدر طولاني ترين غار آبي دنياست که روايت هاي زيادي درباره اسرارآميز بودنش شنيده مي شود
محل عجيبي است که انتهايي ندارد . راه هاي زيادي در آن وجود دارد که باعث مي شود مسيرتان را گم کنيد . موجودات ناشناخته زيادي در آن زندگي مي کنند . درباره غار عليصدر روايت هاي عجيب زيادي شنيده مي شود . غار شگفت انگيزي که طولاني ترين غار آبي دنيا لقب گرفته و سنگ ها و قنديل هايي که در اين غار وجود دارند به شکل مجسمه هايي مثل پنجه عقاب و شير دوسر در آمده اند .تا چند سال پيش که هنوز تمامي غار کاوش نشده بود عده اي مي گفتند اين غار بي انتها ست . گروه ديگري مي گفتند اين غار از همدان شروع شده و تا اراک و کرمانشاه کشيده شده است . به همين خاطر غار نوردان تصميم گرفتند تمام طول 11 هزار و 200 متري آن را طي کنند . اين غار پيمايي هيجان انگيز نکته هاي شگفت انگيز ديگري را از طولاني ترين غار آبي جهان فاش کرد . سال ها پيش بود که کاوشگران و غار نوردان ايراني زيادي روانه غار عليصدر شدند تا اولين افرادي لقب بگيرند که در آنجا دست به ماجراجويي مي زنند . آنها وقتي وارد غار شدند نتوانستند به تمامي نقاط آن سرک بکشند . براي همين کم کم ماجراي بي انتها بودن غار عليصدر سر زبان ها افتاد تا آنجا که متخصصان خارجي هم راهي ايران شدند تا راز اين غار افسانه اي را کشف کنند . زماني که غار نوردان تلاش مي کردند تا رمز و رازهاي غار عليصدر را کشف کنند ، بازار افسانه و شايعه در مورد اين غار خيلي داغ بود اما حالا همه نقاط اين غار شناسايي شده و گردشگران مي توانند 2 هزار و 100 متر از مسيرهاي آبي و خاکي غار را ببينند . آوازه غار زيبا و شگفت انگيز عليصدر همه جا پيچيده است .غاري که عمر سنگ هايش به 136 تا 190 ميليون سال قبل يعني دوره دوم زمين شناسي (ژوراسيک ) مي رسد . اين غار آنقدر قديمي است که حتي وصفش در کتاب «عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات » حکيم محمد بن احمد بن محمد سلماني طوسي همداني که در سالهاي 525 تا 585 قمري زندگي مي کرده هم آمده است دراين غار ، هم راه آبي وجود دارد و هم مسيري که بتوانيد در آن پياده روي کنيد . تازگيها هم مسير پياده روي آن را بيشتر کرده اند . نورپردازي هاي زيباي غار هم باعث شده بازديد کننده ها با حوصله بيشتري از آنجا ديدن کنند . با اينکه الان غار عليصدر تبديل به يک محل گردشگري و توريستي شده اما جالب است بدانيد که خيلي سال پيش مردمان روستاهاي اطراف غار از آب پاک آن به عنوان آب شرب استفاده مي کردند . درباره غار عليصدر روايت ها و داستانهاي زيادي وجود دارد
. برخي مي گويند در زمان جنگ که قتل و غارت مردم را تهديد مي کرد ، روستاييان از اين غار به عنوان يک پناهگاه امن استفاده مي کردند . درباره نام اين غار هم مي گويند که اسم غار عليصدر در گذشته از اسم چوپاني به نام علي سد يا علي صد گرفته شده که به مرور زمان به عليصدر تغيير کرده است . اما واقعيت اين است که در نزديکي غار ، روستايي به نام عليصدر وجود دارد . به همين خاطر اسم روستا را روي غار گذاشته اند .

شروع يک اکتشاف
 

هميشه براي مردم روستاهايي که از آب اين غار استفاده مي کردند جاي سؤال بود که داخل غار چه خبر است . خيلي ها دوست داشتند اولين فردي لقب بگيرند که ماجراجويي را در غار عليصدر شروع کرده است . يوسف نجايي يکي از کاشفان غار افسانه اي عليصدر است که الان 72 سال دارد . او که از1336 غارنوردي و کوهنوردي را شروع کرده ، در باره اين ماجراجويي مي گويد : «سال 1339 بود، آن موقع من شاگرد مدرسه بودم . معلمي داشتيم به نام عبدالله خان شريفي که معلم جغرافي مان بود . يک روز آمد سر کلاس و گفت بچه ها غاري در ده عليصدر وجود دارد که هنوز کشف نشده . »پدر آقاي معلم از اهالي روستاي عليصدر بود ، براي همين از وجود غار در روستا خبر داشت . وقتي نجايي از اين ماجرا با خبر شد به همراه چند نفر از هم کلاسي هايش تصميم گرفتند راز و رمز غار را کشف کنند . « وقتي قرار است غاري اکتشاف شود يک گروه براي آن اعزام نمي شود بلکه دو نفر مي روند . آن روز من و دوستم آقاي بختياري براي شکار رفتيم و بعد هم دهانه غار را پيدا کرديم . سال 1343 هم ، با دو نفر ديگربه اسم طاهري و عين الله بختياري با اسب رفتيم . يک نردبان و دو تا تيوپ هم برداشتيم . نردبان را طوري برايمان ساخته بودند که بتوانيم آن را از دهانه تنگ غار عبور بدهيم چون دهانه غار فقط 40 سانتي متر بود . يک فانوس و يک تلمبه هم برداشتيم و بعد وارد غار شديم . داخل غار دو سر نردبان را دو تا تيوپ گذاشتيم و به عنوان کلکي ازش استفاده کرديم . هر چه پيشروي مي کرديم ، مي ديديم غار خيلي بزرگ تر از آن چيزي است که تصور مي کرديم . با همان کلکي که داشتيم ، مقدار کمي پيشروي کرديم اما چون امکانات کافي نداشتيم خارج شديم . «وقتي نجايي و دوستانش براي اولين بار وارد غار شده و با شرايط آنجا آشنا شدند تصميم گرفتند خودشان را مجهز کنند تا به تمامي نقاط غار سرک بکشند . آنها سه سال تمام فکرشان مشغول ماجراجويي در غار بود . « آن زمان مثل الآن نبود که برويم و راحت قايق و وسايل غارنوردي تهيه کنيم . هر طور بود نه تا تيوپ سواري پيداکرديم تا بتوانيم دو تا قايق سرهم کنيم 50 تا قرقره و 100 عدد تخته کوچک 4در 4 هم برديم تا بتوانيم مسير را علامت گذاري کنيم . تلمبه ، چراغ ، شمع و مقداري هم مواد غذايي براي يک اقامت سه _چهار روزه در غار برداشتيم و رفتيم به غار . پارويمان هم پاروي برف روبي بود . روز اول ساعت 12 - 11 شب بود و دنبال جايي براي استراحت کردن مي گشتيم که متوجه شديم يک مکان سنگي 20 متر مربعي هست که خشک است و مناسب اتراق که الآن به اين مکان هاي خشک مي گويند جزيره . رفتيم به آن جزيره و بعد از خوردن غذا درحالي که قطرات آب از بالا به رويمان مي چکيد خوابيديم . » فرداي آن روز نجايي و دوستش بعد از کمي پيشروي به جزيره دوم رسيدند اما بد شانسي آوردند . چرا که يکي از تيوپ هايشان پاره شد . چون نمي دانستند چطور بايد پنچري تيوپ را بگيرند ، اول آن را باد مي کردند بعد با انگشت نگه مي داشتند و يکي هم از جلو قايق را مي راند . آنها طول مسير را با قرقره نشانه گذاري کرده بودند تا راه برگشت را گم نکنند . آنها در مدت سه روزي که درون غار بودند ، هزار متر پيشروي کردند .

ماجراجويي در غار
 

وقتي نجايي و دوستانش در ماجراجويي دومشان هزار متري در غار پيشروي کردند ، سرهنگ عبدالباقي يحيايي _ رئيس فدراسيون کوهنوردي کشور _ در آن سال ها در جريان ماجراجويي هايشان قرار گرفت . براي همين تصميم گرفت خودش هم از نزديک غار عليصدر را ببيند . به اين ترتيب سرهنگ با يک ماشين دوچ و آذوقه غذايي و چند سرباز به سراغ غار رفت تا خودش آنجا را از نزديک ببيند . وقتي نجايي دهانه غار را به سرهنگ نشان داد سربازان به دستور سرهنگ با بيل و کلنگ به جان دهانه غار افتادند و آن را به اندازه اي که يک انسان بتواند به راحتي از آن عبور کند بزرگ کردند . به اين ترتيب نجايي و دوستانش بيرون غار ايستادند و سرهنگ به همراه يک سرباز وارد غار شدند . « يحيي و سرباز همراهش وارد غار شدند تا از مسيري که ما نشانه گذاري کرده ايم درون غار را ببينند . چند ساعتي گذشته بود و هنوز خبري ازشان نبود . معاون يحيي گفت رجايي چرا اينها نيامدند ؟ نکند گم شده باشند ؟ براي همين من هم يک قايق آماده کردم و وارد غار شدم . تا جايي رفتم که همه علامتهايي که دفعه اول درون غار گذاشته بوديم تمام شدند . کمي جلوتر کلاه سرهنگ را پيدا کردم و چند متر آن طرف تر تکه هايي از پيراهن سرهنگ . اينها را در مسير انداخته بود تا اگر گم شدند پيدايشان کنيم . کمي که جلوتر رفتيم از دور سايه سرهنگ و سرباز را ديدم . نفت چراغشان تمام شده بود . وقتي ما را ديدند خوشحال شدند . »

نقشه غار
 

بعد از ماجراجويي هاي نجايي و دوستانش کم کم غار نوردان ديگري هم به سراغ غار عليصدر رفتند . آنها با سرک کشيدن به تمامي نقاط غار تصميم گرفتند نقشه اي از آن تهيه کنند . »عمق آب غار عليصدر از يک تا 14 متر متغير است . اين نقشه از غار عليصدر توسط غار نوردان و کوهنوردان حرفه اي کشيده شد . سال 62 هم تيم کوهنوردي سنا در مدت چند بار غار نوردي نقشه اي از اين غار تهيه کرد . يک گروه آلماني _انگليسي هم سال2000 به طور مشترک تحقيقاتي را روي اين غار انجام دادند . سرپرستي اين گروه خارجي را شخصي به نام دکتر لومن در اختيار داشت . سال 2001 دکتر لومن و گروهش مجدداً وارد ايران شدند آنها با من تماس گرفتند تا با اين گروه همکاري کنم . ده روز داخل غار بوديم . با اينکه مسير اصلاً قابل پيشروي نبود اما جلو رفتيم و در همين سال بود که 11 هزار و 200 متر از مسيرهاي اين غار شناسايي شد . 2 هزار و 500 متر از اين مسير خشکي است . البته فقط 2 هزار و 100 متر از اين غار براي عبور و مرور گردشکران مناسب است .»

قنديل هاي عجيب و غريب
 

از زماني که غارنوردان و کوهنوردان حرفه اي نقشه کاملي از غار عليصدر تهيه کردند گردشگران زيادي براي بازديد از اين غار زيبا به همدان سفر مي کنند . وقتي وارد غار عليصدر مي شويد با ساخته هاي شگفت انگيز طبيعت که در مدت چندين هزار سال تشکيل شده اند روبه رو مي شويد . ديدن اين مناظر آن قدر هيجان انگيز است که شما متوجه گذر زمان نمي شويد . مسعود ملکي - کارشناس ارشد گردشگري و مسؤول روابط عمومي شرکت عليصدر - درباره اين غار مي گويد : « ساختار طبيعي غار عليصدر باعث شده تا اشکالي به صورت طبيعي و بدون دخالت بشر ساخته شود . در قسمتي از غار ، سنگي وجود دارد که به صورت پنجه عقاب است . در قسمت ديگري از غار ، سنگي به چشم مي خورد که شبيه اسم مبارک الله است . قسمت هاي زيادي از غار به شکل هاي مختلفي درآمده اند . مثل شير دوسر ، کبوتر ، قايق وارونه يا قسمت ديگري از سنگ هاي غار که به شکل خوشه انگور است . سنگ هاي ديگري هم وجود دارند که خيلي شبيه گل کلمند . آن قدر طبيعي که احساس مي کنيد واقعاً گل کلم هستند . » علاوه بر زيبايي هاي غار عليصدر که يکي از جاذبه هاي اين مکان شگفت انگيز به شمار مي رود آب و هواي دلچسب اين منطقه هم تاثير زيادي در جذب مسافران دارد .

ييلاق در غار
 

اما آب و هواي درون غار هم شرايط مناسبي را براي بازديدکننده ها فراهم مي کند . به شکلي که در تابستان خنک و در زمستان گرم است . «غارعليصدر بزرگ ترين غار آبي است . شما در تمام مدتي که آنجا هستيد حتي يک قطره هم عرق نمي کنيد . در تابستان که دماي هوا 35 درجه سانتي گراد است ، وقتي وارد غار مي شويد ، با دماي مطلوب 14 درجه اي روبه رو مي شويد . دماي اين غار هميشه ثابت است . زمستان ها هم در فضاي داخل غار مشکل سرما وجود ندارد . علاوه بر اينها چون نور خورشيد داخل اين غار نفوذ نمي کند هيچ موجود زنده اي هم در آن زندگي نمي کند . البته موجودات ميکروسکوپي درون آب هستند اما از خفاش خبري نيست . مهم تر اينکه آب درون غار هميشه در حال جريان است . براي همين آب خيلي زلال است . دماي آب هم 12 درجه سانتي گراد است .»

غار اسرار آميز
 

نجايي درباره روايت ها و شايعه هايي که در مورد اين غار اسرار آميز شنيده مي شود خاطره جالبي دارد . «مردم آن قدر از اين غار وحشت داشتند که جز مواقعي که آب نياز داشتند ، اصلاً به آنجا نمي رفتند .آنها از سکوت و تاريکي غار خيلي مي ترسيدند . بين مردم شايع شده بود که درون غار موجودات ناشناخته زندگي مي کنند .يک بار کدخداي دهمان را برداشتيم و به غار برديم . بنده خدا حسابي وحشت کرده بود و با التماس مي گفت شما را به خدا من را برگردانيد . به من رحم کنيد ، به بچه هايم رحم کنيد ، يتيم مي شوند .» با تمام اين تفاسير اين روزها خيلي ها براي ديدن اين غار شگفت انگيز که در 75 کيلومتري شهر همدان نزديک روستاي عليصدر شهرستان کبودرآهنگ واقع شده به اين منطقه سر مي زنند.
منبع:نشريه همشهري جوان،شماره 59.