راه اندازي سريعتر ويندوز

ما در اين مقاله رازهاي پشت پرده فعاليت هاي Start-up سيستم شما را فاش کرده و نحوه ي افزايش سرعت اين فرآيند را توضيح خواهيم داد.
هنگاميکه تلويزيون خود را روشن مي کنيد، صفحه نمايش آن تقريباً بلافاصله با يک چشمک سريع زنده مي شود. به همين ترتيب، اگر يک تلفن موبايل (نه يک تلفن هوشمند) را روشن کنيد، تنها در طول يکي دو ثانيه براي برقراري تماس آماده خواهد بود. با اينحال، گاهي ممکن است به نظر برسد که آماده شدن يک PC ويندوز معمولي پس از فشار دادن کليد Power آن تا ابد طول خواهد کشيد. اما چرا؟
ما در اين مقاله آنچه که وقتي PC شما مشغول بارگذاري ويندوز است در پشت صحنه اتفاق مي افتد را فاش کرده و توضيح خواهيم داد که چگونه مي توانيد سرعت اين فرآيند را افزايش دهيد.

فرآيند Start-up
 

يک PC از لحظه اي که کليد Power آن را فشار مي دهيد چند آزمايش "Self-Test" را انجام داده و مواردي نظير پردازنده، حافظه و درايوهاي ديسک سخت نصب شده بر روي خود را بررسي مي نمايد. ممکن است اطلاعات مربوط به اين آزمايش ها بر روي صفحه نمايش ظاهر گرديده و يا در پشت لوگوي يک توليد کننده مخفي شده باشند.
تمام اين کارها توسط BIOS(Basic Input/Output System) انجام مي شوند. اين مؤلفه در داخل PC جاسازي شده است و هيچ ربطي به ويندوز ندارد. در واقع اين مرحله ي کامپيوتر شما را به وضعيتي هدايت مي کند که براي اجراي يک سيستم عامل نظير ويندوز آماده باشد.
سپس، BIOS درايو ديسک سخت سيستم را براي يافتن MBR(Master Boot Record) جستجو مي کند. اين اولين تماس PC با ويندوز است و هنگاميکه MBR يافته شد، صفحه نمايش براي يک لحظه چشمک مي زند. اگر ويندوز قبلاً در بارگذاري خود ناکام مانده و يا کليد F8 فشار داده شده باشد، يک منوي بوت ظاهر خواهد شد که روش هاي مختلفي براي ادامه کار ويندوز نظير Safe Mode و يا Last Known Good Configuration را در اختيار شما قرار مي دهد.
سپس ويندوز فايل ها، درايورها و تنظيمات مورد نياز خود را در حافظه ي کامپيوتر بارگذاري مي کند و در همين مرحله است که لوگوي ويندوز بر روي صفحه نمايش شما ظاهر مي گردد. پس از تکميل کار، صفحه ي Welcome نمايش داده شده و احتمالاً (بر حسب نحوه ي پيکربندي ويندوز) از شما خواسته مي شود تا به حساب کاربري خود Log-on نمائيد. سپس، تمام تنظيمات مربوط به کاربر اعمال گرديده و دسک تاپ ويندوز ظاهر خواهد شد.
با اينحال، فرآيند Start-up هنوز به پايان نرسيده است: هر برنامه اي که براي اجرا در هنگام راه اندازي ويندوز تنظيم شده باشد، در اين مرحله بارگذاري مي شود. اگر تعداد زيادي از اين نوع برنامه ها وجود داشته باشند، ممکن است چند دقيقه طول بکشد تا بتوانيد کنترل کامل بر روي PC خود را بدست آوريد.
اگر مي خواهيد ببينيد که هنگام بارگذاري ويندوز دقيقاً چه اتفاقاتي روي مي دهند، کليد Windows را نگه داشته و سپس کليد R را براي احضار جعبه ي محاوره اي Run فشار دهيد. حالا فرمان msconfig را وارد کرده و کليد Enter را فشار دهيد. به اين ترتيب ابزار System Configuration اجرا خواهد شد. به برگه ي Boot سوئيچ کرده بر روي گزينه ي OS Boot Information کليک نمائيد (شکل [1]). حالا بر روي OK کليک نموده و سپس سيستم خود را مجدداً راه اندازي کنيد تا بتوانيد به پشت صحنه ي فرآينده مربوطه نگاهي بيندازيد.

افزايش سرعت
 

در طول زمان، انتظار مابين روشن کردن PC و امکان استفاده از ويندوز طولاني تر مي شود. خوشبختانه شما مي توانيد اين انتظار را با انجام چند تنظيم ساده کاهش دهيد.

ابتدا، اپلت Program and Features (يا Add or Remove Programsدر ويندوز XP) را از پانل کنترل ويندوز اجرا کرده و فهرست برنامه هاي نصب شده را بررسي نمائيد. برنامه هايي که ديگر از آنها استفاده نمي کنيد را حذف نمائيد. اگر هر يک از اين برنامه ها براي بارگذاري در زمان راه اندازي ويندوز تنظيم شده باشد، حذف آنها باعث افزايش سرعت فرآيند Start-up ويندوز مي گردد.
قدم بعدي اين است که ببينيد چه برنامه هاي ديگري همزمان با راه اندازي ويندو بارگذاري مي شوند. براي انجام اينکار، در منوي Start گزينه All Programs و سپس Startup را انتخاب کنيد. بعضي از برنامه هايي که در اينجا فهرست شده اند مي توانند براي عملکرد صحيح کامپيوتر شما حياتي باشند (براي مثال، يک نرم افزار آنتي ويروس)، اما مي توانيد بعضي از آنها را حذف کنيد بدون اينکه تأثيري بر ادامه کار سيستم شما داشته باشند. ابزار msconfig که قبلاً به آن اشاره کرديم مي تواند براي مشاهده و غيرفعال نمودن برنامه هايي که همزمان با ويندوز اجرا مي شوند نيز مورد استفاده قرار گيرد. براي اين منظور بايستي در جعبه ي محاوره اي اين ابزار به برگه ي Startup برويد. با اينحال، غالباً به سختي مي تواند مشخص کرد که هريک از ورودي ها به چه برنامه اي تعلق دارند و چه کاري را انجام مي دهند، اما گزينه هاي بهتري براي اين منظور وجود دارند. يک نمونه ي رايگان از اين ابزارها، Starter است.

مرتب نمودن درايو ديسک سخت
 

پراکندگي (Fragmentation) فايل ها نيز مي تواند فرآيند Start-up را کند نمايد، زيرا فايل هاي مجزا در تمام سطح درايو ديسک سخت پخش مي شوند و ويندوز مجبور است کار سخت تري را براي يافتن و بارگذاري آنها انجام دهد. نسخه هاي اخير ويندوز داراي ابزاري براي کمک به حل اين مشکل هستند. براي استفاده از اين ابزار، در منوي Start به مسير All Programs>Accessories>System Tools رفته و سپس بر روي گزينه Disk Difragmenter کليک کنيد.

تنظيمات پيشرفته
 

روش هاي عميق تر ديگري نيز براي کاهش زمان بارگذاري ويندوز وجود دارد. براي مثال، غيرفعال کردن لوگوي ويندوز که در طول اجراي سيستم عامل نمايش داده مي شود مي تواند چند ثانيه در وقت شما صرفه جوئي نمايد. براي انجام اينکار، برگه Boot را در ابزار msconfig باز کرده و سپس گزينه ي No GUI Boot را فعال کنيد. حالا بر روي OK کليک نموده و سيستم خود را مجدداً راه اندازي کنيد.
به همين ترتيب، بعضي از تنظيمات BIOS نيز مي توانند در کاهش زمان آغاز فرآيند Start-up مؤثر باشند، هر چند که درگير شدن با اين تنظيمات به کاربران مبتدي توصيه نمي شود. براي دستکاري BIOS، سيستم خود را مجدداً راه اندازي کرده و کليدي که براي ورود به صفحه ي BIOS Setup به شما اعلام مي شود را فشار دهيد (معمولاً Delete يا F2) از کليدهاي مکان نما براي هدايت استفاده کرده، کليد Enter را براي انتخاب يک گزينه و کليد Escape را براي لغو يا بازگشت به يک سطح بالاتر فشار دهيد.

به دنبال گزينه هايي باشيد که به ابزارهاي بوت PC شما مربوط مي شوند، خصوصاً چيزي شبيه به Boot Priority يا Boot Order. انتخاب درايو ديسک سختي که سيستم عامل بر روي آن نصب شده است بعنوان اولين گزينه در اين فهرست (بجاي درايو فلاپي يا درايو اپتيکال) مي تواند چند ثانيه ديگر در زمان شما صرفه جوئي کند. در عين حال، بررسي کنيد که آيا مي توانيد يک آزمايش سريع حافظه را فعال نمائيد يا خير، زيرا به اين ترتيب مي توانيد زمان بيشتري را صرفه جوئي کنيد. پس از اتمام اين کار، گزينه ي مربوط به ذخيره سازي و خروج از BIOS را انتخاب نمائيد. اگر چه احتمال آن بسيار اندک است، اما اگر سيستم شما از ادامه ي کار صحيح خود سر باز زد، مجدداً به تنظيمات BIOS برگشته، گزينه ي مربوط به تنظيمات پيش فرض Fail-Safe را انتخاب کرده، تنظيمات خود را ذخيره نموده و سپس از BIOS خارج شويد.

روشن کردن سيستم
 

حالا شما ايده ي کاملي از آنچه که وقتي براي راه اندازي ويندوز انتظار مي کشيد روي مي دهد را در اختيار داريد. بديهي است که بخش عمده اي از فرآيند Start-up ويندوز در زماني که سيستم خود را روشن مي کنيد کاملاً ضروري مي باشد، اما همانطور که در اين مقاله نشان داديم، راه هايي وجود دارند که بتوانيد فرآيند مذکور را کارآمدتر نموده و به اين ترتيب سرعت آن را افزايش دهيد، اما نبايد انتظار معجزه داشته باشيد.
مطمئناً بهترين روش براي اجتناب از انتظارهاي زمان راه اندازي ويندوز اين است که PC خود را دائماً روشن نگهداشته و يا آن را پس از اتمام کار خود در وضعيت Standby (Sleep) قرار دهيد. با اينحال، به اين ترتيب بايد خودتان را براي افزايش صورتحساب هاي برق خود آماده کنيد.
منبع: ماهنامه ي کامپيوتري بزرگراه رايانه، شماره ي 130