اندازه هاي ناجوانمردانه پهناور و شگفت آور كيهان

فاصله بين كهكشان ها و ستارگان چنان گسترده است كه ستاره شناسان براي بيان فاصله هاي كيهاني ، به جاي كيلومتر از واح نجومي ، پارسك و سال نوري استفاده مي كنند . يك واحد نجومي فاصله زمين تا خورشيد است و نزديك به 150 ميليون كيلومتر ، يك سال نوري هم فاصله اي است كه نور با سرعت نزديك ، به 300 هزار كيلومتر بر ثانيه و در مدت يك سال مي پيمايد كه اين اندازه نزديك به 9500 ميليارد كيلومتر مي شود. يك پارسك هم نزديك به 31 هزار ميليارد كيلومتر است . يك پارسك كما بيش 3/26 برابر يك سال نوري و 206/205 برابر واحد نجومي است .
پروكسيما قنطورس نزديك ترين ستاهر بيرون از منظومه خورشيدي در فاصله 4/3 سال نوري و يا 1/3 پارسك ، و دورترني كهكشان ها و ستاره نماهاي قابل ديدن بيش از 13/6 تا 15 ميليارد سال نوري ازم ا ، در فاصله اي كه نور فرصت رسيدن به آنجا را س از مه بانگ يافته است ، قرار دارند ؛ ژرفنايي از كيهان كه مشاهده فراتر از آن امكان پذير نيست . با اين وجود ستاره شناسان باور دارند كه آنجا نيز پايان عالم نيست .
حركت نور نيز در فضاي بي كران كيهان به سبب گستردگي پهناورش زمان بر است ، از اين رو هنگامي كه به اجسام آسماني در ژرفناي كيهان مي نگريم ، نوري را مشاهده مي كنيم كه سال ها پيش از آن اجرام گسيل شده است . پس همراه با نگاه كردن به ژرفاي فضا ، به گذشته نيز مي نگريم. براي نمونه 8/3 دقيقه طول مي كشد تا نور خورشيد ، فاصله 150 ميليون كيلومتري تا زمين را بپيمايد و به زمين برسد. پس چشم انداز خورشيد هنگامي كه به آن نگاه مي كنيم براي كما بيش هشت دقيقه پيش تر است.
اجسام دورتر از ما در فضا ، بيشتر در ژرفاي زمان فرو رفته اند . زماني كه تلسكوپ خود را به سوي پروكسيما قنطورس نشانه مي رويم . آن را در وضعيتي كه 4/3 سال پيش بوده مي بينيم ، و نماي كهكشان آندرومدا از روي زمين مربوط به دو ميليون سال پيش تر است . نوري كه پانزده ميليارد سال طول كشيده تا از دورترين كهشكان ها و كوازارها به ما برسد، ديدي كوتاه از جهان را در دوران جواني اش به ارزاني مي دارد. اندازه ساختارهاي كيهاني همچون اندازه هاي ميان آنها شگفت آور است . كهكشان خودمان را در نظر بگيريد ، مارپيچ پر ستاره راه شيري به پهناي يكصد هزار سال نوري در پهنه كيهان گسترده شده است . اگر بتوان تمام راه شيري را در فضايي به وسعت تهران جا داد ، خورشيد به اندازه يك نقطه خواهد بود كه تنها با ذره بين قابل مشاهده است . اكنون تمامي منظومه خورشيدي بزرگ تر از يك دانه شكر نخواهد بود . تا به امروز بزرگ ترين ساختار شناخته شده در كيهان كه به ديوار بزرگ معروف است ، زنجيره اي از خوشه هاي كهكشاني است به درازاي پانصد و پنجاه ميليون سال نوري ، پهناي دويست ميليون سال نوري و ضخامت ده ميليون سال نوري ، بزرگترين ستاره شناخته شده هم يك قيفاووسي است به نام اپسيلون. گمام مي رود قطر آن 3 هزار برابر خورشيد باشد ، يعني 4170 ميليون كيلومتر ؛ و يعني 3 هزار خورشيد را مي توان در راستاي قطر اين ستاره پشت سر هم قرار داد. حالا محاسبه كنيد چند خورشيد درون آن جا مي شود!

منبع: ماهنامه دانشمند 565