زائران ملک ري

راهنماي زيارت و سياحت بارگاه حضرت عبدالعظيم شهر ري
 

«ادخلوها بسلام آمنين.» داخل شويد، در سلامت و امنيت قدم به داخل صحن حرم مطهر حضرت عبدالعظيم که مي گذاري اول از همه گلدسته هاي اين حرم را خواهي ديد. کم کم مردم به چشم مي آيند که دسته دسته کتاب دعا به دستت از گوشه اي از صحن به طرف ديگر مي روند. عده اي روي فرش هاي لاکي حرم نشسته اند و دعا مي خوانند. غروب که آرام آرام مي رسد، اول از همه چراغ هاي رنگين روي گلدسته ها و بعد هم نورهاي زرد و سفيد دور تا دور صحن و رواق ها روشن مي شود. صداي اولين الله اکبر که بلند مي شود ديگر مردم صف مي بندند و در انتظارند که اين بار نماز جماعت را در حرم شاه شهر ري به پا کنند، بزرگواري که با آنکه قرن ها پيش به ايران آمد اما هيچ گاه اينجا غريب نماند.
بارگاه حضرت عبدالعظيم از قديم زيارتگاه مردم تهران و ري بوده و هست. هيچ زماني از سال را نمي شود پيدا کرد که صحن آستان او خالي از زائر و جمعيت باشد که از تهران يا شهرهاي ديگر خودشان را به اينجا رسانده اند. اين روزها با وجود مترو و اين همه بزرگراه، زيارت اين بارگاه بسيار راحت تر از روزهاي گذشته است.

چطور برسيم؟
 

مترو بهترين انتخاب
در قديم يکي از تفريح هاي مردم تهران اين بود که با قطار دودي به حرم حضرت عبدالعظيم بروند اما انگار امروز اين سرنوشت براي حضرت عبدالعظيم باقي است؛ چرا که اين روزها مترو جاي خود را به قطار دودي ها داده.
بهترين گوشه براي رسيدن به شهر ري و حضرت عبدالعظيم همين مترو است. بايد خود را به يکي از ايستگاه هاي خط يک برسانيد و سوار قطار شده و در ايستگاه شهر ري پياده شويد.
يکي از همين ماشين دودي ها را در بيرون از ايستگاه مترو باقي گذاشته اند، مي توانيد تماشا کنيد و در کنارش عکس يادگاري بگيريد.
از اين ايستگاه و در بيرون پايانه ايستگاه متروي شهر ري مي توانيد با سه وسيله خود را به حضرت عبدالعظيم برسانيد.
تاکسي: از مترو تا حرم، هم مي توانيد با پرداخت 2 هزارتومان يک تاکسي دربست بگيريد و هم مي توانيد سوار تاکسي هاي ميدان شهرري شويد و بعد از پرداخت 250 تومان در ميدان پياده شويد و از بخش قديمي و بازار وارد حرم شويد.
اتوبوس: در همين پايانه اتوبوس هم هست و مي توانيد با آنها راهي شويد. خط هاي 711 (پارکينگ شهرري) و 719 (فلکه دوم دولت آباد) از نزديکي حرم عبور مي کنند و مي توانيد با پرداخت 50 تومان به حرم برسيد.
خط 711 از ضلع شمالي حرم عبور مي کند و مي توانيد همان جا پياده شويد. اما اگر سوار خط 719 شديد بايد در ميدان شهرري يا به قول اهالي شهرري ميدان شابدالعظيم پياده شويد و از بخش قديمي و سمت بازار وارد حرم خواهيد شد.
پياده روي: اگر هوا خوب است و حوصله پياده روي داريد، مي توانيد از اين ايستگاه تا خود حضرت عبدالعظيم پياده برويد.
بايد از خيابان فرمانداري راه بيفتيد و به ميدان شهداي شاملو برسيد. بعد بايد وارد بلوار شهيدآويني شويد و بعد هم که حرم پيداست.
اين پياده روي بيشتر از نيم ساعت وقت نمي گيرد.

کجا برويم؟
 

حرم در حرم
با آنکه شهرري شهرت مذهبي اش را از امامزاده حضرت عبدالعظيم دارد اما غير از آن، دو امامزاده ديگر هم در اينجا هست که چهار سوي شمالي، جنوبي، شرقي و غربي اين سه بقعه را احاطه کرده اند. حالا که تا اينجا آمده ايد بايد به زيارت آنها هم رفت اما بهتر است که زيارت را از حضرت عبدالعظيم شروع کنيد.
حضرت عبدالعظيم: نسب اين امامزاده به امام حسن مجتبي (ع) مي رسد و از قديم محبوب تهراني ها بوده. اگر از ورودي شمالي وارد مجموعه شويد، آستان اين امامزاده رودرروي شما قرار دارد. بناي نخستين اين آستانه که در نيمه دوم قرن سوم هجري قمري ساخته شده و درگاه اصلي ورودي آن که در شمال مجموعه قرار دارد به فرمان پادشاهان آل بويه تکميل و به مرور تکميل و تعمير شده است. به همين دليل پس از زيارت، سر را بالا کنيد و به تمام اين تاريخ و زيبايي ها توجه کنيد. مخصوصا به کتيبه ها و تزئينات آجري آن. پس از زيارت مي توانيد به صحن همين امامزاده برگرديد و روي فرش هاي قرمز آن استراحت کنيد.
امامزاده حمزه: امامزاده حمزه در صن شرقي حرم قرار دارد و بعد از حضرت عبدالعظيم راحت تر است که به زيارت اين امامزاده بياييد. اين امامزاده از فرزندان امام موسي کاظم (ع) است و گفته مي شود که اين بارگاه، قديمي تر از آرامگاه حضرت عبدالعظيم است اما بناي اين مکان مقدس همچون بناي حضرت عبدالعظيم به مرور مرمت و تکميل شده است. به اينجا که رسيديد مي توانيد به مقبره ناصرالدين شاه هم سري بزنيد.
امامزاده طاهر: حرم امامزاده طاهر در ضلع جنوبي صحن قرار دارد که با کاشيکاري هاي دوران قاجاري يکي از زيباترين نقاط اين مجموعه زيارتگاهي است. جالب است که بدانيد قبر اين امامزاده که او را از نوادگان امام زين العابدين (ع) مي دانند تا قرن ها ناشناخته بود و هنگام تعمير قبرستان از روي سنگ قبر هويت آن مشخص شد. گفته مي شود بقعه و ضريح امامزاده طاهر توسط ظل السلطان فرزند ناصرالدين شاه در عوض توسل به امامزاده طاهر و شفاي دو چشمش انجام شد. اگر به زيارت امامزاده طاهر رفتيد فاتحه اي هم روانه بزرگان از دست رفته فرهنگ و ادب کنيد، سعيد نفيسي با سنگ قبري ساده در گوشه صحن امامزاده طاهر قرار دارد و سنگ قبر مهدي سهيلي کنار کفشداري زنانه در صحن همين امامزاده است.
باغ طوطي: در غرب صحن امامزاده حضرت عبدالعظيم باغي وجود داشت که مردم از قديم به آن باغ طوطي مي گفتند، حتي هنوز هم که ديگر يک قبرستان تاريخي است. اگر به تاريخ علاقه داريد، به هيچ وجه تماشاي آن را از دست ندهيد. ستارخان، شيخ محمد خياباني، قاآني شيرازي، قائم مقام فراهاني، آيت الله کاشاني، علامه محمد قزويني، حسينعلي ميرزا نصرت السلطنه، بديع الزمان فروزانفر، طيب حاج رضايي، محمدعلي رزم آرا و بسياري ديگر از کساني که نامشان بارها در تاريخ تکرار شده، در اينجا دفن شده اند. سنگ قبر خشتي با حاشيه هايي سرخ رنگ متعلق به ستارخان، مشروطه خواه بزرگ ايراني است. باغ طوطي يکي از دنج ترين محل هاي حرم است. از حياط زيباي اين باغ مي شود منظره کل حرم را ديد. به همين خاطر شما هم مي توانيد مثل بسياري از خانواده هايي که براي زيارت آمده اند، بعد از اتمام زيارت در اينجا کمي استراحت کنيد.
کجا بگرديم؟
از حرم تا گورستان هاي تاريخي
اگر فرصت داريد مي توانيد به بسياري از نقاط ديدني شهرري سري بزنيد. هرچند انتخاب زيادي داريد اما ما چند محلي که نزديک بارگاه حضرت عبدالعظيم هستند را به شما توصيه مي کنيم.
کوچه آشتي کنان: اگر تمايلي به خريد نداريد و ترجيح مي دهيد گشتي در بافت و محله هاي قديمي شهرري بزنيد، از در ضلع شرقي حرم حضرت عبدالعظيم خارج شويد و وارد محله شعرآباد شويد. از حرم تا آنجا ده دقيقه اي به شکل پياده زمان مي برد. کوچه هاي باريک اين محله به کوچه هاي آشتي کنان معروفند. اين کوچه ها آن قدر باريک و تنگ هستند که به ناچار آدم ها را با هم رودررو مي کند. به عقيده مردم حضرت عبدالعظيم کوچه اي که آدم ها را با هم آشتي مي دهد؛ انگار ديوارهاي باريک رهگذرهاي قديمي را به سمت هم هل مي دهند تا رودررو و چشم در چشم هم شوند و آنهايي که احتمالا از همديگر قهر کرده اند مجبور به آشتي شوند.
امامزاده عبدالله: از ميدان شهرري چند دقيقه اي که به سمت شمال در خيابان فداييان اسلام پياده روي کنيد به امامزاده عبدالله مي رسيد. امامزاده اي که نسبش با امام زين العابدين (ع) مي رسد. گورستان امامزاده عبدالله بيش از 300 مقبره ديرينه دارد و بزرگاني مثل استاد هوشنگ ظاهري، اسدالله افشار، عمادالمالک مهدوي و منصور شريف در آن دفن شده اند.
ابن بابويه: از ميدان شهرري بايد سوار تاکسي يا اتوبوس هاي دولت آباد شويد تا به امامزاده و گورستان ابن بابويه برسيد. ابن بابويه نخستين گورستان شهر ري و دومين گورستان تهران محسوب مي شود و شيخ صدوق يا همان ابن بابويه در اينجا دفن شده. علاوه بر او بسياري از مشهوترين چهره هاي ايران مانند سيد محمد تنکابني، مرحوم شيخ رجبعلي نکوگويان؛ معروف به خياط، مرحوم علي اکبر دهخدا، تختي، سيد حسين فاطمي، رحيم موذن زاده اردبيلي، ميرزاده عشقي و ايراني و شهداي 30 تير در آنجا دفن هستند.
برج طغرل: اگر تا ابن بابويه آمده ايد حيف است که به برج طغرل سري نزنيد. برج طغرل روبه روي آنجاست. درباره مبدأ ساخت آن اختلاف وجود دارد اما عده اي آن را آرامگاه طغرل بيک سلجوقي مي دانند. به هر حال فرقي نمي کند. توصيه ما اين است که حتما به آنجا برويد و زير برج بايستيد و بلند اسمي را صدا بزنيد. وروديه برج طغرل 500 تومان است و غير از روزهاي دوشنبه همه روزهاي هفته براي بازديد باز است.

چه بخوريم؟
 

کباب حضرتي
طعم کباب هاي معروف بازار عبدالعظيم را بايد چشيد.
باغ طوطي نزديک ترين محل در داخل صحن بزرگ است و از آنجا از هر کدام فرعي هاي غربي که خارج شويد به بازار حرم و خوراکي فروشي هاي آن مي رسيد. همه فرعي هاي بازار حضرت عبدالعظيم پر است از کبابي هايي که قديم اسم و رسمي براي خودشان داشتند.
ممکن است تحمل گشت و گذار و خريد در اين بازار که بوي کباب و ريحانش تمام بازار را پر کرده، سخت باشد. بنابراين بهتر است اول از همه طعم کباب هاي معروف بازار عبدالعظيم را بچشيد. هنوز هم هستند کبابي هايي که ساختار قديمي خود را حفظ کرده اند و پرسي از کبابي به مشتريان خود مي دهند که هنوز لاي نان سنگک با سماغ و ريحان هر زائري را به سمت خود مي کشند.
تقريبا تمامي کبابي هاي اينجا غذاي خوشمزه اي دارند اما کبابي حضرتي در اول بازار که دکانش قديمي است يک چيز ديگر است.
با اين حال، اگر کسي هم باشد که قيد نان و کباب و ريحان را مي زند بهتر است به رستوران هاي ضلع شمالي حرم و اطراف متروي شهرري برود تا از ديگر غذاهاي حضرت عبدالعظيم که در رستوران هاي شهر و ديار خود نيز وجود دارد، بخورد.
کجا بمانيم؟

هتل بي هتل
 

بهترين انتخاب براي اقامت، زائرسراهاي نزديک حرم است
متاسفانه حضرت عبدالعظيم که در گذشته بهترين و بزرگ ترين کاروانسراهاي جاده ابريشم را داشت اين روزها با اينکه ماهانه پذيراي هشت تا 10 ميليون زائر است اما هنوز از داشتن هتل محروم است. به همين دليل زائران مجبورند شب ها را داخل مسافرخانه هاي اطراف حرم يا هتل هاي تهران بگذرانند. با اين وجود ضلع شمالي حرم حضرت عبدالعظيم با ساخت و تجهيزات پارک و بوستان هايي امکانات مناسب براي تشکيل کمپ و چادر مسافرتي زدن براي مسافران و زائران فراهم کرده است. اگر معلم هستيد و از قشر فرهنگي، مي توانيد در مهمانپذير فرهنگيان بمانيد. اين مهمانسرا در خيابان فداييان اسلام قرار دارد اما فعلا تا حدود دو ماه ديگر براي تعميرات تعطيل است.

ده نکته طلايي
 

آداب زيارت
حضور در آستان حضرت عبدالعظيم مانند تمام اماکن متبرکه آداب خود را دارد.
ــ خوابيدن شبانه در حرم و صحن هاي آن ممنوع است.
ــ عماسي با دوربين حرفه اي در داخل صحن ها فقط با دريافت مجوز امکان پذير است.
- اگر در ماه هاي گرم به زيارت مي رويد حتما نظافت شخصي را رعايت کنيد تا مزاحم ديگر زائران نشويد.
ــ هنگام زيارت حتما کفش هاي خود را به کفشداري تحويل دهيد و مراقب شماره اي که کفشدار به شما مي دهد باشيد و آن را گم نکنيد.
ــ اگر در حرم اشيايي گم کرديد، نبايد نگران بود. مي توانيد به بخش اشياي گم شده مراجعه کنيد. مردم چيزهايي را که پيدا مي کنند به آنجا تحويل مي دهند.
- ساعت هاي پنج تا هشت بعدازظهر شلوغ ترين ساعت هاي خط يک متروي تهران است و بهتر است برنامه سفر را طوري تنظيم کنيد که به شلوغي نخوريد.
ــ مراقب کودکان باشيد چون صحن و رواق ها شبيه هم هستند و کودکان ممکن است به راحتي به راه اشتباه بروند.
ــ اگر در صحن ها غذا يا خوراکي مي خوريد، حتما زباله ها را در سطل آشغال بريزيد و چيزي روي فرش ها باقي نگذاريد.
ــ اگر به گورستان تاريخي سري زديد، مراقب سنگ قبرهاي فرسوده باشيد تا به آنها آسيب نزنيد.
ــ کوچه هاي باريک اطراف حرم بسيار شلوغ است و بايد مراقب موتورسوارها در اين کوچه ها بود.

چه بخريم؟
 

از عقيق تا تسبيح
سوغات سفر به حضرت عبدالعظيم
بعد از خوردن غذا بايد به فکر خريد سوغاتي بود و به بازار تاريخي حضرت عبدالعظيم که از بازارهاي تاريخي است، سري زد. اينجا پر از مغازه هاي فروش تسبيح، انگشتر، انگشترهاي عقيق، فيروزه، شرف شمس و تسبيح هاي قيمتي و زيورآلات نقره اي است که به قيمت هاي مختلف مي توانيد تهيه کنيد.
اگر هم خواستيد مي توانيد ادويه، دارو و عرقيات گياهي و همين طور سوهان را هم از همين جا بخريد. البته در سال هاي اخير مغازه هاي فروش لباس و لوازم خانگي هم در اين بازار راه افتاده اند که مردم محل از آنها خريد مي کنندو شما هم مي توانيد سراغ آنها برويد.

منبع: ويژنامه ايران شناسي سرزمين من همشهري ماه54