گاهی به آسمان نگاه کن


 





 
وقتی به رویا های دوران کودکی ام فکر می کنم خنده ام می گیرد. مثل خیلی از بچه ها دوست داشتم به ماه بروم و آن را از نزدیک ببینم و روی سطح آن راه بروم. فکر می کردم اگر به ماه بروم می توانم برای همه آدم های زمین دست تکان بدهم و جالب تر این که خیال می کردم آن ها هم دست تکان دادن مرا می بینند و جواب می دهند. از این که بتوانم زمین را از دور ببینم و دریا ها و خشکی ها و آدم ها و خانه ها را با دقت پیدا کنم خیلی مطمئن بودم! کمی که گذشت از دیگران شنیدم که زمین خیلی از ماه دور است فهمیدم نمی شود از آن فاصله خیلی دور آدم های کره زمین را دید چه برسد که دست تکان دادنشان را! بخشی از تخیلات و رویاهای دوران کودکی همه ما به آسمان و چیزهای شگفت انگیز ی که در آن است بر می گردد.
آن وقت ها چه قدر از دیدن ماه و ستاره ها و خورشید و شاید یک شهاب کوچک که در ثانیه ای از جلوی چشم مان می گذشت به وجد می آمدیم و ذوق زده می شدیم... در روز جهانی نجوم شاید بشود به یاد آن روزهای کودکی و به دنبال علاقه ای که به جذابیت های آسمان داشتیم و برای یافتن خیلی از سؤال هایی که ذهنمان را مشغول می کرد به پارک ها سری بزنیم و با منجمانی که تلسکوپ ها را به سطح شهر می آورند همراه شویم. این طوری شاید بشود سطح ماه و خیلی از زیبایی های آسمان را از نزدیک (البته با تلسکوپ!) دید و مثل کودکی ذوق زده شد.

● روزی برای دیدن زیبایی های شب
 

بنا بر تعریف اتحادیه جهانی نجوم، روز نجوم روزی است در فصلی مناسب مثل بهار که بتوان در این روز زیبایی های آسمان را به مردم نشان داد. فرصتی که بشود در آن تا حد امکان مردم را بیش از هر زمان دیگری با آسمان آشنا کرد و تجربیات جذاب و شیرینی را که منجمان از رصد آسمان به دست می آورند با مردم به اشتراک گذاشت. هدف از تعیین این روز در کشورهای دنیا و تلاش برای برگزاری بهتر آن صرفا آشنا کردن همه با آسمان و سهیم کردن مردم در زیبایی های بی نظیر آن است و نه چیز دیگر.
برای تعیین روز جهانی نجوم در هر سال از یک قاعده مشخص استفاده می شود. از ۱۵ آوریل تا ۱۵ می روزی را انتخاب می کنند که ماه در حالت تربیع اول (شب هفتم ماه قمری) قرار دارد و آن روز را روز نجوم و هفته قبل از آن را هفته نجوم اعلام می کنند .علت آن هم این است که در این روزها موقعیت آسمان بهتر است و همچنین وقتی که ماه در وضعیت تربیع اول قرار دارد، هنگام ظهر طلوع می کند و حدود ۶ بعد از ظهر به بیشترین ارتفاع خود می رسد و نیمه شب غروب می کند و از ظهر به بعد می توان با دوربین ها و تلسکوپ های کوچک پستی و بلندی های ماه را به مردم نشان داد.
در ایران معمولا این روز را، جمعه قبل یا بعد از روزی که اتحادیه نجوم انتخاب می کند به عنوان روز جهانی نجوم اعلام می کنند تا مردم بتوانند با فراغت بیشتری که در این روز دارند به پارک ها و محل های برگزاری این مراسم بروند و یک روز با طبیعت آسمان شب را در کنار خانواده خوش بگذرانند.
در واقع این دستورالعمل اتحادیه نجوم است که هر کشوری با شرایط خاص خود روز نجوم در هفته نجوم را در همان کشور خود تعیین کند

● تولد روز نجوم
 

این تصور عموم مردم در سراسر جهان است که فکر می کنند علم همیشه چیز عجیب و غریب و پیچیده ای است که غیر از دانشمندان کسی از آن سر در نمی آورد و از ارتباط آن با زندگی روزمره و زیبایی های آن در محیط اطرافشان اطلاعی ندارند. روز نجوم می خواهد این فاصله را بردارد و دانشمندان و محققان و مردم را با هم دعوت به یک ضیافت بکند. این طوری هرکسی هر سؤالی در این زمینه دارد از محققان این رشته می پرسد و بدون هیچ هزینه ای پاسخ می گیرد و گاهی هم می تواند پاسخ سؤالش را از دریچه تلسکوپ هایی که بین مردم و در سطح شهر آورده می شود بگیرد.
قصه این موضوع به ۳۰ سال قبل بر می گردد، در بعضی از کشورها یک یا چند روز در آزمایشگاه ها و رصد خانه ها را به روی مردم باز می گذاشتند تا همه بتوانند با فعالیت علمی از نزدیک آشنا شوند.
اما چون در اغلب کشورها معمولا رصدخانه ها در ارتفاعات اطراف شهرها قرار دارند، رفتن به این مکان ها برای مردم سخت بوده و به همین خاطر اخترشناسی به نام «داگ برگر» پیشنهاد داده که به جای این که مردم را به خارج شهرها و مناطق دور دست بکشانیم بهتر است در روزی مشخص از سال تلسکوپ ها را به میان مردم بیاوریم او با خود فکر کرده بود که چطور می شود لذتی را که در دنیای نجوم و آسمان شب نهفته است به مردم نشان بدهد و با ایده ای که داد باعث شد که اولین روز نجوم متولد شود. این ایده ابتدا در انجمن نجوم کالیفرنیای شمالی اجرا شد و در سال ۱۹۷۳ اولین روز نجوم با آوردن تلسکوپ ها به میان مردم برگزار شد و سپس انجمن های نجوم آمریکا به سرعت برای برگزاری این روز برنامه ریزی کردند و این رویداد از مرزهای آمریکای شمالی گذشت و امروز بسیاری از کشورها علاقه مند به برگزاری روز نجوم در کشورشان هستند. معمولا هر سال شعارهایی هم برای این روز انتخاب می شود مثل «به بالا نگاه کنید.»(!)

● اولین روز نجوم در ایران
 

در کشور ما هم اولین بار در سال ۱۳۸۰روز نجوم در رصدخانه زعفرانیه تهران برگزار شد. اما در سال های بعد این مراسم در کشورمان با گستردگی و شکوه بیشتر برپا شد و هر سال با خلاقیت ها و نوآوری های انجمن نجوم در شهرهای مختلف بر زیبایی اش افزوده شد .در این یک دهه ایران توانسته به تجربیات ارزشمندی در زمینه برگزاری مراسم دست پیدا کند و ۲ بار هم برنده جایزه ویژه جهانی باشد. در سال ۱۳۸۵بیش از ۱۰۰گروه در کشور روز نجوم را به خوبی برگزار کردند که از بین آن ها گروه نجومی آسمان توس مشهد برنده جایزه بهترین مراسم در کشور شد. با توجه به پیشینه ایران در زمینه نجوم و اخترشناسی و توجه به نقشی که ترویج درست و صحیح علم می تواند در توسعه علمی کشور بازی کند. امروز جامعه نجوم آماتور و حرفه ای ایران از همه گروه ها و علاقه مندان و رسانه ها و انجمن های علمی خواسته که با تأکید بر موقعیت حساس کشور در این زمینه با برنامه ریزی فعالیت کنند.

● روز نجوم سال ۹۰
 

امسال با توجه به وضعیت ماه در آسمان و به پیشنهاد تعدادی از گروه های نجومی و فعال در کشور، انجمن نجوم کشور تصمیم گرفته است که روز نجوم را ۲۳ اردیبهشت ماه قرار بدهد و از ۱۷ تا ۲۳ اردیبهشت را هفته ملی نجوم اعلام کرده است. انجمن نجوم کشور برای اطلاع رسانی برنامه های مربوط به مراسم این روز در سراسر کشور اقدام و در سایت www.asiac.ir مکان های برگزاری مراسم در استان های کشور را اعلام کرده است. همچنین در سایت www.toossky.com مربوط به گروه «آسمان توس» که در مشهد فعال هستند می توانید مکان های برگزاری مراسم روز نجوم را با جزئیات بیشتر بخوانید. این روز در مشهد امسال در مجموعه خانه علوم بوستان کوهسنگی برگزار می شود.

● چگونه یک روز نجومی برگزار می شود؟
 

باید توجه داشت که همان طور که گفتیم هدف از این روز فقط آشنایی مقدماتی و لذت بردن از پدیده های آسمان شب است و کسانی که برگزار کننده این روز در شهر خود هستند نباید با دادن اطلاعات سنگین و پیچیده به مردم، شیرینی و جذابیت های این علم را از بین ببرند.
مکان یابی برای برگزاری مراسم روز نجوم هم یک مورد مهم است، پر ترددترین مکان ها مثل پارک ها و فضاهای سبز سطح شهر که بیشتر در معرض دید مردم است و همچنین فرهنگسراها و میدان های اصلی شهر که فضایی برای نصب پوستر دارند بهترین مکان برای برپایی یک مراسم خوب و جذاب است.
متناسب با انتخاب مکان برگزاری مراسم در صورت امکان برای علاقه مندان فیلم های مرتبط و مستند در زمینه نجوم هم پخش می شود. برپایی نمایشگاه های عکس و کتاب هم معمولا برای روز نجوم در نظر گرفته می شود. پوستر و بروشورهایی که اطلاعات مرتبط را به علاقه مندان می دهد همیشه جزئی از یادگاری هایی است که برگزارکنندگان به مردم می دهند و در واقع مهم ترین و بهترین هدیه، تصویری است از آسمان شب چه از دریچه تلسکوپ ها و دوربین ها و چه از چشم در ذهن ما برای همیشه نقش می بندد. هدیه ای باعث شادی و لذت ما می شود، رایگان است و هرچه قدر کوتاه اما لحظه ای ما را از دنیای پر از استرس و اضطراب اطرافمان جدا می کند و به جایی می برد که کوچک بودن و بی ارزش بودن خیلی از مسائل روزمره را به ما نشان می دهد .
منبع:/www.aftabir.com
ارسال توسط کاربر محترم سایت :msjmsj77