مارمولک، خزند ه اي با ارزش براي انسان

مارمولک ها در دنيا از اندازه ي 2 سانتي متر (الگوهاي پلنگي)تا حدود 5/3 متر(اژد هاي کمودو) وجود دارند و نبايد مارمولک هايي مانند اژد هاي کمودو را که داراي اندازه ي درشتي هستند با تمساح و کرکود يل اشتباه گرفت.
مارمولک جزو گروه خزند گان است و موجودي خونسرد مي باشد، يعني د ماي بد ن آن تابع درجه ي حرارت محيط بوده و با هر تغييري در درجه حرارت محيط اطراف تغيير مي کند. بنابراين در درجه حرارت هاي پايين به ويژه در پاييز و زمستان به خواب زمستاني و در روزهاي گرم تابستان به فعاليت مي پردازند. تقريباً مي توان گفت مارمولک ها در همه جاي ايران پراکنده هستند. از بيابان هاي پست يا زمين هاي داغ گرفته تا مناطق مرطوب و جنگلي شمال، سواحل درياي خزر و خليج فارس و درياي عمان، ارتفاعات کوه هاي البرز و زاگرس و مناطق مسکوني. بيش تر مارمولک ها حشره خوار هستند و بسته به اندازه ي جثه شان از بند پايان و گاهي جوند گان تغذيه مي کنند. بعضي از مارمولک ها که روي ديوار خانه ها ديده مي شوند به قصد شکار بند پاياني از قبيل عنکبوت ها، رتيل ها و حشراتي که دور نور لامپ جمع شده اند به آن جا مي آيند.
از آن جايي که مارمولک ها از بند پايان تغذيه مي کنند، بنابراين يکي از فاکتورهاي طبيعي کنترل کننده ي جمعيت بند پايان به حساب مي آيند. انسان با از بين برد ن مارمولک ها از چرخه ي طبيعت به واقعي يکي از فاکتورهاي اصلي را حذف خواهد کرد. امروزه متخصصان علوم کشاورزي و محيط زيست به اين نتيجه رسيده اند که ديگر از سموم آفت کش براي مبارزه با حشرات آفت استفاده نکنند. زيرا اين سموم آثار مخربي را بر محيط زيست وارد کرده و هر چند سال يک بار بايد نوع سم به کار رفته را به علت ايجاد مصونيت در آفات تعويض کرده و سم هاي قوي تر را به کار برد. اين امر خود به مراتب آثار وارد بر محيط زيست را بيش تر خواهد کرد. از اين رو بشر به فکر پرورش و استفاده از انواع مختلفي از بند پايان، مارمولک ها و پرند گاني مانند جغد به قصد مبارزه با آفات مزارع افتاده است. اين روش مبارزه که امروزه در بسياري از کشورها رواج پيدا کرده «مبارزه بيولوژيک»نام گرفته است. همان طور که گفته شد، مارمولک ها با کنترل جمعيت حشرات، بشر را در جهت برداشت محصول بيشتر و سالم تر از زمين ياري مي کنند.
مارمولک ها در زمان احساس خطر روش هاي متفاوتي را اعمال مي کنند که عبارت است از:
1.فرار:برخي از مارمولک ها بلافاصله پس از احساس خطر به سرعت فرار مي کنند.
2.زد ن ضربه و گاز محکم گرفتن:برخي مارمولک ها مانند سوسمارهاي خارد م از د م خاردار خود براي د فاع از جانشان و دور کرد ن حيوان مهاجم استفاده مي کنند به نحوي که بلافاصله داخل سوراخ خود فرار کرده و با حرکت داد ن د م تيغ دارشان و ايجاد ضربات محکم جانور شکارچي را از خود دور مي کند.
3.قطع شد ن دُ م به صورت ارادي توسط مارمولک ها، دُ م برخي از مارمولک ها ايجاد تماس توسط دشمن به طور ارادي طي عمل انقباض ماهيچه هاي د م کنده مي شود. د م کنده شده به طور موقت شروع به جنبيد ن کرده و حواس جانور شکارچي را به خود جلب مي کند. در اين حين خود حيوان فرصت فرار پيدا مي کند!
منبع: شاهد نوجوان 414