بيابان و کشتي بياباني

بيابان ها خشک ترين مناطق روي زمين هستند. ميزان بارند گي در آن جا بسيار کم است. در آن جا در طول روز اشعه هاي گرم و سوزان خورشيد سطح زمين را داغ مي کنند و در شب نيز سرمايي سخت حکمفرما مي شود. اگر باران در نواحي بياباني ببارد، به زودي تبخير شد ه يا درون ماسه ها و شن هايي که سطح بيابان ها را پوشانيد ه است فرو مي رود. در بيابان ريزش باران اتفاقي وبي نظم است . يعني ممکن است بعد از هر بارند گي تا مدت ها،باراني نبارد .تغيير شديد درجه ي حرارت در طول روز و شب در نواحي بياباني به علت کمبود رطوبت در محيط است. زيرا اگر رطوبت وجود داشته باشد تا حدي جلوي اشعه هاي خورشيد را مي گيرد و در شب هم اجازه نمي د هد که گرماي زمين از دست برود و سرماي شديد بر سطح زمين حاکم شود.
با مطالبي که ذ کر شد مي توان فهميد که گياهان و جانوران خاصي مي توانند در آن جا زند گي کنند و خود را با محيط سخت و خشن تطبيق د هند. گياهان بياباني بايد بتوانند از رطوبت بسيار کم بيابان ها اکثر استفاده را بکنند و رطوبت را در خود حفظ کنند. از طرفي آنها بايد بتوانند تغييرات شديد درجه ي حرارت را در شبانه روز تحمل کنند. جانوران نواحي بياباني نيز بايد همانند گياهان، خود را با شرايط بيابان سازش د هند. البته همه ي بيابان هاي جهان گرم نيستند و برخي از آنها بيابان هاي سرد ناميده مي شودند.
شتر يکي از جانوراني است که با شرايط بياباني تطبيق يافته است. اين حيوان مي تواند در ميان توفان گرد و غبار و ماسه راه خود را پيدا کند. سر شتر ويژگي هايي دارد که اين حيوان را از شر دانه هاي ماسه و گرد و غبار حفظ مي کند. سوراخ هاي بيني شتر طوري است که مي تواند آنها را به صورت خط باريکي درآورد که ماسه نتواند وارد آن شود. مژگان شتر دراز است و مانع نفوذ ماسه به داخل چشم شتر مي شود، پلک چشم شتر نازک است و نور از آن عبور مي کند. بنابراين شتر مي تواند با چشم بسته از ميان گرد و غبار به راه خود ادامه د هد. موهاي ضخيم اطراف و داخل گوش شتر نمي گذارد که ماسه و خاک وارد گوش حيوان شود. سُم پهن شتر نيز به حيوان اجازه مي د هد که در روي ماسه هاي نرم و لغزان با سرعت و استواري حرکت کند. استخوان هاي انگشتان دست و پاي شتر از يکد يگر فاصله ي زيادي دارند و يک سم پهن و بزرگ را به وجود مي آورند. وقتي که شتر قد م بر مي دارد سُم او بر روي ماسه ها پهن و گسترده مي شود و شتر در ماسه فرو نمي رود. اگر ماسه هاي بيابان را دريايي وسيع فرض کنيم، شتر کشتي بيابان است که مي تواند در آن راه برود و اين محيط سخت و خشن را تحمل کند.
شتر داراي کوهان است و اين اندام به او کمک مي کند که اغلب بدون خورد ن و آشاميد ن، مسافت هاي زيادي را طي کند. شترها از گياهان خاردار براي تغذيه استفاده مي کنند تا رطوبت مورد نياز بد ن خود را تامين کنند. د هان اين حيوان طوري است که تيغ دارترين گياهان نمي تواند به آن صد مه اي بزند.
عده اي عقيده دارند که شترها آب را داخل کوهان ذخيره مي کنند اما واقعاً چنين نيست. کوهان شتر فقط محل ذخيره چربي است و شتر از راه هاي ديگري رطوبت بد ن خود را حفظ مي کند. مثلاً تا دماي بد ن حيوان به چندين درجه بالاتر از حد معمول نرسد، اين حيوان عرق نمي کند و در ضمن شتر بخش بزرگي از رطوبتي را که ممکن است از طريق تنفس از دست بد هد، به وسيله ي بيني خود حفظ مي کند. مخاط درون بيني شتر وظيفه ي حفظ رطوبت را بر عهده دارد.
هنگامي که شتر به آب مي رسد ممکن است آن قدر آب بخورد که شکمش باد کند!شتر مي تواند در يک د فعه آب خورد ن تا بيش از صد ليتر آب را بنوشد!
منبع: شاهد نوجوان 414