هپاتيت

هپاتيت يک بمياري است که کبد را متورم و فعاليت هاي آن را مختل مي کند. اين بيماري به علت هاي مختلفي به وجود مي آيد. هپاتيت به معني ورم و التهاب کبد است. کبد غده اي در بدن است که (1/5)کيلوگرم وزن داشته و در ربع فوقاني سمت راست شکم قرار دارد و پالايشگاه بدن است. اين عضو مي تواند به وسيله ويروس هاي آلفابتيک A,B,C,D,E که در انسان ها بيماري به وجودمي آورند.
ورم کبد يا هپاتيت ويروسي در سال هاي اخير به حدي شايع شده است که امروزه براي جلوگيري از شيوع و خطرات اين عفونت، اجراي برنامه واکسيناسيون در سه نوبت براي تمام افراد اجباري مي گردد. آلودگي به ويروس هپاتيت مي تواند به بروز اختلالات برگشت ناپذير کبدي و در مواردي نيز به سرطان کبد منتهي شود. در اين وضعيت با غيرفعال شدن بافت کبد امکان جايگزيني آن تنها از طريق پيوند کبد ميسر است. هپاتيت بيماري است که التهاب و صدمه ديدن کبد را موجب مي شود، در نتيجه کبد را متورم و حساس مي کند. سرانجام احتمالي هپاتيت، ايجاد صدمه دائمي به کبد است. هفت نوع مختلف هپاتيت وجود دارد. بعضي از انواع هپاتيت نوع خفيف و قابل درمان هستند و براي افراد فقط يک بيماري شبيه آنفولانزا به وجود مي آورند؛ اما، بعضي از هپاتيت ها بسيار شديد و غيرقابل درمان هستند و در طولاني مدت مي توانند بروز مشکلاتي براي سلامتي و حتي مرگ را سبب شوند. با وجود تفاوت هايي که در انواع هپاتيت ها وجود دارد، همه آنها به وسيله ويروس هايي که به کبد حمله مي کنند. به وجودمي آيد.
در اين شماره نشريه پيرامون هپاتيت A، راه هاي انتقال، علائم، تشخيص، درمان و پيشگيري از بروز آن مي پردازيم و در شماره هاي آتي انواع ديگر هپاتيت را تشريع خواهيم کرد.

هپاتيت A
 

ويروس هپاتيت A، ويروسي است که بيماري هاي حاد به وجود مي آورد. بيشتر موارد هپاتيت ويروسي را هپاتيت A تشکيل مي دهد. هپاتيت A بيشتر به صورت اپيدمي و در مراکز پرجمعيت ديده مي شود. اين بيماري به طور معمول خود به خود بهبود يافته و عوارض درازمدت کبدي ندارد. عامل اين بيماري ويروس هپاتيت A که به اختصار آن را HAV مي نامند که در کبد تکثير يافته و از طريق مدفوع دفع مي شود. فاصله زماني ورود ويروس تا شروع علائم، يعني دوره کمون (15 تا 45)روز است. هپاتيت A در اواخر پائيز و اوايل زمستان شيوع بيشتري دارد. در کشورهاي پيشرفته بروز هپاتيت A به علت ارتقاي سطح بهداشت کاهش يافته است. در کشورهاي در حال توسعه همگام با کاهش شيوع عفونت هاي خفيف در دوران کودکي احتمال بروز عفونت شديد در بالغين جامعه افزايش مي يابد. همچنين، مسافرت به مناطق آندميک، منشا عفونت نزد بزرگسالان ساکن مناطق غيرآندميک است. با اين که هپاتيت A به ندرت از راه خون منتقل مي شود، چند مورد از اين بيماري در کساني که عوامل انعقادي تغليظ شده را دريافت مي کنند، شناسايي شده است.

راه هاي انتقال ويروس:
 

به طور عمده مدفوعي-دهاني است، اگر چه موارد نادري از انتقال به وسيله فرآورده هاي خوني گزارش شده است. اين ويروس به شکل تک گير ظاهر مي شود و با تماس نزديک شخص به شخص منتقل مي گردد، ولي، گاه موارد شيوع از راه مواد غذايي نيز رخ مي دهد. (از طريق خوردن ميوه و سبزيجات خام که با آب آلوده آبياري شده و شسته نشده باشد و يا غذاهايي که کاملاً پخته نشده باشد نيز منتقل مي شود. در صورتي که آشپز و ديگر عوامل تهيه غذا،
به هپاتيت A مبتلا باشند و پس از اجابت مزاج بدون شستن دست هاي خود غذا تهيه کنند، کساني که از آن غذا استفاده کنند، امکان ابتلا به هپاتيت A را دارند.) آلودگي با ويروس در سنين بالاتر، به طور معمول به صورت يک عفونت علامت دار با شروع ناگهاني، تب و يرقاني است که تا دو ماه طول مي کشد. کودکان معمولاً به عفونت بدون علامت دچار مي شوند و يرقان در آنها به ندرت روي مي دهد. تشخيص آزمايشگاهي بر مبناي کشف ايمونوگلبولين M ضد ويروس هپاتيت A در سرم استوار است.(10 تا 20)درصد از بيماران علامت دار دوره طولاني يا توام با عود بيماري را تجربه مي کنند. عفونت برق آسا در کمتر از يک درصد بيماران رخ مي دهد و مي تواند پيوند اورژانس کبد يا مرگ را در پي داشته باشد. نخستين قدم براي پيشگيري، شست و شوي کامل دست ها و مراقبت کامل در هنگام فرآيند توليد و انتقال و ذخيره مواد غذايي است. از علائم شايع اين بيماري شروع تب به صورت ناگهاني يا بي قراري، بي اشتهايي، تهوع، ناراحتي شکم و درد شکمي به خصوص در ناحيه فوقاني راست يعني محل قرار گرفتن کبد، پررنگ شدن ادرار و کمرنگ شدن مدفوع و يرقان يا زردي است. علائم (15 تا 50)روز (2-7 هفته) و به طور متوسط (30)روز پس از ورود ويروس به بدن بروز مي کند. مدفوع و ترشحات بدن (2)هفته پيش از بروز علائم بالاترين ميزان ويروس را داراست. در اين زمان بيشترين امکان انتقال ويروس وجود دارد. اما، پس از بروز علائم نيز احتمال انتقال ويروس وجود دارد. اما، پس از بروز علائم نيز احتمال انتقال ويروس وجود دارد. علائم بيماري در کودکان خفيف تر، ولي در بزرگسالان شدت علائم بيشتر است. به طور معمول بيمار حدود (38 الي 39)درجه سانتي گراد تب دارد.
تيره شدن ادرار و کم رنگ شدن مدفوع ممکن است از حدود (1 تا 5)روز قبل از زردي ديده شود. بنابراين، در تشخيص بيماري کمک کننده است. بيمار عموماً در عرض (6 تا 12)ماه بهبود مي يابد، مرگ و مير عوارض هپاتيت نوع A نادرست است و بيماران مبتلا، به ناقلين مزمن تبديل نمي شوند. علائم به طور معمول خفيف بوده و بيشتر افراد متوجه آن نمي شوند. (به خصوص در کودکان کمتر از 6 سال) در کودکان بزرگ تر و بالغين علائم اوليه شبيه به بيماري هاي درگير کننده معده است و عبارتند از:
*احساس خستگي بسيار
*تب
*درد عضلاني
*سردرد
*درد ناحيه فوقاني راست شکم زير دنده ها (محل قرارگيري کبد)
*حالت تهوع
*بي اشتهايي و کاهش وزن
*يرقان (زرد شدن پوست بدن و سفيدي چشم) که گاهي همراه با تيره شدن ادرار و بي رنگ شدن مدفوع بوده و در کودکان و نوجوانان کمتر شيوع دارد.

تشخيص اين بيماري
 

با گرفتن شرح حال انجام معاينه فيزيکي و تست هاي آزمايشگاهي خاص از جمله تغيير آنزيم هاي کبدي ويروسي سطح آنتي بادي ضد ويروس هپاتيت در خون بيمار است.

درمان اين بيماري
 

حمايتي است و شامل استراحت کافي و هنگام لزوم، رژيم متعادل و اجتناب ازمواد سمي براي کبد نظير الکل و استامينوفن مي باشد. در حال حاضر، هيچ درمان ضدويروسي اختصاصي موجود نيست. حدود (30)درصد از بيماران علامت دار به دليل دهيدراسيون، ناتواني شديد، اختلال انعقادي،آنسفالوپاتي يا ديگر شواهد عدم توانايي جبران کبدي نيازمند بستري هستند.
مراقبين بايد هنگام تماس با بيماران دچار بي اختياري مدفوع يا کساني که پوشک شده اند و در مرحله عفونت زدايي هستند، موارد احتياطي سخت گيرانه اي را رعايت کنند. بيماران بزرگسالي که از ديگر جهات مشکلي ندارند، دو هفته پس از شروع بيماري ديگر آلوده کننده نستند، ولي، کودکان و افراد دچار اختلال ايمني مي توانند تا (6)ماه همچنان عفونت زا باشند.

پيشگيري از اين بيماري:
 

رعيات بهداشت فردي و عمومي، بهداشت آب و فاضلاب، شستن دست ها، تزريق واکسن که در موارد خاص براي افرادي که به مناطق آلوده قصد سفر دارند، صورت مي گيرد. واکسن هپاتيت A مؤثرترين راه پيشگيري از هپاتيت A است و اگر هر دو نوبت آن تزريق شود، (100-94%)ايمني به وجود خواهد آورد. به طور معمول، در کشور ما واکسيناسيون عليه هپاتيت A صورت نمي گيرد.
توجه به نکات زير براي پيشگيري از هپاتيت A الزامي است:
درمنزل پيش از پخت غذا و پس از هربار اجابت مزاج دست هاي خود را با آب و صابون بشوييد. ظرف ها را با آب داغ و محلول پاک کننده کاملاً تميز کنيد. به کودکان خود بياموزيد که اسباب بازي هاي خود (به خصوص اسباب و وسايل مشترک با کودکان ديگر) را به دهان نبرند. اگر به پاگيزگي آب و غذايي شک داريد، از مصرف آن بپرهيزيد. در صورتي که به هپاتيت A مبتلا نشده ايد و يا واکسن آن را دريافت نکرده ايد، چنانچه احتمال آلوده شدن با ويروس هپاتيت A را مي دهيد، حتماً با پزشک خود مشورت کنيد. چرا که دريافت ايمنوگلوبولين در (2)هفته اول تماس با ويروس از بروز علائم هپاتيت A جلوگيري مي کند. انجام واکسيناسيون براي کارکنان بيمارستان ها، رستوران ها و مهد کودک ها به صورت معمول توصيه نمي شود و چنانچه شاهد بروز ناگهاني هپاتيت A باشيم، افراد در معرض خطر بايد يک دز ايمونوگلوبولين دريافت کنند.
منبع:دنياي سلامت شمار 48