درمباحث مربوط به پیشگیری لازم است در ابتدا به یک سری تعاریف واصطلاحات اشاره گردد. زیرا تا زمانی که ما تعریف مشخصی از اصطلاحات آتش نشانی(پیشگیری) نداشته باشیم درک مطالب آتش نشانی و رعایت موارد ایمنی بسیار سخت ومشکل خواهد بود. زیرا هنگامی که مفهوم (تعریف) معین ومشخص گردیده آنگاه می توان روش مناسب را برای جلوگیری از بروز حادثه به عمل آورد.
لذا لازم است قبل از ورود به این درس راهها وروشهای پیشگیری اشاراتی به اصطلاحاتی چون:
تعریف پیشگیری / تعریف پیش بینی / تعریف حادثه
تعریف خطر
داشته باشیم.

1-5- تعریف پیشگیری
 

کلیه اقداماتی که در جهت جلوگیری یا کاهش درصد وقوع حادثه انجام می شود.
بطور مثال:
کلیه اقدامات وابزارهای که جهت جلوگیری از بروز حادثه دریک بنا نهاده می شود ویا رعایت نکات ایمنی که در هنگام ساخت بنا در نظر گرفته می شود را می توان بیان نمود.

2-5- تعریف پیش بینی
 

کلیه اقداماتی که جهت جلوگیری از بروز حادثه در ذهن متصور می گردد.

3-5- تعریف حادثه
 

هر نوع جهش یا تغییر را حادثه گویند اما از دیدگاه آتش نشانی حادثه به هر عاملی که موجب ضرر وزیان جانی ومالی گردد گویند بشرط آنکه شهروندان بعلت نداشتن ابزار- تجربه و مهارت فنی نتوانند با آن مقابله کرده ونتیجه مثبت حاصل نمایند.

4-5- تعریف خطر
 

هر عاملی که زمینه ساز حادثه باشد خطر نامیده می شود. قبل از وارد شدن به بحث تفاوت بین پیش بینی وپیشگیری را بیان می کنیم.

5-5- تفاوت پیش بینی و پیشگیری
 

پیش بینی عملی ذهنی است وفقط در ذهن است وبه عمل واجراء درنیامده است. بطور مثال هنگام عبور از خیابان به طرفین نگاه می کنیم وخیابان را مورد بررسی قرار می دهیم ومشاهده می کنیم که خطر تصادف با وسیله نقلیه وجود دارد یعنی مورد بررسی قرار می دهیم خیابان را و سپس پیش بینی می کنیم خطراتی ما را تهدید می کند و همچنین راههای فرار از آن خطرات وزمانی که برای فرار از آن خطرات اقدام به کشیدن خطوط عابر پیاده می نمائیم ویا پل عابر پیاده نصب می نمائیم دراین مرحله وارد پیشگیری شده ایم یعنی از ذهن خارج وبه عمل در آمده است.
با این مثال مشخص می شود که ابتدا باید محل یا موقعیتی را که در آن واقع هستیم یا می خواهیم در آن قرار گیریم ویا هر عملی که بخواهیم انجام دهیم را مورد بررسی قرار بدهیم سپس پیش بینی کنیم (خطراتی وحوادثی که ما را تهدید می کند).
و آنگاه وقایع و حوادث احتمالی که قبلاً پیش بینی نموده ایم اقدام به پیشگیری می نمائیم.
ما براساس پیش بینی های انجام شده یک سری پیشگیری های را انجام می دهیم. اما باید دراین میان یک سری نکات حفاظتی را هم مد نظر داشته باشیم که درواقع حفاظت جزئی از یپشگیری محسوب می گردد بطور مثال، نصب خاموش کننده های دستی درمحل را می توان نام برد.
پس می توان گفت برای جلوگیری از وقوع حادثه مراحل زیر انجام می شود:

6-5- سیر مراحل پیشگیری
 

عقلی سلیم، بررسی پیش بینی وپیشگیری لازم است دراینجا سیر مراحل پیشگیری تا حدودی توضیح داده شود تا در آن میان نکاتی که لازمه فراگیری یک مسئول آتش نشانی، نگهبان وآتش نشان... است بیان گردد.
در سیر مراحل پیشگیری، ما بیان کردیم که:
عقل سلیم یعنی مطالبی که گفته خواهد شد وگفته شد ارتباط با افرادی دارد که دارای عقل سالم و قدرت درک وفهم مسایل را دارند می باشد ومطالب و نکات ایمنی که گفته خواهد شد برای این افراد است ونکات ایمنی بیان شده برای افرادی که دارای عقل سلیم نیستند نمی باشند زیرا برای این افراد نکات خاص و ویژه ای وجود دارد که دراین مقوله نمی گنجد ونیاز به بحث جامع تر دارد.
دربیان مورد اول اشاره کردیم که بررسی یعنی اینکه انسان برای انجام هر کاری نیاز دارد که از کار اطلاعاتی داشته باشد تا بتواند به نحو خوب از انجام آن مهم برآید. پس کسب اطلاعات از ضروریات در امر پیشگیری است زیرا افرادی که اطلاعات کافی از مسائل نداشته باشد نمی توانند به خوبی در امر ایجاد نکات ایمنی ورعایت آنها کوشا باشد لازم است کسب اطلاع صورت گیرد تا براساس آن شروع به پیش بینی و پیشگیری نمائیم.
ما دراین مرحله به نکات پیشگیری اشاراتی داریم درمرحله بررسی باید به بررسی:
الف- امکانات و تجهیزات موجود در محل کار- کارگاه- کارخانه – ایستگاه آتش نشانی و...مورد بررسی قرار دهیم.
ب- باید یک مامور آتش نشانی یا نگهبان پس از کسب اطلاعات از امکانات موجود درمحل موقعیت آن امکانات وهمچنین سرعت دسترسی به آن امکانات و زمان دست یابی به آنها ودرمرحله آخر با پیشگیری است که اقدامات لازمه را انجام می دهیم یعنی از ذهن واز تئوری به عمل در می آوریم یعنی کارهای که باید انجام شود تا اتفاقات وحوادث رخ ندهد را عملاً پیاده کرده وانجام می دهیم که این مرحله را پیشگیری گویند یعنی همان تعاریف بیان شده در صفحات قبل:

7-5- انواع حادثه
 

الف- حوادث طبیعی
بطور کلی ما حادثه را بر دو دسته تقسیم می کنیم:
ب- حوادث غیر طبیعی
حوادثی طبیعی آن دسته حوادثی هستند که ما هیچگونه اقدام وروشی را جهت جلوگیری از وقوع آن نمی توانیم بکار ببریم و فقط می توانیم در جهت جلوگیری وکاهش خسارات وارده از این نوع حوادث اقدام به پیشگیری نمائیم.
بطور مثال حوادثی نظیر سیل- زلزله – طوفان و ...را می توان نام برد. در یپشگیری بحث از حوادث طبیعی(تعریف پیشگیری) منظور جلوگیری از وقوع آن نیست بلکه جلوگیری وکاهش خسارات ناشی از این نوع حوادث است را ارزیابی می نمائیم.
شناسایی محل (کارگاه – کارخانه- انبار-...) از نظرمواد سوختنی ونوع قابلیت اشتعال آنها وطریقه اطفاء آنها را مورد بررسی و شناسایی قرار دهیم.
شناسایی محلهای پرخطر از نظر آتش سوزی و فاصله مواد اطفایی (منابع) با این محلهای پرخطر.
-شناسائی منابع آب موجود(هیدارنت –استخر- هوزریل- فایرباکس- قنات- چاه – رودخانه و..) درمحل کار وکارگاه و...
- تنظیم نقشه نصب هیدرانتها – فایر باکس کارگاه خود یا کارخانه خود وهمچنین شناسائی نزدیکترین هیدرانت کارخانه و کارگاه ها و ... مجاور به محل کارگاه خود.
پس درمرحله بررسی یک مامور آتش نشان باید به تحقیق درزمینه های یاد شده بالا قادام نماید.
شناسائی خاموش کننده ها ونوع مواد اطفاء خاموش کننده های موجود در محل ونحوه بکارگیری آنها.
درسیر مراحل پیشگیری مرحله سوم پیش بینی است که با توجه به نوع بررسی های انجام شده وشناسائی امکانات و تجهیزات و مسائل مطروحه در بحث قبل اقدام به پیش بینی می نمایم.
دراین مرحله براساس نوع اطلاعات بدست آمده از بررسی نوع خطراتی که در انتظار ما است را پیش بینی می کنیم. یعنی دراین مرحله ما متوجه نوع خطراتی که امکان وقوع آن وجود دارد در ذهن می پرورانیم وهمچنین نوع مقابله با آن خطرات را در ذهن مشخص می نمائیم.
بطور خلاصه انواع حوادث عبارت است:
طبیعی، زلزله، سیل و...
انواع حوادث، غیر طبیعی عمدی
غیر عمدی عدم رعایت نکات ایمنی
عدم آگاهی از اصول ایمنی
با توجه به مطالب بیان شده ما متوجه می شویم که دراین بحث و(جزوه) صحبت از نوع دوم یعنی حوادث غیر طبیعی است.
یعنی فرض را براین قرار داده ایم که حوادث غیر عمدی است ودراثر عدم آگاهی از نکات ایمنی است حال با توجه به مطالب بیان شده اقدام به بیان نکات ایمنی می نمائیم. دراین جزوه از پرداختن به بخشهای دیگر صرف نظر می نمائیم.
لذا، ما بحثهای خود را در غالب مطالب زیر عنوان خواهیم کرد.
رعایت نکات ایمنی در منزل وهنگام کار در منزل
رعایت نکات ایمنی در انبار وانبارداری
رعایت نکات ایمنی هنگام کار با وسائل برقی وضوابط ایمنی درایجاد شبکه برق
رعایت نکات ایمنی هنگام جوشکاری
رعایت نکات ایمنی در نصب مخازن گاز مایع ولوله کشی آنها
وظایف نگهبان درمحل کار
هوزریل وفایر باکس و ویژگیهای هر کدام از آنها وشرایط نصب آنها
استاندارد نصب خاموش کننده های دستی
خروج اضطرا ری
استاندارد نصب سیستم اعلام واطفاء حریق.
بطور مثال عقل سلیم به ما می گوید که بررسی نمائیم منطقه ای که می خواهیم مسکونی نمائیم ویا کارخانه ای بزرگ در آن احداث نمائیم (مرحله اول) پس از بررسی متوجه می شویم که منطقه زلزله خیز است یا سیل خیز پس دو راه مطرح است یا منصرف می شویم از احداث کارخانه ویا به دلیل مشکلات و کمبود مکان مجبور به احداث کارخانه در این منطقه می شویم درحالت دوم نیاز به پیش بینی داریم پس بیان می شود چون منطقه زلزله خیز است باید ساخت آن محکم و بتونی باشد وهنگامی که از ذهن خارج و به مرحله عمل درآمد پیشگیری انجام داده ایم در جهت جلوگیری وکاهش بروز خسارات نه جلوگیری از بروز حادثه.
ب- حوادث غیر طبیعی: این نوع حوادث حوادثی هستند که انسان به نوعی دروقوع آن دخالت دارد مانند:
آتش سوزی این نوع حوادث خود دارای دو بخش است.
یا حوادث عمدی است که دراین نوع حوادث هیچ راهی برای پیشگیری آن وجود ندارد.
یا حوادث غیرعمدی است که راههای زیادی ونکات فراوانی در جهت جلوگیری از وقوع این نوع حوادث وجود دارد که بعداً اشاره خواهد شد.
این نوع حوادث یا در اثر 1-2 عدم رعایت نکات ایمنی و یا در اثر 2- 2عدم آگاهی نکات ایمنی صورت می پذیرد.

8-5- رعایت نکات ایمنی هنگام کار با وسائل برقی
 

همیشه بیاد داشته باشید بعد از استفاده از وسائل گرما زا دو شاخه برق وسیله مربوطه را از پریز برق خارج کنید بعد از استفاده از چرخ گوشت دو شاخه چرخ گوشت را از برق خارج کنید وبه هنگام استفاده از چرخ گوشت آن را روی زمین قرار ندهید وهمیشه آن را در سطحی بالاتر از زمین دور ازدسترسی کودکان قرار دهید.
درصورت بالا بودن پریزهای ساختمان سیم چرخ گوشت را کوتاه کنید تا مجبور شوید برای استفاده آن را درسطحی بلند قرار دهید. سعی کنید ازچرخ گوشتی استفاده کنید که دارای گلوئی تنگ وبلند باشد (استاندارد) به یاد داشته باشید که هیچگاه با دست گوشت را در داخل گلوئی چرخ گوشت فشار ندهید وهمیشه از وسیله مربوط به این کار استفاده نماید به هر علتی برای چند ثانیه اگر از کنار چرخ گوشت دور می شوید آن را خاموش نموده ودو شاخه آن را از پریز برق قطع کنید.
هنگام خروج از منزل بیاد داشته باشید که، آیا کلید برق را خاموش کرده اید.
مواد کاغذی وپارچه ای (مواد قابل اشتعال) را از نزدیک وسائل گرما زا دور نمائید.
از انباشته کردن مواد قابل اشتعال و چیدن رختخواب درجلوی پریز برق خودداری کنید.
از پریز واتصالات سالم استفاده کنید. از لامپهای بدون محافظ استفاده نکنید. یک دستگاه خاموش کننده مناسب درمحل نصب کنید.

9-5- رعایت نکات ایمنی درمنزل هنگام استراحت
 

به هنگام خواب مطمئن شوید:
اجاق گاز شما وچراغ خوراکپزی خاموش است.
وسیله گرما زا را از خود به فاصله معین و ایمن دور نگهدارید.
وسایل برقی را خاموش کرده وسیم آن را از پریز خارج کنید.
چراغ علاء الدین را در سینی قرار دهید.
هیچگاه از پارچه برای کم نور کردن لامپ پرنور استفاده نکنید.
کلید وسائل گرمازا را خاموش کرده و سپس اقدام به کشیدن پریز آن از برق نمائید.
هیچگاه درهنگام استراحت ودر بستر خواب اقدام به کشیدن سیگار نکنید.

10-5- رعایت نکات ایمنی در آشپزخانه به هنگام پخت وپز
 

یکی از شایع ترین علل آتش سوزی درمنازل ناشی از آشپزی می باشد:
حدود 20% آتش سوزی ناشی از اجاق گاز یا واژگون شدن چراغ خوراک پزی ویا روشن گذاردن آن می باشد، باید توجه شود هنگام آشپزی هنیچگاه بیش از 1/3 ظرف را از روغن پر نشود.
اگر ظرف دچار آتش سوزی شد، گاز را خاموش کرده ودرب ظرف را ببندید.
اگر می خواهید حتی برای چند لحظه از منزل خارج شوید، گاز را خاموش کنید.
هنگام آتش سوزیها ظرف حاوی روغن را حرکت ندهید
دستگیره ظروفی که بر روی اجاق گاز قرار می دهید به سمت شیرهای گاز نباشد.
ظرف خورشت، کتری وغیره را بیش از 2/3 حجم آن پر نکنید.
قبل از باز کردن شیر گاز کبریت را روشن کرده و سپس اقدام به باز کردن شیر گاز نمائید.

11-5- رعایت نکات ایمنی در مقابل آتش سوزیها وحوادث گاز
 

هر گاه درفضای بسته بوی گاز استشمام کردید باید نکات زیر را رعایت کنید:
اگر درحال کشیدن سیگار هستید آن را خاموش کنید.
برای روشن کردن فضا از کبریت استفاده نکنید.
هیچگاه کلید برق را خاموش یا روشن نکنید.
در صورت بیرون بودن فیوز برق از محل نشت گاز آن را قطع کنید.
شیر گاز را ببندید و گاز را قطع کنید.
تمامی دربها وپنجره ها را باز کنید تا گاز خارج شود. درصورت امکان از یک تکه مقوا یا پارچه جهت ایجاد کوران هوا استفاده شود تا گاز سریعتر خارج شود.
وسائل گاز سوز نظیر : آبگرمکن – بخاری و... می باید دارای دودکشی مجزا باشند.
از نصب آبگرمکن درمحیط بسته نظیر حمام جداً خود داری شود.
از نصب روشنائی در نزدیکی پرده ها باید خودداری شود.
طول لوله ها و شیلنگهای متصل به وسیله گاز سوز نباید بیش از m50/1 باشد

12-5- رعایت نکات ایمنی در آتش سوزیها هنگام بازی کودکان
 

خطر مرگ برای کودکان کمتر از 5 سال در آتش سوزیها چهار برابر خطر مرگ برای بزرگسالان است.(کمتر از 60 سال) برای جلوگیری از بروز حادثه وآتش سوزیها توسط کودکان باید به نکات زیر توجه شود.
کبریت و فندک را از دسترس کودکان خود دور نگهدارید.
هیچگاه کودک خود را به هنگام روشن بودن چراغ خوراکپزیهای یا اجاق تنها نگذارید.
درصورت روشن بودن وسائل گرما زا در منزل از بازی کردن کودکان در اطراف آن جلوگیری کنید.
برای وسائل گرما زا در صورت امکان حفاظ اختیار شود.
شیر قطع و وصل گازها در ارتفاعی نصب شود که دور از دسترس کودکان باشد. درصورت امکان برای آنها قفلهای ایمنی تهیه شود.
خطر آتش سوزی را به کودکان گوشزد کنید وبیاموزید به هنگام آتش سوزیها خود را از آتش دور کنید.
اسباب بازی کودکان را از نزدیکی وسائل گرمائی دور کنید.
شوفاژ یا وسائل گرما زای ثابت دیواری ایمن ترین نوع گرم کننده است.
ازخرید اسباب بازیهای برقی برای کودکان خودداری نمائید.

13-5- رعایت نکات ایمنی در رابطه با سیستم برق
 

باید همیشه از فیوز اتوماتیک با آمپر مناسب استفاده نمائیم.
میزان آمپر کنتور برق را با میزان آمپر مصرفی وسائل برقی متناسب نمائیم.(چون باعث گرم شدن سیم می شود).
پریزها وسیمهای داخل کلید محکم و دارای لقی نباشد.
از سیمهای با قطر مناسب استفاده شود.
سیم را از کف موکت و فرش عبور ندهید درصورت نیاز با ایجاد شیار در کف اطاق اقدام به این کار نمائید.
پریزها را در ارتفاع مشخص وبلند قرار دهید تا از دسترس کودکان بدور باشد
از یک پریز برای چند منظور پر مصرف استفاده نشود.
از انبارکردن کاغذ و پارچه ورختخواب درمقابل پریز برق خودداری کنید.
درهنگام تعویض دو شاخه و پریز وکلیدها رنگ سیستم (نول وفاز) را به یاد داشته باشید.
درسیم کشی قدیم- رنگ قرمز جهت فاز- رنگ مشکی نول- رنگ سبز جهت ارت. درسیم کشی جدید- رنگ قهوه ای فاز- رنگ آبی نول- رنگ سبز وزرد – ارت

14-5- تعریف انبار
 

به مکانی گفته می شود که یک یا چند نوع کالا یا اجناس در آن نگهداری گردد. بطور کل انبارها را به دو دسته تقسیم می کنند:
انبارهای مسقف (دارای سقف)
انبارهای روباز(بدون سقف)
انبارهای دارای یک سری نکات عمومی ومشترک ویک سری نکات اختصاصی می باشند. هرکدام ازاین انبارها باید دارای نکاتی ایمنی باشند که رعایت آنها موجب کاهش خسارات وآتش سوزیها خواهد گردد.
بنابراین رعایت نکات ایمنی که بعداً بیان خواهد شد سبب کاهش واز بین رفتن درصد وقوع آتش سوزیها خواهد شد. با نگاهی گذرا به آمار آتش سوزی وحوادث بوجود آمده در انبارها ما مشاهده خواهیم کرد که علت بروز اکثر حریقها عدم رعایت نکات ایمنی در انبارها و انبارداری بوده است.

15-5- نکات مشترک و عمومی انبارها
 

زمینی که برای احداث انبار درنظر گرفته می شود باید از سطح زمینهای اطراف بالاتر قرار داشته باشد. آب گیر ونمناک نباشد باید از خانه های مسکونی – کوره ها – مراکز زباله وضایعات و فروشگاههای نفت و بنزین حداقل به فاصله 200 متر دورتر باشد.
دیوارها و سقفهای تمام انبارها بدون استثناء باید از مصالح غیر قابل اشتعال ساخته شود وبکار بردن چوب وپلاستیک ومواد قابل اشتعال درانبارها ممنوع است.
کف انبارها باید از بتون مسطح ومقاوم باشد تا در برابر فشار وزن اجسام قابلیت تحمل فشار را داشته باشد.
کف انبارها باید دارای شیب ملایم باشد تا درصورت شستشوی مرتب آب در مکانهایی از انبار جمع نشود.
فاصله بین انبارها باید به نحوی باشد که به راحتی ماشینهای آتش نشانی درحد فاصل بین انبارها حرکت کنند وانبارها را دور بزنند.
درب انبارها باید از جنس فلز و سطح داخلی آن صاف(بدون شکاف ودرز) باشد.
پنجره انبارها باید فلزی و مجهز به حفاظ فلزی و تور سیمی باشد.
داخل انبارها به نسبت حجم ووسعت انبارمی باید به دستگاه تهویه و هواکش مجهز گردد.
در داخل انبارها باید وسیله ارتباطی (تلفن- بی سیم – آیفون و...) باشد، تا در صورت بروز حریق سریعاً اطلاع داده شود.
سیستم سیم کشی برق در داخل انبارها باید (توکار) واز داخل لوله های مخصوص انجام گیرد وکلید و پریزهای روشنایی ازنوع ضد جرقه وانفجار انتخاب شود.
لامپهای روشنائی باید دارای حفاظ با حباب باشد واز وسائل ودستگاههای حرارتی شعله باز در داخل انبار هرگز نباید استفاده کرد. بهتر آن است که از دستگاه حرارت مرکزی استفاه گردد.
انبارها باید مجهز به وسائل وابزارهای آتش نشانی باشد.
فواصل بین هر ردیف از اجناس درانبارهایی که عرض آنها بیش از m 20 است بایستی بیش از m 2 باشد.
درصورت تردد وسائل نقلیه در داخل انبارها (لیفتراک) اگزوز این وسایل باید مجهز به فیلتر جرقه گیر باشد.
باید توجه شود که نحوه چیدن بسته ها بر روی هم به مانند چیدن آجر باشد که یکدیگر را مهار کنند.
فاصله کالا تا دیوارهای جانبی انبار باید حداقل cm 60 باشد.
فاصله بین ردیف های کالاها باید حداقل2 متر باشد.
ارتفاع کالا درانبارها نباید بیش از 5/4 متر باشد وفاصله آخرین ردیف اجناس چیده شده با روشنائی سقف نباید کمتر از m1 متر باشد.
استعمال دخانیات در داخل انبارها ممنوع و حتماً این نکته توسط برچسب بر روی دیوار اعلام شود.
ضایعات انبارها باید در ظرف دربسته جمع آوری و قبل از تعطیلی انبار به خارج هدایت شود.
ایجاد آبدارخانه و آسایشگاه به هر شکل در داخل انبار ممنوع است
انبارها باید به صورت مجزا وبراساس نوع اجناس قابل اشعال (براساس طبقات آتش سوزی) تفکیک وانبارداری شود در صورت اجبار نگهداری اجناس طبقات مختلف (جامدات- مایعات و...) دریک انبار باید بین اجناس با در نظر گرفتن نوع سوخت (طبقه آتش سوزیها) جدائی بوجود آوریم واین جدائی باید توسط دیواری باشد که حداقل 2-3 ساعت دربرابر حریق مقاوم باشد.
نکات بیان شده یک سری نکات عمومی ومشترک بود در ارتباط با تمامی انبارها که می باید در آنها لحاظ شود. ما انبارها را به دو دسته کلی مسقف و روباز تقسیم کردیم حالا به ادامه این بحث می پردازیم.

16-5- انبارهای مسقف به سه دسته تقسیم می شوند:
 

الف- انبارهای مواد خشک از قبیل غلات – چوب – پنبه.
ب – انبارهای مواد شیمیائی وداروئی
ابنارهای مواد فراورده های نفتی وسوختنی و....
هر یک از انواع تقسیم بندی یاد شده در بالا علاوه بر ویژگیهای مشترک یاد شده می باید دارای یک سری ویژگیهای خاص نیز باشند که اینکه به بیان ویژگیهای اختصاصی انبارهای طبقه اول می پردازیم.
17-5- ویژگیهای اختصاصی انبارها طبقه اول«مواد خشک»
باید توجه شود که نورگیر این نوع انبارها (جامدات خشک) از شیشه های مات استفاده شود.
درقسمت بالای انبار از دریچه ها وتهویه هوا استفاده شود.
انبارها مجهز به لوله های آب آتش نشانی (فایر باکس- هوزریل) ودستگاه اعلام و اطفاء حریق باشد.
فشار آب در داخل لوله های آتش نشانی دراین نوع انبارها بایدحداقل 6 اتمسفر باشد.
فضای انبارها باید مرتباً غبار روبی شود.
حتماً از وسائل برقی جرقه گیر و پریز ضد جرقه استفاده شود.
شیشه ها ونورگیرها و پنجره ها باید مجهز به تور سیمی مقاوم حفاظ بندی شود.
نصب دستگاههای اعلام حریق دودی و آبفشان سقفی (اسپرینگلر) ضروری است.

18-5- منابع آب فایر باکس –هوزریل
 

یکی از ابزارهای مهم ومورد نیاز ساختمانها وانبارهای بزرگ فایر باکس هوزریل است.
هر دو سیستم یاد شده (هوزریل وفایر باکس) از سیستم های لازم برای طرح های ایمنی و یپشگیری می باشد. دیگر اینکه می توان این دو دسته را نیز جزومنابع تامین آب نام نهاد.
ما در سازمان یک بحث مجزایی داریم بنام منابع تامین آب که در آن بحث راههای تامین آب مورد نیاز برای مواقع اضطراری را بیان می نمائیم اما نکته قابل ذکر دراین قسمت که مربوط به درس پیشگیری می باشد این است که ما برای انجام امر پیشگیری درهر مکان وموقعیت خاص باید بدانیم که منابع آب مورد نیاز درمواقع ضرورت درکدام محل وجود دارد وراههای دسترسی به آن منابع را از قبل مشخص نموده باشیم.
بطور اجمال منابع آب شامل: رودخانه- چاه – استخر هیدارنت فایر باکس – هوزریل – قنات – است که در اجرای این طرح مناسب برای پیشگیری باید منابع را شناسائی نمائیم. حال دراین قسمت اشاراتی به هوزریل وفایر باکس می نمائیم.

19-5- فایر باکس: (یا جعبه آتش نشانی)
 

درساختمانها وانبارها لوله های مخصوص آتش نشانی قرار دارد که بصورت عمودی ویا افقی با حداقل 4 اینچ از زمین تا بالاترین نقطه ساختمانها (پشت بام) کشیده شده است ودرهر طبقه یک خروجی قرار داده اند(تعداد خروجی ها وفایر باکسها بستگی به وسعت هر طبقه دارد.
اجزای تشکیل دهنده هر فایر باکس شامل یک جعبه درون آن یک قرقره، یک سرلوله – یک رشته لوله نواری ( 20 متری ) می باشد.

20-5- انواع سیستم فایر باکس
 

سیستم خشک – این نوع سیستم به لوله آب شهری وصل نیست و راه ورودی آن در جلوی درب ورودی ساختمان یا طبقه هم کف نصب می گردد. و در واقع ضروری آب توسط تانکرها وپمپ های آتش نشانی به درون لوله ها پمپاژ گردیده و در طبقه مورد نظر از خروجی های آن بهره برداری می گردد.
دهانه ورودی این سیستم درمحفظه شیشه ای در بیرون منزل با ساختمان با کارگاه قرار داده شده است این نوع سیستم سبب می گردد که ما آب را بدون اتلاف وقت به نزدیک ترین نقطه ممکنه برسانیم.
سیستم تر: این نوع سیستم از انتهایی ترین قسمت ساختمان یعنی زیر زمین تا بالاتر از نقطه ساختمان (پشت بام) کشیده شده است این نوع سیستم به لوله آب شهری وصل است وهمیشه درهر حالتی در درون لوله ها آب وجود دارد ودرهر طبقه با باز کردن شیر لوله آب، آب از درون آن خارج می گردد.
جعبه فایر باکس دارای خروجی های متفاوتی است یعنی دارای خروجی 1/22 و 1/21 ومرکب می باشد.
که نوع خروجی ویا دین (میزان آب خروجی در دقیقه) براساس نوع مواد اشتعال شده درساختمان می باشد یعنی نوع خروجی که 1/2 2 باشد 1/21 ویا مرکب براساس سرعت وقابلیت اشتعال مواد موجود در بنا یا کارگاه و... می باشد.پس شرایط اساسی درتعیین نوع خروجی دراین نوع سیستم.
سرعت اشتعال مواد موجود.
مواد قابل اشتعال موجود (میزان)
باید توجه شود که خروجی یا قطر 1/2 2 به شکلی درنظر گرفته شود. که درهر دقیقه 500 گالن (هر گالن 5/4 لیتر) آبدهی داشته باشد وخروجی با قطر 1/21 درهر دقیقه 100 گالن آبدهی داشته باشد.

21- 5- استاندارد نصب فایر باکس
 

فایر باکس باید حداقل m 30/1 ا زکف ساختمان بالاتر بر روی دیوار نصب گردد. اگر فایر باکس درون دیوارنصب می گردد بهترین فاصله از کف حدود cm 70 است.
فایر باکس باید درمناطقی نصب گردد که مورد دید همگان باشد یعنی درمناطقی ونقاطی که قابل مشاهده باشد نصب گردد در پشت دیوارها ویا شکافها نصب نگردد تا درمواقع لزوم بتوان از آن به نحو احسن استفاده شود. اصولاً فایر باکس را در راه پله های فرار- پاگردها – درب ورودی ساختمانها – دالنها و.... نصب می گردد.
هر فایر باکس باید شعاع m 20 را پوشش دهد. باید توجه شود که بالا دهنده آب (فایر باکس) درنوع تر حتماً به شیر اصلی آب شهری وصل باشد وفشار لازم در آنها در بالاترین نقطه کمتر از 2 اتمسفر نباشد. وقطر لوله های بالا دهنده نباید کمتر از 2 اینچ باشد.

22-5- قرقره هوزریل
 

یکی دیگر از منابع تامین آب درکار آتش نشانی ویکی از ابزارهای ایمنی جهت اطفاء حریق درکار آتش نشانی قرقره هوزریل است این ابزار دارای لوله های با قطر کم و غیر قابل نفوذ است که قطر آن درحدود 19 میلیمتر وطول لوله آن از m 20 بیشتر می باشد. لوله ها را بر روی قرقره ای مخصوص می پیچاند وبرای این منظور لوله باید دارای انعطاف باشد.
این لوله ها برای رساندن سریع آب به محل حریق کاربرد زیادی دارد. این قرقره ها در انواع واقسام مختلف ساخته می شود ومعمولاً از یک تیوپ داخلی که بوسیله چند لایه یافته شده از نخ محکم که توسط لاستیک پوشانده شده است تشکیل می گردد ومعمولاً درپشت خود رو آتش نشانی وبالا ی پمپ نصب می شود.
لایه بیرونی هوزریل از یک جنس مقاوم درمقابل سایش وفشار تشکیل شده است که این لایه ها به هم چسبانیده شده اند تا لوله هوزریل را بوجود آورند.
استاندارد نصب هوزریل
هوزریل باید درمحلهای مشخص وقابل دسترسی درهر طبقه نصب گردد و سطح پوشش آن تمام اتاقها را در طبقه مورد نصب پوشش دهد.
هوزریل باید درمحلهای خروج اضطراری نصب شود.
هوزریل باید در داخل شیارها نصب گردد تا مانع حرکت نباشد.
ارتفاع نصب هوزریل به مانند فایر فاکس حداکثر m 30/1 وحداقل cm 70 می باشد.
فشار آب در داخل هوزریل باید به اندازه ای باشد که حداقل پرتاب آب m60 بصورت جت ومیزان آب خروجی (دبی) درهر دقیقه 30 لیتر می باشد.
یک هوزریل باید درحدود 800 متر مربع را پوشش دهد(درسطح)

24-5- معایب ومحاسن هوزریل وفایر باکس
 

دبی یا میزان آب خروجی در دقیقه در فایر باکس بیشتر از دبی هوزریل است.
فایر باکس برای افراد آموزش دیده است ولی هوزریل همه افرادی می توانند از آن استفاده کنند.
فایر باکس باید حتماًm 20 لوله باز باشد تا بتوان آبگیری انجام داد، ولی هوزریل نیاز به باز شدن تمام لوله نیست.
منبع:مبانی آتش نشانی ،محمود مقاری ، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور - 1378


/ج