آئین همسرداری در اسلام (2)

حقوق شوهر برزن:
 

اسلام همچنانکه وظایف ومسئولیتهایی برعهده مردان قرارداده، حقوقی نیز برای آنان درنظر گرفته است وبه زنان تذکرداده که برای ادامه زندگی زناشویی ودست یافتن به ثمرات شیرین ازدواج این حقوق را رعایت کنند، واینک مهمترین (حقوق قانونی واخلاقی)شوهر را برزن ازنظر خواننده گان گرامی ،می گذرانیم:
زیرا اصولا یکی ازاهداف ازدواج وتشکیل خانواده تامین نیازمندی جنسی واشباع این غریزه است، وبی گمان روابط زناشویی نقش موثری دردیگر روابط بین زن وشوهر ایفا می کند، واگر این نیاز طبیعی مرد به طرز صحیحی درخانه اشباع نگردد، ناچارمی شود یا درخارج ازبستر زناشویی درآغوش فساد بیفتد، یا به محرومیت وناکامی بسازد که غالبا با عواقب وخیمی چون سرخودگی ونگرانی روحی همراه است وناگفته پیداست که هرکدام ازاین دو صورت، زیانهای فردی واجتماعی بارمی آورد، وبه ضرر خود زن نیز تمام خواهد شد.(26)
فلسفه این حکم روشن است زیرا اولا خانه،خانه اوست، ثانیا گاهی شوهر تشخیص می دهد که رفت وآمد بعضی اشخاص درروحیه همسر او اثر نامطلوب می گذارد. اگر زن بدون رضایت شوهر به افرادی اجازه دهد وارد خانه او شوند، سوءتفاهم هایی پیش می آید ومنشا بروز اختلاف وازپاشیدن خانواده می گردد.
یعنی معاشرتهای خود را مطابق میل شوهر انجام دهد، بدون رضایت او به هرجایی نروید وهرکاری انجام ندهد وهرگز درصدد آن نباشد که خواسته های خود را برشوهر تحمیل کرده، اورامطیح خود سازد زیرا همانطوریکه عواطف زود رنج زن، نیازمند مهر ونوازش واحسان شوهراست، مرد نیز به جهت دارا بودن نیری عقلانی وجسمانی بیشتر، غرورخاصی درخود احساس می کند، وانتظار دارد همسرش او را به دیده احترام بنگرد، وخواسته ها اورا برخواسته های خویش مقدم دارد. دراینجا مناسب است عبارت یکی ازبانوان به اصطلاح روشنفکر را که سنگ آزادی زن رابه سینه می زند ودرعین حال اصل مذکوررا تایید میکند نقل نماییم، اومی نویسد:«وسایر شرایط زندگی ومقتضیات اخلاقی وخانواده گی نیز زن را موظف می کندکه ازمرد مطیع تر وبرد ،بارتر بوده همواره احساسات وتمایلات خود را با اخلاق وافکار مرد موازنه دهد، یعنی توازن زندگی ازطرف زن باید بیشتر رعایت شود، واگرزنانی یافت شوند که بخواهند برشوهران حکومت کنند، گذشته از اینکه به نظر عادی ناپسند وزننده است، بااین گونه زنان پا ازدایره لطف زندگانی بیرون گذاشته وطبیعت آنها با خشونت مردانگی بیشتر سازگاراست. زیرا لطف طبیعی زن درآن است که درپرتو حمایت وتوجه مرد بوده، ومرد درمقابل قدرانی وحمایت که اززن می کنند، انتظار دارد، زن نسبت به او مطیع وبا وفا باشد.متابعت وبردباری است که نظرمحبت وعطوفت مرد را متوجه زن ساخته، سعی می کند که آسایش ورضایت او را فراهم سازد... پس ازاین تکلیف که درنظر اول دشواربه نظرمی رسد، درحقیقت، تا اندزه ای به نفع زنانوباطبیعت آنان سازگاراست»(27)
زیرا زندگی فرازونشیب فراوانی دارد؛ گاهی انسان درآغوش ناز ونعمت است، گاهی گرفتار مشکلات، گاهی دارا گاهی فقیر ؛گاهی احساس خوشبختی می کند وگاهی بعکس ... همانطوری که مرد موظف است درتمام این حالات، نسبت به همسرش وفا دارباشد؛ زن نیز موظف است برپیمان خود استوار بوده با گرم وسرد زندگی شوهرسازگارباشد.

(نمونه هایی ازگفتارپیشوایان اسلام )
 

امام باقر(ع)می فرمایند: زنی خدمت پیغمبراکرم (ص)شرفیاب شد وعرض نمود یا رسول الله! حق مرد برزن چیست؟ رسول خدا (ص)فرمود:( فرمانش را ببرد ونافرمانی او نکند، چیزی ازمال او بعنوان صدقه بدون اجازه او به کسی ندهد؛ بدون رضایتش روزه مستحبی نگیرد؛ خواسته هایش را درمورد غریزه جنسی برآورد ؛بدون اجازه شوهر ازخانه بیرون نرود واگربدون رضایت او ازخانه بیرون رود؛ فرشتگان آسمان وزمین؛ملائکه غضب وملائکه رحمت اورا لعنت می کنند تا به خانه برگردد. (28)ونیز پیامبراسلام (ص)می فرماید:( پس ازنعمت اسلام گرانمایه ترین نعمت برای یک مسلمان، داشتن همسرمسلمان است که هرگاه به او نگاه کند مایه خوشنودی وی گردد، وامر اورا اطاعت کند؛ ودرغیاب وی مال ناموسش را حفظ نماید.(29)
4-پیغمبر اکرم (ص)برای نشان دادن اهمیت مقام شوهر می فرماید:(اگر شایسته بود انسانی برای دیگر انسان سجده کند؛ دستور می دادم بانوان برای شوهران خویش سجده نمایند). (30)
5-خوشرفتاری زن با شوهر وادای حقوق او برای زن ثواب وارزش (جهاد) دارد امام هفتم (ع)می فرمایند:
(جهاد المرأةحسن التبعل ...) زیرا همانگونه که یک نفر مجاهــد؛برای تربیت مردم وگسترش تعالیم اسلام( که
هدف ازجهاد، اسلام است)پیکاروفداکاری می نماید، یک زن نیز با ازخود گذشتگی وخوش رفتاری با شوهرمیتواند
فرزندان خود را خوب تربیت کند ودر چهاردیوارخانه همان هدف جهاد را تعقیب نماید!

زندگی براساس همکاری :
 

درگذشته سیستمهایی غلطی برزندگی زناشویی حکم فرما بودزن بسان برده ای بیش نبود ، وازاین موجود لطیف وعاطفی گذشته ازبهره کشی های جنسی وشهوی، بیگاری گرفتن نیز رایج بوده. کارهای سنگین را بعهده آنهامی گذاشتند.درعوض: مردهابخوشگذرانی وتن پروری پرداخته، ازدسترنج همسران خود استفاده می کردند؛تا آنجاکه درپاره ای ازمحیطها زنان به خاطر ناتوانی درکسب غنائم وغارت درجنگها، منفوربودند ودختران را زنده بگورمی کردند، ازآنجایی که قوانین اسلام براساس فطرت وعدالت واقعی است وبه کانون خانواده به دید مقدسی می نگرد، باین وضع نابسامان خاتمه داده وبانوان را ازکارهای اجباری معاف داشته است. به مرد حق نمی دهد تا همسرش را به کارهای خارج ازوظیفه؛ وادارد. خواه درداخل خانه ویا خارج ازآن .ولی همانطورکه گفته شد ،اسلام چون می خواست این کانون، کانون مهر ودوستی وصفا باشد ، وطرفین دلسوزانه برای آن فعالیت کنند، تاهرچه بیشتر بتوانند آن را گرم وروشن نگه دارند وفروغی ازصفا وصممیت به آن ببخشند، روا نمی داند تمام بارمسئولیت زندگی بردوش مرد باشد. ازاین رو به، بانوان نیز دستور می دهد تا با مردان درکارزندگی شریک گردند وکارهاراعادلانه تقسیم کنند، بدین گونه که زن به کارهای داخل خانه بپردازد ومرد به کارهای خارج خانه!پیامبراکرم اسلام (ص)خود برنامه زندگی دخترش را بین او وهمسرش علی بن ابیطالب(ع)اینچنین تقسیم کرد:کارهای داخل منزل رابه فاطمه (ص)وکارهای بیرون را به علی(ع) واگذاشت. وفاطمه ازاین تقسیم فوق العاده خرسند بود. (31)پیامبر (ص) می فرمود:( هرزنیکه بمنظور تنظیم واصلاح خانه اثاثیه را جابجا کند،خداوند به او نظر لطف می کند وهرکس مورد لطف وتوجه خدا قرار گیرد معذب نخواهد شد. (32)امام می فرماید:( یک زن شایسته بهترازهزاران زن ناشایسته است؛ زنی که اقلاا هفت روز برای شوهرش خدمت کند، درهای جهمنم برویش بسته می شود ودرهای بهشت بروی او بازمی گردد تا ازهردری که خواست وارد بهشت گردد.(33)اسلام تا آنجابه اینگونه مسائل بظاهر کوچک ولی موثر توجه دارد که می فرماید، زنی که به شوهرش ظرف آبی دهد، ثوابی به او داده میشود که معادل یکسال عبادتی است که شبها یش را به عبادت بگذراند وروزها را روزه دارباشد وبرای هربار که شوهرش را سیراب کند، خداوند شهری دربهشت برایش میسازد وشصت لغزش او را می آمرزد.(34)پیامبر (ص)فرموده:( ازجمله حقوق مرد برزن آنست، که چراغ خانه را روشن کند، غذارا روی اسلوب صحیح آماده نماید،هنگام ورود شوهر تا درخانه به استقبال شوهر برود، وخوش آمد گوید .برای نظافت وشتشوی سروصورت اوآب وظرف وحوله حاضر کند، واگر عذر شرعی ندارد آمادگی خویش را اعلام دارد. (35)پیشوایان دین انگشت روی جزئیات امورزندگی خانوادگی گذشته وبا دقت وبینش خاصی آنها را تذکرمی دهد تا بانوان بدانند که؛ به بهانه ی اینکه کارها وامور خانه برایشان اجباری نیست، شانه اززیر بار مسئولیت اخلاقی وفداکاری درزندگی زناشویی خالی نکنند وتمام مسئولیت ها را به گردن مرد نیندازند، تا درنتیجه محیط خانه از صفا وصمیت ورونق تهی گردد، برخی می پندارند که همکاری زن ومرد درجهان امروز باید درکارهای اداری وسیاسی واجتماعی باشد، ونه درامور خانه وخانه داری! و زنان دراین امور مسئولیت مستقیم ندارند ولی واقعیت جز این است.ما می بینیم حتی دربرخی ازکشورهای صنعتی وپیش رفته (چون ژاپن) تا حدودی عملا همان طرحهای پیاده شده است که اسلام قرنها پیش آنرا عملی ساخته است. درکتاب( با خاور دور، سرزمین شگفتیها آشنا شوید)ص37 تحت عنوان (زن درمقام بالا راه ندارد) می نویسد: هرچند زنان ژاپن نفوذ بیشتری بخاطر حسن خلق، رفتارشایسته ونیکو، تواضع وفروتنی، تنظیم وآماده کردن خانه وسروسامان دادن به وضع خانه وزندگی است، که توانستند توجه وعلاقه مردها را هرچه بیشتر جلب کنند.ولی مطلقاً درامورسیاسی مداخله نمی کنند .دراینگونه امورها وارد نشده ودرمقامات بالاتر راه ندارند. با آنکه گردش چرخهای اقتصادی وصنعتی کشور همه جا به دست آنان سپرده شده، هیچ کس کلفت ندارد وتمام کارهای خانه، نظافت وخانه داری و بچه داری برعهده زن است واین امر هیچ ارتباطی با تمول وثروت ندارد. عالی ودانی با این طرز زندگی خو گرفته اند وبا اتکابه طرز تربیت واخلاق اولیه خود علی رغم انجام کارهای طاقت فرسای خانه(خم به ابرو نمی آورند) وبه مردها احترام می گذارند وبه آنهادرزندگی داخلی کمک میکنند. دخترها وقتی که تحصیلات مقدماتی را تمام کردند باید درمدرسه در،سه فن دیگر تخصص پیدا کنند آشپزی ،گل آرایی، خیاطی وغالبا با دردست داشتن این گونه گواهی نامه ها بخانه شوهر می روند.

لجاجت وتوقع زیاد :
 

مطالعات جامعه شناسان ،ثابت کرده است که یکی ازعوامل مهم افزایش طلاق وازهم گسیختگی پیوند خانواده، درگذشته وحال، پرتوقعی ولجاجت بانوان است. بسیاری اززنان امکانات مالی شوهر را درنظرنگرفته، موقعیت خاص خود را وشوهر را فراموش می کنندو تنها روی چشم هم چشمی، تنوع طلبی، برتری جویی، مد پرستی، هرلحظه خواسته ای تازه عنوان می کنند ودرلباس و ماشین وخانه ودکور ومبلمان منزل ولوازم آرایش وسایر تجملات زندگی توقعات زیادی از همسران دارند. بیچاره شوهر که هنوز نتوانسته است قسط وامها را بپردازد وقدرت مادی کافی ندارد. ناچاراست هرروزه زیر بار قسط وام های تازه ای برد، وگرنه محیط آرام وکانون گرم خانه ،با تبدیل به به میدان جنگ داخلی شده وسرانجام به جدایی وطلاق می انجامد،که موجب زیانهای فراوان فردی واجتماعی است. فاجعه وآتشی است که دودش به چشم هردو می رود. بویژه آثاربدی درروحیه کودکان وسپس درجامعه بجای می گذارد.آئین اسلام برای پیش گیری ازاینگونه مفاسد. ونیز برای آنکه به کانون خانواده؛ گرمی وصفا ی بیشتری بدهد، دستورهای جالبی برای همکاری زن ومرد درخانه صادر می کند. اسلام به زن سفارش می کند که درهرحال وهرشرایط یاروغمگسار مرد باشد ودرفراز ونشیب وگرمی وسردی زندگی وی رایاری دهدوبا توقعات بیجا وبهانه های زنانه روح مرد را نیازارد وزندگی را بروی تلخ وناگوار نسازد.پیامبر(ص)می فرماید: (زنیکه با شوهر مدارا نکندو اورا بکارهایکه خارج ازقدرت اوست مجبورسازد؛ هیچ عبادتی وکارنیکی از او پذیرفته نمی شود ودرروز قیامت به خشم وغضب خداوند گرفتارخواهد شد.)این نکته اخلاقی که پیامبر اسلام یاد آور شده است؛ چقدر درسرنوشت خانواده ها موثراست ولی بسا کانون های گرم وسرشارازمحبت با داشتن فرزندان،دراثر بکارنبستن آن متلاشی شده است وآمارتکان دهنده طلاقها نشان دهنده آنست.زنیکه به شوهر خود بگوید: هرگز خیرونیکی ازتو ندیدم اعمال نیکش حبط می شود. (وازاعمال نیکشبهره نمی برد) درصورتی که شوهر نیز درانجام وظایف کوتاهی نکرده باشد. تاریخ زندگی حضرت زهرا (س)می خوانیم:( هنگامی که فاطمه (س)دربستربیماری بود،همسر مهربان و وظیفه شناس او پیشنهاد می کند چه میل دارید تا فراهم کنم؟! فاطمه (س)درپاسخ می گوید: هیچ !حضرت اصرار کرد. فاطمه (س)گفت: « چون پدرم به من سفارش کرد که ازشوهرت درخواست چیزی مکن. مبادا ازعهده انجام آن برنیاید وشرمنده گردد ازاینروچیزی نمی خواهم »حضرت او را سوگند داد آنچه که می خواهی اظهارکن فاطمه (س) ناچارشد که خواسته دل را بگوید وتقاضای انار کرد.(36)این مطلب نشان می دهد که زن مسلمان وپیرو اهل بیت پیامبر چه اندازه باید درزندگی زناشویی حال وامکانات شوهر را مراعات کند و درگرم وسرد روزگار چگونه با همسر سازگارباشد.اسلام بطور کلی اذیت وآزار مردان بوسیله همسرانشان را گناه بزرگی می شمارد.پیامبر(ص)فرمود:« هرزنی که شوهر خود رابا گفتارخویش بیازارد، خداوند به هیچ وجه ازکیفر ومجازاتش نمی گذرد. هیچ یک از حسناتش را نمی پذیرد، مگر آنگه شوهر ازاو راضی شود، هرچند روزها روزه دار وشبها به عبادت مشغول باشد وبردگانی درراه خدا آزاد کند وآنان را با مرکب های راهواربجهاد بفرستد بازاول کسی است که وارد جهنم می شود. وهمینطوراست مردی که به زن خویش ظلم کند . »(37)

آرایش برای شوهر:
 

زینت وآرایش زن ازعوامل عمده ووجلب توجه مرد ورغبت او نسبت به همسر است. وبرمحبت وعلاقه مرد می افزاید . موجب می شود بیشتر به زن خود بیاندیشد وحسن تنوع طلبی ونوجوئی او اشباع شود. واز چشم چرانی ونظر بازی مرد نسبت به زنان بیگانه که عامل مهم برای فرار ازخانه وبروز طلاق است، جلوع گیری می کند.ولی متاسفانه دراجتماعات امروز،آنچه که کمتر به چشم می خورد آرایش برای شوهر است. برای رفتن به مهیمانی یا پارتی، سینما ،خیابان ،اداره و...چند ساعت وقت خود را صرف آرایش ومرتب کردن لباس وسرو وضع می کند، ولیکن کمتر بفکر آنست که ساعتی وقت خویش ر ا برای شوهرش صرف کند.چه نارحتی ها وعقده هائیکه ازاین رهگذر دامنگیر خانه وخانواده نمی شود؟ لابد درد دل وگله های بسیاری ازشوهران را که بارها درجراید نوشته است خوانده اید، که پس از باز گشت زنان ازمهمانی ها وپاک کردن آرایش وتغییروضع لباس وکلاه گیس و... بصورت زننده ونفرت انگیز در می آیند با توجه به همین نکات اصولی واساسی است که اسلام به بانوان توصیه می کند که خودرا تنها برای شوهران خود آرایش وزینت کنند.زنی خدمت پیامبر (ص)شرفیاب شد واز حقوقی که مرد بر زن دارد پرسید .حضرت ضمن بیان مفصل فرمودند : (ان تطیب با طیب طیبهاو تلبس احسن ثیا بهاوتزین با حسن زینتها)(38) زن وظیفه مند است خود را برای شوهر به بهترین بوی خوشی که دردسترس دارد خوشبو کند، وبهترین لباسها را بپوشد وبا بهترین آرایش خود را بیاراید.امام باقر( ع)می فرمایند : (سزاوارنیست که زن خود را بدون آرایش بگذارد ،لااقل گردنبند ساده بیاویزد یا باحناوهرچند مختصر هم باشد خضاب کند.)(39)

سزای زنی که برای غیر شوهر آرایش کند:
 

امام ششم(ع) فرمودند:( زنی که جز برای شوهر، خود را خوشبو سازد خداوند نمازش را قبول نمی کند تا آنکه ازآن شستشو نماید.)(40)درپایان ازاین نکته نباید غفلت کرد که، همانطوریکه مرد انتظار دارد همسرش نظیف وتمیز ومرتب باشد وبرایش آرایش کند مرد نیز وظیفه منداست خود را تمیز و مرتب نگه دارد وبرای همسر، خود را آرایش وزینت دهد تا آنکه مهربانی طرفینی باشد.زیرا دوستی یک طرفه دوام ندارد وباید هردو بوظیفه خود عمل کنند. امام هشتم (ع)فرمودند:( آمادگی وآرایش مرد برای زن ازعوامل افزایش پاکدامنی زن است.)(41)

حقوق زن به شوهر:
 

وظائف ومسئولیتهائی که شوهر نسبت به زن دارد ،دونوع است: یکنوع آن وظایف وحقوقی است که اخلاقاًمرد باید آنها را نسبت به همسر خود رعایت کند، مانند اینکه درکارهای داخلی خانه باو کمک کند، نسبت باو ترشروئی ننماید،درهرموضوع کوچکی باو خورده نگیرد، همانطور که انتظاردارد زن خود را برای او آرایش کند، خود نیز رعایت پاکیزگی ونظافت را نسبت به همسرش بنماید.درشیب وفراز زندگی با او سازگارباشد، بی جهت او را نیازارد .قرآن مجید همه این نوع رفتار ها را تحت عنوان رفتارنیکو امر می کند:(وعاشروهن با المعروف) (42)یعنی : «با همسران خود به طور شایسته ودور ازهرگونه تعدی واجحا ف معاشرت کنید.»
پیغمبر اسلام درباره رفتاری که مردان بایستی نسبت به همسرانشان داشته باشند اینطور توصیه میکند:(خیرکم خیرکم لاهلم و انا خیر کم لا هلی)(43)(یعنی بهترین فرد شما کسی است که با خانواده اش مهربانتر وخوش رفتارترباشد ومن نسبت به خانواده ام چنینم). پیامبراسلام درباره احترام وتجلیل ازمقام همسر می گوید:(ما اکرم انساءالاکریم وما اهانهن الالئیم) « یعنی زنان را گرامی نمیدارد مگر افراد کریم وبزرگوار وبآنها اهانت نمیکند مگر مردم پست وفرومایه.» پیشوای اسلام کاملترین ا فراد مردان خود را آنکسی میداند که اخلاقش نیکوتر ولطفش ومهربانیش نسبت بخانواده اش بیشتر باشد.(اکمل المومنین ایمانا احسنهم خلقا والطفهم باهله) (44)اسلام نه تنها هرگونه تعدی و دیکتاتوری را درمحیط خانواده تحریم میکند، بلکه ترشروئی وعصبانیت های بیجا را نسبت به همسر تقبیح کرده ،وازجمله حقوق زن را برای مرد همین ترشروئی نکردن میشمارد:(ولایقبح لها وجها)(45)پیغمبر اسلام درآخرین سال زندگیش هنگامیکه اعمال حج را بپایان رسانید، ضمن خطابه مفصل وتاریخی که درمنی ایراد کرد،درباره مدارا کردن با زنان اینطورفرموده است:( شما دیگران را درباره زنان به نیکی سفارش کنید، زیرا آنها درخانه شما بسر میبرند وتحت کفالت شما هستند وآنها امانتهای خدا هستند که شما بعنوان همسری آنها را اتخاذ کرده اید)(46)ونیز ازآن حضرت درباره خوشرفتاری با خانواده چنین نقل شده است:(خیررجال من امتی الذین لا یتطاولون وعلی اهلیهم ویحسنون علیهم) .(47)یعنی بهترین مردان امت من کسانی هستند که نسبت به خانواده خود سختگیری نمیکنند وبآنها نیکی واحسان مینمایند.

گذشت واغماض:
 

اختلاف سلیقه، سوءتشخیص ،جهالت ونادانی، عواملی هستند که ممکن است به طور موقت«جو» زندگی خانواد -گی راتیره کنند اما شوهر با جهان بینی وژرف نگری مخصوصی که دارد ، بایستی با توجه باینکه بانوان موجوداتی عاطفی واحساسی هستند ونیاز به محبت شدید ومدارا ، دارند نباید برای امور جزئی رشته محبت را با آنها قطح کرده ودست به اقدامات حاد بزنند. بلکه باید گذشت واغماض ودرعین حال با ارشاد وراهنمائی برای همیشه روح لطیف وزود رنج آنان را تسخیر نمایند. درروایات اسلامی بقدری درباره مدارای بانوان وخوشرفتاری با آنان توصیه شده که هرشخص منصفی با خواندن این قسمت ازبیانات پیشوایان اسلام، پی خواهد برد که اسلام تا چه اندازه بانوان را مورد لطف عمیم خود، آنهم درآن روزگاری که زنان ارزش انسانی نداشته اند قرار داده است، ما اینک به گوشه ای ازبیانات پیشوایان اسلام را دراین باره اشاره می کنیم.

فداکاری وهمکاری:
 

یکی ازعوامل ناسازگاری وانحلال خانواده ها ،خود خواهی مردان ونداشتن حس همدردی وفداکاری آنهاست. بهترین لباس وغذاها را برای خودمی خواهند، استراحت وآسایش را برای خود ،ولی رنج وزحمت را برای خانواده خود روا میدارند. همیشه درزندگی سعی میکنند هرچه بیشتر ازمواهب زندگی شخصا بهره مند شوند، اما برای زن وبچه ی آنها هرچه پیش آید،خوش آید. بدیهی است چنین وضعی روح لطیف وزود رنج زن را آزرده کرده وکمترزنی است که تحمل چنین وضعی را داشته باشد. اسلام برای حفظ کیان خانواده وگرمی بخشیدن بیشتر بآن اعلام میدارد که:(ارضاکم عندالله اسبغکم علی عیاله) (48)یعنی: « خداوند ازمردی بیشتر راضی است که بیشتر وسائل راحتی خانواده خویش را فراهم نماید.» ونیز ازپیامبر بزرگوار اسلام نقل شده است وظیفه مرد نسبت بزن اینست که او را درخوراک وپوشاک با خود مساوی قرار دهد. (49)از امام هشتم (ع)نقل است که آنحضرت فرمود:(ینبغی للرجل ان یوسع علی عیاله لئلاتیمنوا موته) (50)یعنی : «سزاواراست برای مرد که برای زن وبچه اش سخت نگیرد وگشایشی درزندگی آنها پدید آورد تا مرگ اورا ازخدا نخواهند.»آئین مقدس اسلام بقدری فداکاری درراه فراهم کردن و سائل زندگی خانواده را ستوده که آنرا برابر با آزاد کردن برده که پیش خدا ثواب فراوانی دارد قرار داده است.امام زین العابدین (ع)می فرماید :(اگر داخل بازار شوم وبا پولیکه دارم مقداری گوشت برای خانواده ام تهیه کنم نزد من محبوب تر ازاین است که بنده ای را درراه خدا آزاد کنم.) (51)پیامبر اسلام هنگامی که می بیند که علی (ع) به حضرت فاطمه (ع)دربعضی ازکارهای خانه کمک می کند در مقام تشویق چنین فرمود:(هیچ مردی درامورد مربوط بخانه به همسرش کمک نمی کند، مگر آنکه درعوض هرنخ موئی که دربدنش وجود دارد ثواب یکسال عبادت، که روزهایش را روزه وشبهایش را نماز خوانده است، درپرونده عملش نوشته خواهد شدکسی که ازخدمت به خانوده اش روی در نتابد، خداوند او را بدون حساب وارد بهشت میکندو به خانواده خود خدمت نمی نماید، مگر کسی که ازصدیقین یا شهداءبوده ویا کسی که خداوند خوبی دنیا وآخرت را برایش خواسته باشد». (52)

مسئولیتها و وظایف دیگر شوهر:
 

نوع دوم ازوظایف ومسئولیتهائیی که مرد بعهده دارد، آنهائی است که ازنظر حقوقی ،مرد موظف است که آنها را رعایت کندو گرنه ،زن حق دارد برای استیفای آن به مراجع صلاحیت دار مراجعه کند ودرمقام احقاق حق خویش برآید واین نوع حقوق عبارتنداز:
1- نفقه : شوهر موظف است نیازمندیهای زندگی زن ازقبیل غذا،مسکن،پوشاک،وکلیه لوازم زندگی را مطابق شئون او تامین نموده و او راازاین جهات بی نیاز سازد. حتی اگر زن برای انجام کارهای شخصی نیازمند به خدمتکاراست مطابق شئون او بایستی برایش خدمتکاربگیرد.
2-همبسترشدن : زن حق دارد درهرچهار شب یک شب با شوهرخود دریک بستر بخوابد .
3- اقلادرهرچهار ماه یکمرتبه برشوهر لازم است زن خود را ازنظر جنسی کامیاب نماید. (53)
ناگفته پیداست که ازنظر روانی زنی را میتوان خوشبخت وسعادتمند دانست که :
اولا فکرش ازلحاظ مخارج سنگین وگرفتاریهای زندگی آسوده باشد ونارحتی فکری ازجهت خانه ،غذا ،پوشاک وبطور کلی لوازم زندگی نداشته باشد. وثانیا غریزه زندگی او از راه مشروع ارضاءگردد.وثالثاً ازنظر عواطف واحساسسات نیز سرخوردگی وعقده نداشته، مورد کمال مهر ولطف وعلاقه شوهر باشد. حال باید دید که آیا راههای اخلاقی وحقوقی که اسلام برای تثبیت حقوق زن وشوهر قرار داده وبطور فهرست دربالابه آنها اشاره کرده ایم ،چگونه میتوانند عوامل خوشبختی وسعادتمندی زن را درخانه شوهر فراهم سازند؟شکی نیست که عواطف واحساسات زن از راه محبت ونیکی ومدارای شوهر، نسبت به او همچنانکه دردستورات اخلاقی وماده دوم گفته شده اشباع خواهد شد وهمچنین ارضاءغریزه جنسی وآسودگی خاطر زن از لحاظ زندگی نیز از ماده اول وسوم تامین خواهد گردید.بنابر این حقوق ومسئولیتهائی را که دراسلام ازناحیه زن، بعهده مرد میشناسد بهترین عامل خوشبخت کنندۀ زن وثبات وصفای خانواده خواهد بود. دنیای امروز گرچه با نوان را ازمحیط گرم خانه به ادارات ومشاغل اجتماعی کشانید وبه اصطلاح آزادشان کرد، اما برای یک لقمه نان باید درب هزاران ارباب بی مروت دنیا را بکوبند وشخصیت وکرامت خود را لکه دارنمایند . دنیای غرب با آزاد گذاشتن روابط جنسی ، محیط گرم خانواده را بطور کلی ازصفا ورونق انداخت .کجا مرد می تواند با دیدن مناظر محرک وفراهم بودن همه نوع کامیابی های جنسی نامشروع، که تمدن برای مردم فراهم کرده است، بخانوادۀ خود گرمی وصفا ببخشد؟! تمدن لعنتی با وضع قوانین مخصوص، گرچه تا حدودی جلو بعضی از خود کامگی های مردان را گرفته است، اما درعین حال بقدری ارزش زن را پایین آورده که او را وسیله پول آوردن درسینما ها ،تاترها،بارها، فروشگاه ها، تبلیغات وفروش مجلات واجناس دیگر قرار داده است واز همۀ اینها که بگذریم تمام خواسته های بانوان پول آوردن وخانه خوب داشتن وماشین آخرین سیستم ولباس فاخر نیست. آنها به تشکیل خانواده، ومورد علاقۀ مرد بودن را ، فوق العاده اهمیت میدهند. آیا وضع موجود میتواند زنان را ازگرمی خانواده ومحبوبیت عمیق وریشه داری که اسلام بآنها عرضه می کند برخوردارسازد ؟ما قضاوت این مطلب وروشی که اسلام درباره حقوق بانوان درپیش گرفته ومقایسه آنها با دنیای گذشته وحال را به وجدانهای پاک خواننده محترم میگذرایم.

نمونه ای از گفتار پیشوایان
 

حقوق زنان برشوهران:
 

امام چهارم حضرت زین العابدین (ع)فرمودند:اما حق زیر دست زناشویی تو که همسرتواست، اینست که بدانی خداوند او را آرامش جان وراحت باش تو وانیس ونگهدارتو ساخته ونیز هرکدام از شما زن وشوهر باید به نعمت وجود همسرش حمد کند، وبداند که این نعمت خداست که به او داده ولازم است که بانعمت خدا خوشرفتاری کند وآنرا گرامی دارد وبا او بسازد وگرچه حق تو برزنت سخت تر وطاعت تو براو لازم تراست، نسبت به هر خواه وناخواه تو تا آنجا که گناه نباشد،ولی آن زن هم حق دل نوازی وانس وحفظ مقام آسایش دردامن او را داده برای کامیابی ولذت جویی که باید انجام شود واین خود حق بزرگی است.«و لا قوه الا با الله»(54)

ثواب مردانیکه به زنان خود کمک کنند :
 

روزی پیغمبراکرم (ص)برعلی وزهرا علیهما السلام وارد شد، دید که علی (ع)درخانه عدس پاک می کند وفاطمه هم کنار دیگ نشسته است فرمود:(اسمع منی یا ابا الحسن و مال اقول الاّ من امر ربّی ) بشنو ازمن یا علی ومن هیچ چیزی نمی گویم مگرباامر خدای من. هرمردی که درمنزلش بعیال خود کمک کند، بتعداد هرموئی که دربدنش هست،ثواب عبادت یکسال باو عطا میشود که در تمام روزهای سال روزه وشبها درعبادت باشد وخداوند مثل پاداشی که به صابرین وداود ویعقوب وعیسی (ع)داد باو عطا میکند.(55)

پاداش خدمتگذاری به اعیال:
 

رسول خدا (ص) فرمودند: « یا علی هرکس که درمحیط منزل خدمتگذار عیال باشد وبر او منت نگذارد، خداوند نام اورا دردفتر شهدا نویسدو برای هرروزو شبش ثواب هزارشهید نویسد، وهرقدمی که برداشته ثواب یک حج ویک عمره برای او نویسد وبه تعداد هراستخوانی که دراوست خداوند یک شهر دربهشت باو کرامت فرماید.(56)

خدمت به عیال چه نتایج خوبی دارد:
 

رسول خدا (ص) فرمودند :(خدمتگذار عیال بودن کبائر وگناهان بزرگ را می پوشاند وغضب خدا را خاموش میکند
ومهریه حورالعین است و برحسنات ونیکی می افزاید و درجات را بالا می برد.) .(57)

حقوق متقابل
 

افراد یک جامعه آنوقت می توانند دارای یک زندگی سعادتمندانه باشند که هر فرد همانطورکه خود را نسبت به دیگران ذی حق میداند وآنان را نسبت به انجام ویا ترک بعضی کارها مسئول میشناسد. برای دیگران نیز درگردن خود حقی بداند و درمقابل جامعه وکارهائیکه میبایست صورت بگیرد ویا ترک شود، او نیز مسئولیتی داشته باشد، اگرنه زندگی درجامعه که برمبنای تعاون نباشد وافراد آن نسبت به یکدیگر حقوق متقابل قائل نباشند، نظام چنین جامعه ای ازهم پاشیده ویک زندگی حیوانی که هیچگونه ارتباط وهمبستگی درمیان افراد آن موجود نیست تبدیل خواهد شد.روی این حساب کانون خانواده، که خود اجتماع کوچکی است هیچگاه بدون تعاون ومسئولیت دوجانبه وحقوق زن نسبت به شوهر وشوهرنسبت به زن، نمیتواند پا برجا بماند وا فراد آن دارای یک زندگی بتمام معنی سعادتمندانه باشند.اسلام برای همین منظور وبرخلا ف نظرهای ا فراطی وتفریطی سائرملل که درباره جنس زن ابراز می نمودند واورا درمقابل مرد ، موجودی بلااراده وبی شخصیت می پنداشتند ومرد را نسبت به او فعال مایشاء.میدانستند، معتقد است که کانون خانواده مانند سازمان وشرکتی است که هرکدام از زن ومرد درآن مسئولیت ووظیفه مخصوصی بعهده دارند. همانطورکه زن نسبت به شوهر وخانه وخانواده او مسئولیت و وظیفه بعهده دارد، شوهرنیز ازناحیه زن حقوق ومسئولیتهائی بگردن دارد وبایستی آنها را مراعات کند وگرنه توقعات او نسبت به زن بی مورد خواهد بود. همانطور که مرد برای ادامه زندگی بایستی بکارهای بیرون ازمنزل بپردازد وبا مشکلات زندگی دست و پنجه نرم کند، زن نیز برای تدبیر منزل وانجام کارهای مربوط به خانه، تربیت کودک وشاداب ساختن امور داخلی باید احساس مسئولیت کند قرآن مجید ازاین مسئولیت وحقوق متقابل که هرکدام اززن ومرد طبق استعداد وساختمان جسمی وروحی خود نسبت به یکدیگر دارند اینطور یاد میکند: (ولهن مثل الذی علیهن) یعنی: زن و مرد نسبت به یکدیگر حقوق متقابل دارند. (58)

پي‌نوشت‌ها:
 

24. مجموعه ورام ص6
25. نساء آیه 18
26. اقتباس از ؛شبهات حول اسلام ص112-115
27. اختلاف زن و مرد ص78
28. وسائل ج14 ص115
29.وسائل ج14 ص116
30. وسائل ج24 ص115
31. وسائل چاپ جدید ج14 ص123
32. همان
33. همان
34. وسائل چاپ جدید ج14 ص123
35. مکارم الاخلاق ص246
36. ریاحین اشرنیه
37.مکارم الاخلاق ص246
38. کافی ج5 ص508
39. وسائل ج14 ص118
40. مکارم الاخلاق ص147
41. وسائل ج14 ص183
42. نساء آیه 19
43. من لا یحضره الفقیه ص 458
44. زن از نظر حقوق اسلامی
45. کافی ج 5ص511
46. سیره ابن حشام ج2 ص604
47. مکارم الاخلاق ص 248
48. جامع السعادات ج2 ص141
49. مکارم الاخلاق ص250
50. جامع السعادات ج2 ص141
51. مکارم الاخلاق ص241
52. جامع السعادات ج2 ص140
53. شرایط کتاب نکاح ص172
54. تحف العقول
55. جامع السعادات ج2 ص142
56. همان
57. جامع السعادات ج 2 ص143
58. سوره بقره آیه 288