نويسنده: حبيب ترکاشوند




 

حضور مردم در توطئه هاي 32 ساله انقلاب
 

در بررسي نهضت ها و انقلاب هاي عصر حاضر جهان متوجه مي شويم که هر يک ازآنها ويژگي متمايزکننده اي دارد که مي توان آن را به منزله ي وجه تسميه ي اين نهضت ها به جهان معرفي کرد. اگر بخواهيم براي يکي اين انقلاب ها، يعني انقلاب سال 1979م ايران، که به نام انقلاب اسلامي شهرت يافته است. ويژگي بارزي در جهان معرفي کنيم شايد بتوان برتر از هرگزينه اي «حضور مردم» و «تظاهرات هاي گسترده ي مردمي» را نام برد. مردم آن روز جهان هر روز از صفحه ي تلويزيون جمعيت فراواني را مي ديدند که بدون هيچ گونه سلاح و امکاناتي به خيابان هاي تهران و سايرشهرهاي ايران مي آمدند و با دست يا مشت هاي گره کرده شعار مي دادند. نه خبري از کودتاي نظامي بود و نه دست زدن به کشتار نظاميان و طرفداران رژيم مستقر پهلوي.
پس از رحلت مرجع بزرگ عالم تشيع، آ يت الله العظمي بروجردي و از خرداد 1342 ‏که نهضت اسلامي ا يران تحت رهبري امام خميني(ره) شکل ملموس تري به خود گرفت، بنيان گذار نهضت نقطه ي اتکاي اصلي خود را پشتوانه ي مردمي نهضت قرارداد.
رهبر فقيد انقلاب (ره) از روز آغازين حرکت الهي خو يش، همواره در هنگام بحران ها و افت و خيرهاي سرنوشت ساز، مردم را مخاطب اصلي خود قرار مي داد و هيچ گاه در مسير پيشبرداهداف نهضت به گروه ها و جناح هاي سياسي متوسل نمي شد، بلکه در بستر انقلاب به آنها توصيه مي کرد اگر خواستار خدمت به مردم هستند، بايد به اقيانوس ملت مسلمان ا يران بپيوندند.

نوع نگاه امام (ره) به مردم
 

به نوع نگاه امام خميني درباره ي استفاده از مردم در حکومت دقت کنيد: «ما در مشکلات بايد متوسل بشويم به ملت؛ ملتي که بحمدالله مهيا براي کمک و فداکاري بوده و هستند. با فداکاري ملت بحمدالله مراحلي را که بسيار اهميت داشت پشت سر گذ اشتيم و موانع مرتفع شد».
در حقيقت بنيان گذار کبير انقلاب اسلامي با تمسک به سيره ي نبوي و ائمه(ع)، به ويژه حضرت علي(ع) در اداره ي جامعه، احترام واقعي به مردم و نه نگاه ابزاري به آنان و تکيه به آنها در همه ي سختي ها را مشي خود قرارداد که همين امر در انقلاب نوپاي ايشان و قانون اساسي برآمده از آن نيزنهادينه شد.
«اعتماد متقابل بين مردم و نظام» مسئله اي بود که آن پيرروشن ضمير درهمه ي مرا حل پيش و پس از پيروزي و همچنين استقرار اين نهال نوپا برآن پا فشاري مي کرد و آن را تنها راز موفقيت اين نظام مي دانست. خدشه وارد نشدن بر اين اعتماد مردمي توصيه اي بود که هميشه امام(ره) به مسئولان در رده هاي گوناگون مي نمود و اختلافات علني مسئولان را سدي اساسي در راه رسيدن به آن مي دانست. به اين جمله حضرت امام دقت کنيد: «آن چيزي که براي همه ما لازم است، اين است که مردم را در صحنه نگاه داريم». در اين نگرش نگاه داشتن مردم درصحنه به مقطع اول انقلاب يا مقاطع مهمي همچون انتخابات محدود نشده، بلکه بر لزوم استمرار آن در همه ي لحظات و مرا حل تأکيد گرد يده است؛ زيرا براساس تحليلي ساده، در عصر مدرنيته، که سکولا ريسم و ليبراليسم گفتمان غالب جهان اند، چنانچه اين حمايت مردمي و حضور مؤثر و هوشمندا نه ي مردم در حمايت از اصول اوليه ي انقلاب نباشد، حتي يک روز امکان بقاي چنين حکومتي که دورتا دور او را دشمنانش محاصره کرده اند وجود ندارد.
رهبرمعظم انقلاب اسلامي در تجليل از اين نوع نگاه امام و اعتمادي که ايشان به مردم داشت فرمود: «کمتر کسي را ديده ام که به قدر امام(ره) نسبت به مردم از عمق دل احساس محبت و اعتماد کند. او به شجاعت و ايمان و وفا و حضور مردم باورداشت».
تاريخ پرفرار و نشيب انقلاب و حوا دث گوناگوني که طي 32 ‏سال گذشته روي داد همواره بر درستي و دورانديشي اين نگاه اما م خميني مهر تأييد زده است و خواهد زد.

ازآغاز نهضت تا پيروزي انقلاب
 

در قيام ملت ايران در اعتراض به دستگيري امام خميني(ره) در خرداد 1342‏، حمايت مردم از سخنان افشا گرانه ي ايشان درباره کاپيتولاسيون که به لغو آن انجاميد، قيام مردم قم در اعتراض به هتک حرمت امام(ره) در روزنامه ي اطلاعات که به قتل عام ده ها تن از مردم انجاميد، قيام مردم تبريز به مناسبت چهلم شهداي قم، قيام مردم يزد در روزهاي نهم و دهم فروردين 1357به پيروي از رهبرانقلاب و تحريم عيد براي بزرگداشت شهداي تبريز،اعتصاب سراسري در تهران و شهرستان ها به مناسبت سالگرد 15 ‏خر داد، تحريم جشن نيمه شعبان توسط مردم در عمل به فرمان امام(ره)، برپايي نماز عيد فطر با حضور ميليون ها نفر از مردم باايمان تهران و راه پيمايي بي سابقه ي اين روز، تظاهرات سراسري مردم در 17 ‏شهريور و قتل عام مردم درميدان ژاله تهران، اعلام عزاي عمومي به مناسبت چهلم شهداي 17 ‏شهريور، تظاهرات دانش آموزان و دانشجويان در مقابل دانشگاه تهران به تاريخ 13 ‏آبان و به خاک و خون کشيده شدن آنها، آغاز طنين اندازشدن نداي الله اکبر بر فراز بام ها، فرار شاه از ايران، پذيرش هواپيماي حامل امام خميني به ايران توسط دولت بختيار در پي اعتصابات و تظاهرات و راه پيمايي مردم، تظاهرات هاي ده روزه ي مردم که به پيروزي انقلاب شکوهمند اسلامي منجر شد و... حضور مردم در صحنه و تأثيرگذاري آن نکته اي است که نمي توان براي آن جانشيني در نظر گرفت.

روزهاي پر التهاب انقلاب و حضور مردم
 

هرچند انقلاب اسلامي پانزده سال طول کشيد تا با نثارجان هزاران جوان و خون پاک آنان به پيروزي برسد، به طور قطع مرحله ي حفظ کردن و استمرار اين نظام و جلو گيري از انحراف آن موضوعي بود که نمي توانست راحت تر از مرحله ي پيشين باشد؛ به ويژه اينکه در سال هاي پاياني حکومت پهلوي همه ي مخالفان حکومت شاه، که با حضورمردم در صحنه به حاشيه رفته و عملاً در سيل جمعيت فراموش شده بودند، حال فرصتي يافته بودند که خود را نشان دهند و اميال دروني خود را رو کنند.
نخستين رويداد مهم در اين مرحله همه پرسي جمهوري اسلامي بود که گروهک هاي مبارز براي جلو گيري از تصويب آن حضور پر رنگي داشتند، اما با مشاهده ي حضور بي مانند مردم در صحنه و رأي 98 ‏درصدي به جمهوري اسلامي عملاً ناکام ماندند.
دو غائله ي 14‏اسفند 1359 ‏و30 ‏تير1360 ‏موارد بعدي بود که با دسيسه ي طرفداران بني صدر و همراهي منافقان انجام شد، اما حضور به موقع مردم در صحنه سبب شد اين جمع اندک تارو مار شوند و نتوانند به مقاصد خود برسند.
گروهک هاي جد ايي طلب مانند گروه خلق عرب، خلق کرد و خلق ترکمن و خلق بلوچ ، از آزمون هاي ديگر مرحله ي نخست انقلاب بودند که هدف آنهاچندپارگي و تجزيه ي کشور بود؛ اما حضور مردم از همان قوميت ها و دفاع آنان از امام خميني و انقلاب سبب ناکامي آنها شد.
جنگ تحميلي هشت ساله مورد بعدي حماسه ي حضور مردم در صحنه است که به طور قطع مي توان گفت بدون حضور دا وطلبانه ي آنها حتي يک روز اميد دفاع از اين مرز و بوم به وسيله ي نيرو هاي رسمي نظامي نمي رفت.

غائله ي 23 ‏آبان سال 1376
 

در آغازين روزهاي سال 1368‏پيامي از اما م خميني در تلويزيون قرائت شد که همچون شوکي قوي در جامعه و جهان منتشر گرد يد. امام آ يت آلله منتظري را از قائم مقامي خود خلع کرده بودند آن هم در زماني که وضعيت جسماني ايشان خيلي تعريف نداشت. همه از اين تصميم و اينکه آينده چه خواهد شد نگران بودند. با رحلت امام خميني، مجلس خبر گان حضرت آ يت الله خامنه اي را به رهبري نظام برگز يد و با بيعت مردم با اين سلاله ي فاطمي، ولايت ايشان شکل عيني تري گرفت. هرچند در آن روزگار شنيده مي شد آقاي منتظري انتخاب حضرت آيت الله خامنه اي را به ايشان تبريک گفته است، در23 ‏آبان سال 1376 ‏و مصادف با 13 ‏رجب، وي طي سخناني با طرح مباحثي درباره ي ولايت فقيه، مرجعيت و اعلميت در فقه، از رهبري نظام انتقاد کرد. يکي دو روز پس از اين سخنراني مردم قم با شنيدن بخش هايي از اين سخنراني، که ستون خيمه ي نظام را هدف قرار داده بود، پرچم حمايت از ولايت فقيه را برداشتند. اعتراض جمعيت به گونه اي بود که حتي رئيس جمهوري وقت نيز نسبت به منتظري عکس العمل نشان داد و سخنان وي را محکوم کرد. با خروش مردم قم نوبت به ساير شهرها و تهران نيزرسيد و ايران اسلامي يک نداي واحد شد در حمايت از سکاندار نظام. موج اين اعتراض ها به حدي شديد بود که منتظري براي سال ها به حاشيه رفت و براي بار دوم ازصحنه ي سياسي کنار رفت. پيام اين اعتراض عمومي نشان دادن ميزان حساسيت جامعه به ولايت فقيه زمان به دوستداران ودشمنان نظام بود.

از ماجراي کوي دانشگاه تا حماسه 23 تير
 

شايد پس از تحولات وناآرامي هاي اول انقلاب،که منشأ آنها داخل مرزهاي کشور بود،نخستين باري که پس از نزديک به دو دهه مردم ايران در يک آزمون جدي قرار گرفتند در ماجراي کوي دانشگاه بود. بهانه ي اين ناآرامي ها قانون مطبوعات،بستن روزنامه ي سلام واعتراض دانشجويان به اين اقدام بود، اما تحولات روزهاي بعد نشان داد که اين حرکت خارج ازخواسته ي دانشجويان است وگروهاي معاند، با رخنه در جنبش دانشجويي درصددند اين اعتراض را مصادره، و ازاين ابزار براي مخالفت با اصل نظام استفاده کنند.باحمله ي نيروهاي انتظامي به کوي دانشگاه تهران وزخمي شدن بعضي از آنهايي که هيچ مداخله اي در اين اعتراضات نداشتند احساسات دانشجويان جريحه دار شد و اين اعتراضات شکل گسترده تري به خود گرفت.
‏مردم پس از بيست سال از انقلاب مي ديدند که بار ديگر ناآرامي هاي اول انقلاب و حرکت هاي منافقان در حال تکرار شدن است.
اين گونه بود که دانشجويان طرفدار نظام از اين حرکات اعلام برائت کردند و اعتراض خود را از اين اغتشاشات ساختارشکنانه جدا دانستند.
با پيام رهبر معظم انقلاب ، نيروي مردمي بسيج به خيابان ها آمد و به يک باره ورق برگشت، اما حالا نوبت مردم رسيده بود که يک بار ديگر تأثير حضور خود در صحنه را نشان دهند. راه پيمايي خودجوش مردم در 23تير 1378 ‏به تنهايي تمامي فتنه ي چند روزه را، که شايد سال ها پشت آن نقشه بود، خنثي کرد و از روز 23 ‏تير به بعد بار ديگر آرامش و امنيت به ايران اسلامي بازگشت.
‏رهبر انقلاب در نماز جمعه 8 ‏مرداد 1378 ‏و در تحليل وقايع کوي دانشگاه و تأثير حضورمردم درخنثي کردن توطئه فرمود: «همين اغتشاشات ‏روز دوشنبه و سه شنبه آن هفته -روز 21 ‏و 22 ‏تيرماه که عدّه اي به خيابان ها آمدند و آتش زدند و دکان ها را شکستند و بانک ها را دستبرد زدند و تخريب کردند- اگر به وسيله ي دست ها و پنجه هاي قوي نظام اسلامي مهارنمي شد و مردم آن حرکت عظيم را انجام نمي دادند و متوقف نمي کردند، شما ببينيد در طول سال در کشور چه اتّفاق مي افتاد! هرچند روز يکبار، در تهران، در فلان خيابان، در فلان گوشه، در فلان محلّه، يا در فلان شهرستان، از اين حوادث بايد اتّفاق مي افتاد».

فتنه يعميق و يوم الله 9 ‏دي
 

هرچند آن حضور حماسي مردم پس از وقايع تلخ کوي دانشگاه تا مدت ها نظام را بيمه کرد، ده سال بعد و اين بار به بهانه ي انتخابات گروه هاي معاند نظام بار ديگر عزم خود را جزم کردند تا اين بارضربه اي سخت تر و پيچيده تر به نظام بزنند؛ ضربه اي که تا مدت ها نظام را فلج مي کرد. همه چيز از حماسه اي بزرگ خبر مي داد؛ شور و نشاط مردم درانتخابات، حضور بي سابقه ي 85 ‏درصدي آنان، روزهاي پرشور تبليغات و حضورجوانان درخيابان ها، اما شامگاه انتخابات همه چيز رنگ عوض کرد. هنوز انتخابات رسماً پايان نيافته بود که موسوي خود را رئيس جمهوري ايران خواند و هر نتيجه اي غير از آن را مردود اعلام کرد و روز بعد پس ازاعلام نتايج ازتقلب گسترده درانتخابات خبر داد؛ ادعايي که هيچ گاه نتوانست آن را ثابت کند. با تجمع 25خرداد اين توهم موسوي شکل جدي تري تري به خود گرفت وباورش شد که ادعايش احتمالاً واقعيت دارد، اما هيچ گاه از خود نپرسيد که دو برابر اين جمعيت در داخل خانه هاي خود نشسته اند و اگر بيرون نمي آيند به خاطر حفظ مصالح نظام و امنيت جامعه است.
با روشنگري خواص و مسئولان و دررأس آنان رهبر معظم انقلاب، جمعيت معترض فروکش کرد و حالا جمعيتي باقي مانده بود که هيچ گاه با نظام نبوده است و نخواهند بود و تقلب درانتخابات براي آنان بهانه اي بيش نيست.
‏هرچه که اعتراض ها ادامه مي يافت از يک سو ميزان معترضان که حال به خاطر اقداماتشان «اغتشاشگر» ناميده مي شدند کاهش پيدا مي کرد، اما از سوي ديگر انحرافات فکري آنان بيشتر براي مردم و جامعه آشکارمي شد. آنها در روز قدس بر خلاف همه مردم به نفع اسرائيل شعار دادند و در13 ‏آبان به نفع امريکا. در روز16 ‏آذر عکس بنيان گذار انقلاب را به آتش کشيدند و در روزعاشوراي 1388 ‏،که ايران غرق عزاي خامس آل عبا بود، با صوت و کف به خيابان ها ريختند و به عزا داران حسيني توهين کردند. اين رخدادهاي تأسف بارخون غيرت مردم را به جوش آورد و سبب شد کمتر از سه روز چنان حماسه اي را خلق کنند که تاريخ ايران مانند آن را سراغ نداشت. جمعيتي بالغ بر چند ميليون به خيابان ريختند و يک صدا حمايت از نظام اسلامي و ولايت فقيه را فرياد زدند و محاکمه ي هتاکان را خواستارشدند.
رهبر معظم انقلاب روز 19 ‏دي 388 ‏ا در تجليل از اين حماسه ي مردمي فرمود: «مطمئن باشيد که روز 9 ‏ديِ امسال هم در تاريخ ماند؛ اين هم يک روز متمايزي شد. شايد به يک معنا بشود گفت که در شرايط کنوني -که شرايط غبارآلودگي فضاست - اين حرکت مردم اهميت مضاعفي داشت؛ کار بزرگي بود. هرچه انسان در اطراف اين قضايا فکر مي کند، دست خداي متعال را، دست قدرت را، روح ولايت را، روح حسين بن علي(ع) را مي بيند. اين کارها کارهايي نيست که با اراده ي امثال ما انجام بگيرد؛ اين کار خداست، اين دست قدرت الهي است».
بدين سان با حماسه ي حضور بابصيرت مردم در صحنه توطئه اي که تمامي ابرقدرت ها پشت آن قرار گرفته بودند خنثي شد و نظام را براي سال هاي آ ينده بيمه کرد.

منبع: مجله زمانه، شماره 95