معرفی کتاب سبک شناسی استاد محمد تقی بهار

کتاب سبک شناسی در بررسی وتحلیل تاریخ تطور وتحول نثر پارسی است؛ این کتاب بیانگر اوج یک کار علمی در خصوص زبان وادبیات فارسی است کتاب سبک شناسی ابتدا اساسا برای تدریس در دانشکده ادبیات دوره دکترا تدوین شده لذا به جهت اینکه در نوع خودش بی نظیراست و تمام نویسندگان واساتید زبان وادبیات فارسی آنرا به عنوان یک کتاب مرجع در زبان وادبیات فارسی می دانند بسیار مرجع معتبری شده لذا بایست قدر ومقام منزلت این کتاب ارزشمند واین استاد عالیقدر را دانست و به ارزش و اهمیت زبان وادبیات فارس بیشتر از گذشته واقف شد .
این کتاب در سه جلد به قلم دانشمند معاصر استاد محمد تقی بهار مشهور به ملک الشعرای بهار است که تالیف و تدوین شده که استاد در ساختار زبان وادبیات پارسی را از عصر باستان نگارش نموده و قبل از ورود به بحث اصلی مقدمه است که بصورت ایجاز واختصار در خصوص روند تدریجی کتاب و اینکه اساسا فن سبک شناسی چیست و سبک در لغت به معانی ومفاهیم آن و سبک ونوع را نمی بایست یکی دانست و اینکه مجموعه سبک های مختلف در زبان شناسی سبک شناسی است و قدمت تاریخ سبک شناسی اشاراتی داشته و به زبان نگارش و زبان نوشتاری و کتیبه های بیستون تخت جمشید نقش رستم وغیره پرداخته و سپس پس از معرفی کتب دینی وادبی و معرفی خط وپیدایش خط خط میخی . پهلوی .اوستایی ادامه داده و به نثر پارسی قبل از اسلام پرداخته و به انواع نثر و نثر مانوی پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی و کشفیات و سکه های عصر ساسانی پرداخته است .
در ادامه مطلب در نثر پارسی بعدار اسلام و کتب این دوره که اساسا به عصر شکوفایی ادبیات پرداخته و به نقد تاریخ نویسی در عرب و فارسی و ضعف تالیفات فارسی در هر دوره و بررسی آثار ترجمه شده بررسی نموده و در خصوص لهجه های زبان و تاثیر پذیری آن رسیدگی نموده ودر خصوص تولد لغات جدید ومرگ لغات کهنسال پرداخته و تبدیل حروف از پهلوی به دری بررسی نموده است .
استاد بهار در ادامه روند بررسی سبک شناسی به جنبش های ادبی می پردازد و قدیمی ترین نثر پارسی را مورد برسی قرزار داده و علت تراش خوردگی کلمات و کوچک شدن شگل ظاهری کلمات را با دقت وتانی و تبدیل و تغییر از زبان اوستایی به زبان پهلوی و زبان دری و زبان امروزی با شواهد عینی رسیدگی نموده و به بحث افعال در ابیات و متون پرداخته و اختلاط زبان ها و تاثیر پذیری زبان تازی وفارسی و واردشدن لغات عربی ترکی مغولی آرامی هندی روسی وسایر به فارسی و گسترش زبان فارسی را مورد بحث قرار داده است .
استاد بهار در ادامه بحث نثر فارسی بعداز اسلام و نمونه های نثری هر زمان را بررسی نموده و یکی از محور های موضوع آن زبان شناسی و نگاهی به کتاب و کتابخانه و فرهنگستان شده و تفویت نثر پهلوی به نثر دری و دستور زبان را ریشه یابی نموده وبررسی در تکرار افعال در جملات در عصرباستان قبل از اسلام هخامنشی و پهلوی پرداخته و نثر وشعر هر دوره را با ذکر مثال بیان نموده .است
در جلد دوم این کتاب استاد فرزانه و ادیب خردمند به عملا به سیک وسیاق نگارش بین قرن دوم تا ششم به بررسی نثر بعداز اسلام مشخصات نثر مرسل ونثر بین بین .نثر فنی .نثر مضوع .نثر بازگشت و نثر معاصر پرداخته وبرای هر نثر امثال وشواهد متعددی آورده در این جلد دوم کتاب شیوه نثر نویسی عصر سامانیان وعلما ودانشنمدان . نویسندگان وکاتبان این دوره ونیز بررسی شاهنامه منثور که ماخذ شاهنامه منظوم فردوسی همت گماشته .استاد پس از عصر سامانیان به نثر دوره غزنویان .سلجوقیا.و آثار صوفیان واهل عرفان وتصوف پرداخته استاد بهار سعی نموده برای هر دوره نام کتابها وبخشی نثر آن کتابرا بررسی شیوه نگارش وافعال و اشعار به پردازد استاد با سیطره ای که به نثر نویسی هر دوره داشته به مقایسه نثر هر دوره پرداخته از نطر اینکه شیوه نثر نویسی از نطر طولانی شدن جملات یا بکار گیری لغات غیرفارسی و یا اطناب و تمثیل و حکایلات و حذف افعال به قرنیه و غیره پرداخته است .
در جلد سوم که جلد پایانی کتاب می باشد استاد از قرن هفتم تا معاصر زمان خویش را بررسی نموده در این جلد نیز شیوه نثر نویسی در عصر مغول که مقارن قرن هفتم است مورد بررسی قرار گرفته ذاستاد با قلم سره را از ناسره تمیز نموده و ادبیات وتاریخ وعلما ونویسندگان این دوره شرح کامل داند در نگاه اجمالی به جلد سوم متوجه می شویم که از قرن ششم به بعد نثر پارسی تکامل یافته و کتابهای متعددی در ادبیالت وسایر علوم توسط بزگان ودانشمندان ونویسندگان این دوران درج شده استاد محمد تقی بهار همانند یک کشتی اقیانوس پیما در اقیانوس بیکران زبان و ادبیات فارسی سیری کرده و تمام اختضاصات لغوی وتغییرات شیوه نگارش . آثار هر دوره با ذکر درج بخشی از هر کتاب تکمیل نموده .
بی شک خدمات وزحمات ارزشمنداستاد محمد تقی بهار که بایست پدر علم شناخت در تحول وتطور نثر پارسی است را بایست دانست وقرنهای آینده به خلاقیت وابتکار ونبوغ ذاتی او بیشتر پی خواهند برد.
منبع:کتاب سبک شناسی
ارسال توسط کاربر محترم سایت :ABHARI