مباني عکاسي نجومي با دوربين هاي ديجيتال (2)

استفاده از فيلتر براي لنزهاي دوربين
 

بسياري از عکاسان آماتور براي آن که احتمالاً آسيبي به سطح لنز دوربين شان نرسد فيلتر روي لنز مي بندند.از اين آسيب هاي احتمالي مي توان از اثرات شوره در شرايط آب و هواي شرجي ،برخورد شن وخاک هنگام وزيدن باد،يا حتي اثر انگشت نام برد.بعضي از فيلترها مثل فيلتر فرابنفش (UV)را مي شود براي کم کردن نورآبي موجود درمناظر دوردست در عکاسي روز استفاده کرد.با همه ي اين تفاصيل، استفاده از فيلتر روي لنز دروبين هنگام عکاسي نجومي توصيه نمي شود.فيلترها معمولاً نه تنها نور ستاره هاي پُرنور و سيارات را به اطراف بازتاب مي کنند بلکه مقداري از نورآمده ازاجرام هم به واسطه ي عبور از پوشش روي فيلتر و ضخامت شيشه ي فيلتر جذب مي شود و به حس گر دوربين نمي رسد.هرچند شفق هاي قطبي در ايران ديده نمي شوند اما اگر در مکاني بوديد که مي توانستيد آن ها را ببينيد اصلاً از فيلتر استفاده نکنيد.استفاده از فيلترها در عکاسي از شفق هاي قطبي باعث ايجاد شکل هاي دايره مانندي در عکس مي شود که ناشي از تداخل بعضي طول موج ها است.
اگر قصد استفاده از فيلتر روي لنز دوربين براي عکاسي نجومي داريد، من فقط فيلترهاي آمده در زير را توصيه مي کنم:

فيلتر آلودگي نوري (Light pollution Filter)
 

فيلترهاي IDAS LPS ساخت شرکت Hutech و فيلتر Deep sky ساخت شرکت Lumicon کارکرد بسيار خوبي در جذب طول موج هاي ناشي از لامپ ها و عبور دادن نور اجرام آسماني دارند.با استفاده از اين فيلترها آسمان به صورت قابل توجهي تاريک تر و تضادّ ميان جرم آسماني و زمينه ي آسمان بيشتر مي شود.
خوبي ديگر استفاده از اين نوع فيلترها اين است که چون زمينه ي آسمان تاريک تر مي شود، امکان نوردهي طولاني تري را به هنگام عکاسي از اجرام آسماني به دست مي دهد.
فيلترهاي آلودگي نوري نه تنها براي استفاده در مکان هايي که آلودگي نوري بسياري دارند، مانند شهرها، مناسب اند بلکه مي شود از آن ها در مکان هاي دور از شهر هم استفاده کرد چون باعث کاهش نور زمينه ي آسمان يا هواتاب (Air Glow)هم مي شود که همان بازتاب نورهاي دوردست در جوّ است.
توجه داشته باشيد که بعضي از فيلترهاي کاهش آلودگي نوري آغشته به «پوشش هاي تداخلي »(Interfrence Coatings)هستند که اين نوع پوشش فقط امکان عبور به پرتوهاي موازي نور را مي دهد.از اين دست مي توان به همان فيلتر IDAS LPS ساخت شرکت HEUTECH اشاره کرد.از اين رو اين نوع فيلترها را نمي توان روي لنزهايي با زاويه ديد بسيار باز بست.لنزهاي با حداکثر فاصله ي کانوني 35 ميلي متر و آن هم با ديافراگم حدود f/4 شايد جواب بدهد.

فيلترهاي دو عنصري (ِDidymium Filters)
 

اين فيلترها جايگزين ارزان تري براي فيلترهاي گران قيمت آلودگي نوري اند.اين فيلترها پوششي قرمز رنگ فقط مانع عبور نورهاي نارنجي ناشي از لامپ هاي بخار سديم (مثل بيشتر چراغ هاي خيابان و اتومبيل ها)مي شود.از اين دست مي توان از فيلترهاي زير نام برد:
Hoya Red Intesifier
Tiffen Enhancer
B+W 491 Redhancer

فيلتر محوکننده (Fog Filter)
 

فيلتر محوکننده در حقيقت شيشه اي ساده است که نور آمده از ستاره هاي پُرنور را به اطراف پخش مي کند و هاله اي به دور آن ها درست مي کند.با استفاده از اين نوع فيلتر ستاره هاي نوراني و شکل دهنده ي صورت هاي فلکي خودشان را بيشتر نشان مي دهند و از اين رو مي توان آن ها را در پس زمينه ي تصوير و از هزاران ستاره ي ديگر تشخيص داد.فيلترهاي Tiffen Double Fog3 و Hoya Fog A از اين دسته اند.

چند لنز پيشنهادي براي تازه کارها
 

همان طور که قبلاً نيز اشاره کرده ام، اگر تازه کاريد نخستين لنزي که بايد کار را با آن شروع کنيد همان لنزي است که با دوربين تان آمده يا در اختيار داريد.پيش از شروع به عکاسي نجومي احتياجي به خريد لنز خاصي نيست.کمي که تجربه به دست آورديد بعد مي توانيد بسته به سليقه و نيازتان به اين که از چه موضوعاتي و اجرام آسماني مي خواهيد عکس بگيريد، لنز مناسب آن کار را بخريد.شايد هم مثل خيلي ها فقط بخواهيد به جاي لنز از تلسکوپ براي عکاسي استفاده کنيد.اما در هر دو صورت پيشنهادم اين است که کار عکاسي نجومي را ابتدا با استفاده از لنز شروع کنيد.اين کار هم امکانات کمتري مي خواهد هم بسيار ساده تر است و مهم تر از هر چيز به شما فرصت يادگيري مباني عکاسي نجومي را مي دهد.وقتي با ساختمان، امکانات و تنظيمات دوربين هاي ديجيتال براي عکاسي نجومي کاملاً آشنا شديد ديگر اين که چه نوع لنز يا تلسکوپي براي آن سوار مي کنيد موضوعي بسيار سهل تر است.
نخست سعي کنيد فقط با سيه پايه ي عکاسي، عکاسي کنيد.بعد اگر پايه ي تلسکوپي با استقرار استوايي داريد مي توانيد دوربين را بر روي تلسکوپ و حتي روي خود مقرّ نصب کنيد و از امکان رديابي پايه بهره ببريد و با زمان هاي نوردهي طولاني تر عکاسي کنيد.اگر پايه ي تلسکوپ با استقرار استوايي نداريد، مي توانيد از ردياب هاي دست ساز ساده اي معروف به ردياب هاي لولايي (که البته در زبان انگليسي به «ردياب هاي در انباري»يا Barn Door Tracker مشهورند)استفاده کنيد.ساخت و استفاده از آن ها بسيار ساده است و در شماره ي آينده نحوه ي ساخت شان را توضيح خواهم داد.
گاه لنزي که هنگم خريد همراه دوربين مان است، لنز آن چنان مناسبي براي عکاسي نجومي نيست اين نوع لنزها معمولاً يا خيلي کُندند يا پُر از ابيراهي هاي مختلف.اگر هم لنز خوبي باشند، شايد بخواهيد مجموعه لنزهايي با فواصل کانوني مختلف براي عکاسي ازموضوعات مختلف در آسمان داشته باشيد.لنزها کلاً به سه دسته تقسيم مي شوند.لنزهاي با زاويه ي باز (wild Angle)، نرمال(Normal)و تله فوتو (Telephoto).نام لنزهاي نرمال يا به عبارتي «طبيعي»اززماني باقي مانده که بيشتر دوربين ها با لنز50 ميلي متري عرضه مي شدند و ميدان ديد لنز50 ميلي متري يا نرمال را تقريباً معادل بزرگنمايي طبيعي ديد انسان مي دانستند.
لنزهاي زاويه باز معمولاً شامل هر لنزي با فاصله ي کانوني کمتر از 28 ميلي متر مي شود.با احتساب ضريب برش حسگر دوربين هاي ديجيتال، لنزهاي 35 ميلي متري تا 50 ميلي متري در آن ها نرمال محسوب مي شوند.لنزهاي 85 تا 135 ميلي متري را لنزهاي تله فوتو کوتاه و متوسط و هر لنزي با فاصله ي کانوني بيشتر از 135 ميلي متر را تله فوتو بلند مي نامند.
اگر لنزي که با دوربين تان آمده از نوع زاويه باز نيست و خيال خريد لنز ديگري داريد توصيه مي کنم حتماً نخستين لنزي که مي خريد يک لنز زاويه دار باشد.لنزهاي زاويه باز براي عکاسي نجومي بسيار مناسب اند.اگر هم آن ها را کول (قلمدوش)تلسکوپ تان سوار کنيد بسياري از عيوب رديابي پايه ي تلکسوپ تان را مي پوشاند.مخصوصاً از راه شيري عکس هاي بسيار خوي مي شود با آن ها گرفت.
اگر هم فقط قصد خريد لنزي ارزان و خوب براي شروع عکاسي نجومي داريد، بهترين حالت انتخاب لنزهاي ساده ي 50 ميلي متري با F/1/8 ثابت (که زوم نداشته باشد)است.اين لنزها کوچک و سبک اند و حتي اگر ديافراگم آن ها را تا F/2/8 هم ببنديم باز هم به اندازه ي کافي تندند.اگر ضريب برش 1/5 يا 1/6 برابري دوربين هاي غيرحرفه اي را در نظر بگيريم، ميدان ديد آن ها به مانند يک لنز تله فوتو کوتاه خواهد بود.صورت هاي فلکي قوس، صليب شمالي يا تکه ي راه شيري در دجاجه را به راحتي مي شود در ميدان ديد آن ها جاي داد.لنزهاي تله فوتو به درد عکاسي از سحابي هاي بزرگي مثل سحابي آمريکاي شمالي يا ابرهاي راه شيري در صورت فلکي قوس مي خورند.
اين که چه لنزي را بايد اول خريد، بسته به سليقه ي شخصي تان است درباره ي اين که از چه موضوعاتي مي خواهيد عکس بگيريد.اما باز هم يادآوري مي کنم که با انتخاب لنزهاي زاويه باز و بزرگنمايي کم، بسياري از عيوب رديابي هنگام عکاسي پوشيده مي شوند.هرچه بزرگنمايي لنزتان بيشتر مي شود، عيوب ناشي از رديابي، قطبي بودن و واضح کردن تصوير هم بيشتر خودشان رانشان مي دهند.
در زير چند لنز را که به نظرم براي تازه کارها مناسب اند براساس دسته بندي که قبلاً توضيح دادم،آورده ام.معيارم براي پيشنهاد اين لنزها اساساً توازني بين کيفيت و قيمت آن ها بوده است.

لنزهاي زاويه باز:
 

Canon EF-S 18mm -55mm f/3.5-5.6 IS AF Zoom
sigma 20 f/1.8 EX DG
sigma 28mm f/1.8 EX DG

لنزهاي نرمال:
 

canon EF 50mm f/1.8II
Nikon AF Nikkor 50 mm f/1.8 D

لنزهاي تله فوتو:
 

sigma 105/2 Ex DG

479-
 

canon EF 200mm f/2.8 L II USM
Nikkor AF 180mm f/2.8 D ED-IF

شايد در فهرست بالا متوجه شده ايد که همه ي آن ها، به جز کانن 18-55 ميلي متر، لنزهاي ثابت اند؛ يعني زوم نيستند و فاصله ي کانوني ثابتي دارند.هر چند لنزهاي زوم براي عکاسي در روز مناسب اند اما لنزهاي ثابت چون نسبت کانوني تندتري دارند براي عکاسي نجومي خيلي بهتر جواب مي دهند.
لنزهاي سيگما، به ويزه وقتي يکي دو پلّه (استاپ)ديافراگم آن ها را ببنديد لنزهاي بسيار تند و زاويه ي بازي اند.اين لنزها براي عکاسي از صورت هاي فلکي، شفق هاي قطبي و با استفاده از سه پايه ي عکاسي عالي اند.اگر آن ها را روي ردياب لولايي يا استقرار استوايي بگذاريد مي توانيد عکس هاي محشري از خوشه هاي ستاره اي و سحابي هاي کم نور بگيريد.
هر دو لنز50 ميلي متري با F/1/8 کانن و نيکون واقعاً کيفيت خوبي دارند.از آنجا که اخيراً دوربين هاي ديجيتال با لنزهاي زاويه باز زوم عرضه مي شوند اين لنزها مورد بي توجهي قرار گرفته اند.اين لنزها را اگر تا ديافراگم f/2/8 ببنديد تصوير آن ها هيچ فرقي با لنزهاي مشابه، با F/1/4 که بسيار هم گران ترند، ندارد.
درباره ي لنزهاي تله فوتو 150 ميلي متري سيگما با F/2/8، کانن 200 ميلي متري با F/2/8 ، و نيکون 180 ميلي متري با F/2/8 هميشه نقدهاي بسيار مثبتي نوشته مي شود.اين لنزهاي تله فوتو بلند را هميشه بايد با يک جور پايه يا حلقه ي جداگانه نگاه داشت چون وزن شان نسبت به دوربين بيشتر است و به ويژه هنگام عکاسي هاي طولاني مدت، اگر پايه ي جداگانه نداشته باشند، بدنه ي دوربين را به طرفي مي کشانند و تصوير را خراب مي کنند.
با معرفي اين چند لنز ديگر کارمان با آشنايي با مقدمات عکاسي نجومي تمام شده و از مقاله ي آينده در چندين بخش به عکاسي نجومي در عمل مي پردازم و بعد از آن هم نوبت به پردازش و تصحيح عکس هاي گرفته شده مي رسد.
منبع:نجوم شماره202