اژدها هنوز بيدار است
اژدها هنوز بيدار است
اژدها هنوز بيدار است
نويسندگان: حامد پور خرسندي و فائزه آقايي
شب هاي پاييزي در حالي آغاز مي شود که مثلث تابستاني همچنان بر تارک آسمان مي درخشد، نوار شبح گون راه شيري از شمال شرق به جنوب غرب آسمان کشيده شده و مربع بزرگ فرس اعظم ( اسب بالدار) براي ارتفاع گرفتن از افق و تسخير آسمان بي تابي مي کند. صورت هاي فلکي با اشکالي غريب در اين بين جا خوش کرده اند و هر يک رازي از اعتقادات پيشينيان، به ويژه از اساطير يونان باستان در سينه دارند.
در پيچ وخم اين داستان هاي اساطيري به اشخاص و رويدادهاي عجيب و خارق العاده اي بر مي خوريم که جز در آسمان خيال انگيز شب هرگز نخواهيم توانست آنها را در دنياي واقعي بيابيم. برخي از اين اسطوره ها راه خود را به آسمان گشوده اند تا بتوانند خود را براي قرن ها و نسل هاي متمادي ماندگار کنند. يکي از آنها اژدهايي صد سر به نام لادون است که هم جواريش با هرکول آسمان نشان از سرنوشت جداناپذيرش با اين قهرمان دارد.
شبيه هفت خان رستم، هرکول يونانيان هم موظف به گذراندن مراحلي بوده است تا خود را نزد خدايانش به اثبات برساند با اين تفاوت که او دوازده خان را پشت سر نهاد.
در خان يازدهم هرکول بايد سيب هاي زرين را به دست مي آورد. سيب هايي زرين، خاصل درختي است که گايا، الهه ي زمين، به مناسبت ازدواج زئوس، پادشاه خدايان، و هِرا، ملکه ي آسمان ها، به ايشان هديه داده بود و هر کس که سيب ها از آن دو بود زندگي جاويد مي يافت. هِرا با حوريان دريايي همچون هسپريدس و اژدهاي افسانه اي لادون که به دور درخت پيچيده بود از اين هديه ي گران بها حفاظت مي کرد.
هرکول بايد مأموريت خود را انجام مي داد، پس چاره اي انديشيد. او به سراغ اطلس رفت، کسي که افلاک را بر دوش خود نگه مي داشت. اطلس پدر هسپريدس و تنها کسي بود که مي توانست سيب را از دخترانش بگيرد. هرکول به اطلس وعده داد که در صورت اين همکاري حاضر است افلاک را بر دوش خودش بگذارد تا او کمي استراحت کند. اما مانع بزرگ همچنان باقي بود، لادون، اژدهاي هوشيار، همواره مراقب سيب هاي طلايي هِرا بود. اما هرکول قهرمان، خود به جنگ اين اژدها رفت و با تيري او را از پاي در آورد.
هرکول سيب هاي زرين را به دست آورد. اما هِرا علاوه بر از دست دادن تعدادي از سيب هايش، محافظ محبوبش را هم از دست داده بود. هرا بسيار غمگين شد و گريست. تا به آن زمان لادون بود که از گنجينه ي او پاسداري مي کرد و حالا هرا مي خواست به گونه اي همين کار را در حق او بکند. اين بود که لادون را به آسمان ها فرستاد تا تصويرش در ميان ستارگان جاودان شود. اژدهاي صد سر اکنون به دور ستاره ي قطبي حلقه زده تا اين بار از نگين کوچک ما محافظت کند. چنانکه اژدها را مي توان همچنان در کنار صورت فلکي هرکول يافت.
به علت گستردگي زياد اژدها، راه هاي متعددي براي تشخيص آن به کمک ستاره هاي درخشان اطراف وجود دارد. با استفاده از صورت فلکي دب اکبر و دب اصغر، عوا، و صورت هاي فلکي تابستاني مانند شلياق مي توان اژدها را در آسمان يافت.
براي شروع ستاره ي آلفا-شلياق (نسر واقع) را پيدا کنيد، سپس از اين ستاره حدود 15 درجه به سمت شمال غربي حرکت کنيد تا به دو ستاره ي درخشان رأس التنين و رأس الثعبان برسيد. ستاره ي رأس التنين يا گاما-اژدها از قدر 2/2 پرنورترين ستاره ي اين صورت فلکي، غول زردي است که در فاصله ي 110 سال نوري از خورشيد مي درخشد و اگر آن را در کنار خورشيد قرار دهيم، 145 بار درخشان تر از خورشيد ديده خواهد شد. اما واقعيت جالب درباره ي اين ستاره اين است که با سرعت به خورشيد نزديک مي شود و در 1/5 ميليون سال آينده، که در مقياس کيهاني زمان بسيار کمي است، از فاصله ي 28 سال نوري زمين خواهد گذشت و در آن زمان تبديل به درخشان ترين ستاره ي آسمان شب خواهد شد. آن زمان درخشش رأس التنين معادل با نور شباهنگ امروزي خواهد بود.
ستاره ي همسايه ي گاما-اژدها، ستاره ي رأس الثعبان يا بتا-اژدها است، به معني سر اژدها که به همراه رأس التنين دو چشم اژدها به شمار مي روند. اين ستاره غول سفيدي است که در فاصله ي 400 سال نوري از ما قرار دارد و به همراه ستاره ي کم نور ديگري از قدر حدود 11، يک دوتايي را تشکيل مي دهد که جدايي زاويه ي 4/2 ثانيه ي قوس از يکديگر دارند و بنابراين بايد براي رصد با تلسکوپ هاي متوسط مناسب باشد. اما به علت اختلاف بسيار زياد درخشندگي دو ستاره، ديدن همدم کم نور آن بعيد به نظر مي رسد.
اگر دقت کنيد در شمال اين دو ستاره به فاصله ي حدود 5 درجه دو ستاره ي روشن ديگر نيز ديده مي شوند. ستاره ي کم نورتر، نو-اژدها نام دارد و يکي از زيباترين ستاره هاي دوتايي آسمان است. هر دو همدم نو- اژدها با درخشندگي واقعي حدود 11 برابر درخشندگي خورشيد، و درخشندگي ظاهري 4/8، در فاصله ي 62 ثانيه ي قوس از يکديگر قرار دارند و هدف جالبي براي دوربين هاي دو چشمي کوچک هستند. اين دو ستاره که رنگ هاي سفيد و آبي دارند، در فاصله ي حدود 93 سال نوري به دور مرکز جرم مشترک شان مي گردند.
ستاره ي ديگر کسي-اژدها است که از قدر 3/7 اين چهار ضعلي را به بدن اژدها وصل مي کند؛ چهار ستاره ي گاما، بتا، نو و کسي-اژدها در واقع سر اژدهاي افسانه اي لادون هستند.
ضلع غربي اين چهارضلعي ، که فاصله ي دو ستاره ي نو و بتاي اژدها است، درست محل کانون بارش شهاب تنيني است که 16 مهر ماه هر سال به اوج خود مي رسد و با داشتن سرعت ساعتي سمت الرأسي (ZHR) متغير يکي از جذاب ترين بارش هاي شهاب است. سرعت کم (20 کيلومتر بر ثانيه) تکه هاي برجاي مانده از دنباله دار جياکوبيني-زينر، که سازنده ي اين بارش شهاب هستند، جاذبه اي براي کشاندن رصدگران به زير آسمان شب ايجاد مي کنند.
از ستاره ي کسي - اژدها حدود 14 درجه به سمت شمال-شمال شرقي حرکت کنيد تا به ستاره ي قدر سومي دلتا-اژدها برسيد که در کتب قديمي با نام التيس مشخص مي شود. اين مسير را حدود 4 درجه نيز ادامه دهيد، تا به ستاره ي اپسيلون-اژدها از قدر 3/8 برسيد که دوتايي مناسبي براي تلسکوپ هاي متوسط است. دو همدم اين مجوعه از قدرهاي 4 و 7/6 در فاصله اي حدود 3 ثانيه قوس از يکديگر قرار دارند.
در فاصله ي حدود 4 درجه اي غرب اپسيلون، ستاره تاو-اژأها قرار دارد، که از قدر حدود 4/4، کانون بارش ضعيف تاو-اژدهايي را مشخص مي کند که هر از گاهي در شب هاي هشتم تا يازدهم فروردين به اوج خود مي رسد.
از ستاره ي تاو-اژدها 4 درجه به جنوب غربي بياييد تا به ستاره ي خي-اژدها از قدر 3/5 برسيد، در حدود يک درجه اي و جنوب اين ستاره، خي-اژدها نيز مشخص است و در سمت غربي اين دو در فاصله ي حدود 3 درجه ستاره ي پسي-اژدها يا ذيبان از قدر 4/5 ديده مي شود. اگر اين سه ستاره را به يکديگر وصل کنيد، مثلثي را تشکيل مي دهند که براي پيدا کردن اجرام غير ستاره اي اين نقطه از آسمان کمک زيادي مي کنند.
ستاره ي پسي-اژدها خود ستاره ي دوتايي جالب توجهي است که دوربين هاي دوچشمي کوچک نيز مي توانند دو همدم اين ستاره را از قدرهاي 4/6 و 5/8 با جدايي زاويه اي حدود 30 ثانيه ي قوس از يکديگر تفکيک کنند.
برگرديم به سراغ مثلث، در 4 درجه اي جنوب اين مثلث دو ستاره از قدرهاي 4/7 و 5 به ترتيب با نام هاي سيگما و 27-اژدها ديده مي شوند. البته در صورت تاريک بودن آسمان شايد بتوانيد در کنار اين دو، ستاره ي ديگري را نيز از قدر حدود 6/3 تشخيص دهيد. اين ستاره ها را در ميدان ديد خود قرار دهيد، در دوربين هاي دوچشمي و جوينده ي تلسکوپ، اين سه ستاره به همراه بخشي از مثلث فرضي در يک ميدان ديد ديده مي شوند. بين ستاره ي اومگا و ستاره ي کم نورتر تعدادي ستاره را مي بينيد که به صورت تسبيحي به سوي شرق امتداد يافته اند. از انتهاي اين تسبيح به فاصله ي اين دو ستاره به سمت مثلث پرش کنيد، در کنار ستاره اي از قدر 8/5 و درست چسبيده به آن، ابر کوچک و بيضي شکلي با نام NGC6303 ديده مي شود که کهکشاني در فاصله ي 16 ميليون سال نوري از زمين است که از قدر حدود 10 مي درخشد و با اندازه ي 2/7×4 دقيقه ي قوس و چسبيده به ستاره اي کم نور ديده مي شود.
براي شکار جرم بعدي دوباره به سمت سه ستاره برگرديد، در حدود يک درجه اي شرق اين ستاره ها، مجموعه ي مشابهي از ستاره ها را مي بينيد، که نسبت به اولي کم نور تر و کوچک تر هستند، سه ستاره از قدرهاي 6/6، 8/5 و 8/3. مسير قبلي را ادامه دهيد تا در يک درجه اي به ستاره اي از قدر 7/6 برسيد، که با دو ستاره ي کم نور از قدر حدود 9 مثلث کوچکي را تشکيل داده است. به سمت ستاره ي کم نورتر نشانه برويد. اگر کمي دقت کنيد، مي توانيد سحابي سياره نماي چشم گربه (NGC6543) را از قدر 8/8 ببينيد! در حالت عادي جزييات مختصري از اين سحابي در پشت چشمي تلسکوپ ديده مي شود، ولي با استفاده از تکنيک هاي رصدي و همچنين عکاسي با نوردهي بلند مدت، مي توان اختلاف روشنايي در خود سحابي را تشخيص داد. اين جرم با فاصله ي 3000 سال نوري از زمين، مراحل پاياني عمر ستاره اي همانند خورشيد است که با نور کوتوله ي سفيد مرکز سحابي درخشان مي شود.
در ادامه ي حرکتمان روي اژدها به ستاره ي زثا، از قدر 3/1 مي رسيم که در 6 درجه اي غرب اين ستاره اتا-اژدها از قدر 2/7 ديده مي شود، اتا و زتا-اژدها در ميان اعراب با نام دو گرگ و همچنين دو کلاغ شناخته مي شوند. اتا-اژدها همچنين کانون دو بارش شهاب نيز هست: بارش شهاب اتا-اژدهايي که هم زمان با بارش تاو-اژدهايي به اوج مي رسد و بارش اتا-اژدهايي سپتامبري که اطلاعات رصدي کافي درباره ي اين بارش موجود نيست، و به همراه بارش او ميکرون-اژدهايي مشکوک است. ستاره ي اتا-اژدها همچنين همدمي کم نور دارد، که با ابزارهاي بزرگ در فاصله ي 5/3 ثانيه ي قوس ديده مي شود. در طول مسير پس از گذشتن از ستاره ي قدر چهارمي تتا-اژدها، به ستاره ي يوتا-اژدها يا ذيخ ( کفتار) مي رسيم، که در نزديکي اش دو کهکشان درخشان منتظر چشمان تيزبين شما هستند؛ اگر از ذيخ، خطي 5 درجه اي به جنوب غربي بکشيد، در محدوده ي صورت فلکي عوا به ستاره اي از قدر 5/2 مي رسيد، درست در ميانه ي اين خط مي توانيد کهکشان بسيار کشيده NGC5907 را با اندازه ي 11×1 دقيقه ي قوس تشخيص دهيد، که از قدر حدود 10 به زيبايي مي درخشد. در تلسکوپ هاي 6 اينچ به بالا، جزيياتي از ابرهاي غباري اين کهکشان نيز ديده مي شود!
در فاصله ي کمي از NGC5907، در کنار يکي از رأس هاي مثلثي از ستاره ها، کهکشان دوک نيز به زيبايي ديده مي شود، که در فهرست مسيه شماره ي 102 دارد. در محدوده ي اين دو جرم، کهکشان هاي کم نور ديگري نيز وجود دارند که براي رصدشان احتياج به تلاش بيشتري داريد.
اگر از يوتا-اژدها 10/5 درجه به شمال غربي حرکت کنيم، به ستاره ي آلفا-اژدها (ثعبان) مي رسيم، که از قدر 3/6 در فاصله ي حدود 300 سال نوري از ما مي درخشد. ثعبان حدود 4800 سال پيش ستاره ي قطبي بوده و از مقدس ترين ستاره ها محسوب مي شده است، چنانکه در معبد خوفو در مصر دو ميله وجود دارد که يکي به سمت کمربند جبار و ديگري به سمت ثعبان نشانه رفته است. ولي به علت حرکت تقديمي زمين، ثعبان در حدود 26 درجه از قطب شمال آسمان فاصله گرفته است. ثعبان همدم کوچکي نيز دارد که تا به امروز به طور مستقيم ديده نشده است. احتمالاً کوتوله ي سفيدي هر 51 روز يک بار به دور اين ستاره ي غول مي گردد. خود ثعبان اکنون در مرحله ي هليوم سوزي قرار دارد، و با اندازه ي بيش از 250 برابر خورشيد، همچنان به دور ستاره ي آلفا-کلب اصغر مي گردد تا سرانجام در سال 20346 دوباره به ستاره ي قطبي زمين تبديل شود!
در ادامه ي مسير، ثعبان را به دو ستاره ي شمالي تر کاپا و لاندا-اژدها وصل مي کنيم، تا به دم اژدها، ذنب التنين (لاندا) برسيم.
اکنون مي توانيد شکل کامل اژدهاي بزرگ آسمان را ببينيد.
منبع: نشريه نجوم، شماره 188
در پيچ وخم اين داستان هاي اساطيري به اشخاص و رويدادهاي عجيب و خارق العاده اي بر مي خوريم که جز در آسمان خيال انگيز شب هرگز نخواهيم توانست آنها را در دنياي واقعي بيابيم. برخي از اين اسطوره ها راه خود را به آسمان گشوده اند تا بتوانند خود را براي قرن ها و نسل هاي متمادي ماندگار کنند. يکي از آنها اژدهايي صد سر به نام لادون است که هم جواريش با هرکول آسمان نشان از سرنوشت جداناپذيرش با اين قهرمان دارد.
شبيه هفت خان رستم، هرکول يونانيان هم موظف به گذراندن مراحلي بوده است تا خود را نزد خدايانش به اثبات برساند با اين تفاوت که او دوازده خان را پشت سر نهاد.
در خان يازدهم هرکول بايد سيب هاي زرين را به دست مي آورد. سيب هايي زرين، خاصل درختي است که گايا، الهه ي زمين، به مناسبت ازدواج زئوس، پادشاه خدايان، و هِرا، ملکه ي آسمان ها، به ايشان هديه داده بود و هر کس که سيب ها از آن دو بود زندگي جاويد مي يافت. هِرا با حوريان دريايي همچون هسپريدس و اژدهاي افسانه اي لادون که به دور درخت پيچيده بود از اين هديه ي گران بها حفاظت مي کرد.
هرکول بايد مأموريت خود را انجام مي داد، پس چاره اي انديشيد. او به سراغ اطلس رفت، کسي که افلاک را بر دوش خود نگه مي داشت. اطلس پدر هسپريدس و تنها کسي بود که مي توانست سيب را از دخترانش بگيرد. هرکول به اطلس وعده داد که در صورت اين همکاري حاضر است افلاک را بر دوش خودش بگذارد تا او کمي استراحت کند. اما مانع بزرگ همچنان باقي بود، لادون، اژدهاي هوشيار، همواره مراقب سيب هاي طلايي هِرا بود. اما هرکول قهرمان، خود به جنگ اين اژدها رفت و با تيري او را از پاي در آورد.
هرکول سيب هاي زرين را به دست آورد. اما هِرا علاوه بر از دست دادن تعدادي از سيب هايش، محافظ محبوبش را هم از دست داده بود. هرا بسيار غمگين شد و گريست. تا به آن زمان لادون بود که از گنجينه ي او پاسداري مي کرد و حالا هرا مي خواست به گونه اي همين کار را در حق او بکند. اين بود که لادون را به آسمان ها فرستاد تا تصويرش در ميان ستارگان جاودان شود. اژدهاي صد سر اکنون به دور ستاره ي قطبي حلقه زده تا اين بار از نگين کوچک ما محافظت کند. چنانکه اژدها را مي توان همچنان در کنار صورت فلکي هرکول يافت.
به علت گستردگي زياد اژدها، راه هاي متعددي براي تشخيص آن به کمک ستاره هاي درخشان اطراف وجود دارد. با استفاده از صورت فلکي دب اکبر و دب اصغر، عوا، و صورت هاي فلکي تابستاني مانند شلياق مي توان اژدها را در آسمان يافت.
براي شروع ستاره ي آلفا-شلياق (نسر واقع) را پيدا کنيد، سپس از اين ستاره حدود 15 درجه به سمت شمال غربي حرکت کنيد تا به دو ستاره ي درخشان رأس التنين و رأس الثعبان برسيد. ستاره ي رأس التنين يا گاما-اژدها از قدر 2/2 پرنورترين ستاره ي اين صورت فلکي، غول زردي است که در فاصله ي 110 سال نوري از خورشيد مي درخشد و اگر آن را در کنار خورشيد قرار دهيم، 145 بار درخشان تر از خورشيد ديده خواهد شد. اما واقعيت جالب درباره ي اين ستاره اين است که با سرعت به خورشيد نزديک مي شود و در 1/5 ميليون سال آينده، که در مقياس کيهاني زمان بسيار کمي است، از فاصله ي 28 سال نوري زمين خواهد گذشت و در آن زمان تبديل به درخشان ترين ستاره ي آسمان شب خواهد شد. آن زمان درخشش رأس التنين معادل با نور شباهنگ امروزي خواهد بود.
ستاره ي همسايه ي گاما-اژدها، ستاره ي رأس الثعبان يا بتا-اژدها است، به معني سر اژدها که به همراه رأس التنين دو چشم اژدها به شمار مي روند. اين ستاره غول سفيدي است که در فاصله ي 400 سال نوري از ما قرار دارد و به همراه ستاره ي کم نور ديگري از قدر حدود 11، يک دوتايي را تشکيل مي دهد که جدايي زاويه ي 4/2 ثانيه ي قوس از يکديگر دارند و بنابراين بايد براي رصد با تلسکوپ هاي متوسط مناسب باشد. اما به علت اختلاف بسيار زياد درخشندگي دو ستاره، ديدن همدم کم نور آن بعيد به نظر مي رسد.
اگر دقت کنيد در شمال اين دو ستاره به فاصله ي حدود 5 درجه دو ستاره ي روشن ديگر نيز ديده مي شوند. ستاره ي کم نورتر، نو-اژدها نام دارد و يکي از زيباترين ستاره هاي دوتايي آسمان است. هر دو همدم نو- اژدها با درخشندگي واقعي حدود 11 برابر درخشندگي خورشيد، و درخشندگي ظاهري 4/8، در فاصله ي 62 ثانيه ي قوس از يکديگر قرار دارند و هدف جالبي براي دوربين هاي دو چشمي کوچک هستند. اين دو ستاره که رنگ هاي سفيد و آبي دارند، در فاصله ي حدود 93 سال نوري به دور مرکز جرم مشترک شان مي گردند.
ستاره ي ديگر کسي-اژدها است که از قدر 3/7 اين چهار ضعلي را به بدن اژدها وصل مي کند؛ چهار ستاره ي گاما، بتا، نو و کسي-اژدها در واقع سر اژدهاي افسانه اي لادون هستند.
ضلع غربي اين چهارضلعي ، که فاصله ي دو ستاره ي نو و بتاي اژدها است، درست محل کانون بارش شهاب تنيني است که 16 مهر ماه هر سال به اوج خود مي رسد و با داشتن سرعت ساعتي سمت الرأسي (ZHR) متغير يکي از جذاب ترين بارش هاي شهاب است. سرعت کم (20 کيلومتر بر ثانيه) تکه هاي برجاي مانده از دنباله دار جياکوبيني-زينر، که سازنده ي اين بارش شهاب هستند، جاذبه اي براي کشاندن رصدگران به زير آسمان شب ايجاد مي کنند.
از ستاره ي کسي - اژدها حدود 14 درجه به سمت شمال-شمال شرقي حرکت کنيد تا به ستاره ي قدر سومي دلتا-اژدها برسيد که در کتب قديمي با نام التيس مشخص مي شود. اين مسير را حدود 4 درجه نيز ادامه دهيد، تا به ستاره ي اپسيلون-اژدها از قدر 3/8 برسيد که دوتايي مناسبي براي تلسکوپ هاي متوسط است. دو همدم اين مجوعه از قدرهاي 4 و 7/6 در فاصله اي حدود 3 ثانيه قوس از يکديگر قرار دارند.
در فاصله ي حدود 4 درجه اي غرب اپسيلون، ستاره تاو-اژأها قرار دارد، که از قدر حدود 4/4، کانون بارش ضعيف تاو-اژدهايي را مشخص مي کند که هر از گاهي در شب هاي هشتم تا يازدهم فروردين به اوج خود مي رسد.
از ستاره ي تاو-اژدها 4 درجه به جنوب غربي بياييد تا به ستاره ي خي-اژدها از قدر 3/5 برسيد، در حدود يک درجه اي و جنوب اين ستاره، خي-اژدها نيز مشخص است و در سمت غربي اين دو در فاصله ي حدود 3 درجه ستاره ي پسي-اژدها يا ذيبان از قدر 4/5 ديده مي شود. اگر اين سه ستاره را به يکديگر وصل کنيد، مثلثي را تشکيل مي دهند که براي پيدا کردن اجرام غير ستاره اي اين نقطه از آسمان کمک زيادي مي کنند.
ستاره ي پسي-اژدها خود ستاره ي دوتايي جالب توجهي است که دوربين هاي دوچشمي کوچک نيز مي توانند دو همدم اين ستاره را از قدرهاي 4/6 و 5/8 با جدايي زاويه اي حدود 30 ثانيه ي قوس از يکديگر تفکيک کنند.
برگرديم به سراغ مثلث، در 4 درجه اي جنوب اين مثلث دو ستاره از قدرهاي 4/7 و 5 به ترتيب با نام هاي سيگما و 27-اژدها ديده مي شوند. البته در صورت تاريک بودن آسمان شايد بتوانيد در کنار اين دو، ستاره ي ديگري را نيز از قدر حدود 6/3 تشخيص دهيد. اين ستاره ها را در ميدان ديد خود قرار دهيد، در دوربين هاي دوچشمي و جوينده ي تلسکوپ، اين سه ستاره به همراه بخشي از مثلث فرضي در يک ميدان ديد ديده مي شوند. بين ستاره ي اومگا و ستاره ي کم نورتر تعدادي ستاره را مي بينيد که به صورت تسبيحي به سوي شرق امتداد يافته اند. از انتهاي اين تسبيح به فاصله ي اين دو ستاره به سمت مثلث پرش کنيد، در کنار ستاره اي از قدر 8/5 و درست چسبيده به آن، ابر کوچک و بيضي شکلي با نام NGC6303 ديده مي شود که کهکشاني در فاصله ي 16 ميليون سال نوري از زمين است که از قدر حدود 10 مي درخشد و با اندازه ي 2/7×4 دقيقه ي قوس و چسبيده به ستاره اي کم نور ديده مي شود.
براي شکار جرم بعدي دوباره به سمت سه ستاره برگرديد، در حدود يک درجه اي شرق اين ستاره ها، مجموعه ي مشابهي از ستاره ها را مي بينيد، که نسبت به اولي کم نور تر و کوچک تر هستند، سه ستاره از قدرهاي 6/6، 8/5 و 8/3. مسير قبلي را ادامه دهيد تا در يک درجه اي به ستاره اي از قدر 7/6 برسيد، که با دو ستاره ي کم نور از قدر حدود 9 مثلث کوچکي را تشکيل داده است. به سمت ستاره ي کم نورتر نشانه برويد. اگر کمي دقت کنيد، مي توانيد سحابي سياره نماي چشم گربه (NGC6543) را از قدر 8/8 ببينيد! در حالت عادي جزييات مختصري از اين سحابي در پشت چشمي تلسکوپ ديده مي شود، ولي با استفاده از تکنيک هاي رصدي و همچنين عکاسي با نوردهي بلند مدت، مي توان اختلاف روشنايي در خود سحابي را تشخيص داد. اين جرم با فاصله ي 3000 سال نوري از زمين، مراحل پاياني عمر ستاره اي همانند خورشيد است که با نور کوتوله ي سفيد مرکز سحابي درخشان مي شود.
در ادامه ي حرکتمان روي اژدها به ستاره ي زثا، از قدر 3/1 مي رسيم که در 6 درجه اي غرب اين ستاره اتا-اژدها از قدر 2/7 ديده مي شود، اتا و زتا-اژدها در ميان اعراب با نام دو گرگ و همچنين دو کلاغ شناخته مي شوند. اتا-اژدها همچنين کانون دو بارش شهاب نيز هست: بارش شهاب اتا-اژدهايي که هم زمان با بارش تاو-اژدهايي به اوج مي رسد و بارش اتا-اژدهايي سپتامبري که اطلاعات رصدي کافي درباره ي اين بارش موجود نيست، و به همراه بارش او ميکرون-اژدهايي مشکوک است. ستاره ي اتا-اژدها همچنين همدمي کم نور دارد، که با ابزارهاي بزرگ در فاصله ي 5/3 ثانيه ي قوس ديده مي شود. در طول مسير پس از گذشتن از ستاره ي قدر چهارمي تتا-اژدها، به ستاره ي يوتا-اژدها يا ذيخ ( کفتار) مي رسيم، که در نزديکي اش دو کهکشان درخشان منتظر چشمان تيزبين شما هستند؛ اگر از ذيخ، خطي 5 درجه اي به جنوب غربي بکشيد، در محدوده ي صورت فلکي عوا به ستاره اي از قدر 5/2 مي رسيد، درست در ميانه ي اين خط مي توانيد کهکشان بسيار کشيده NGC5907 را با اندازه ي 11×1 دقيقه ي قوس تشخيص دهيد، که از قدر حدود 10 به زيبايي مي درخشد. در تلسکوپ هاي 6 اينچ به بالا، جزيياتي از ابرهاي غباري اين کهکشان نيز ديده مي شود!
در فاصله ي کمي از NGC5907، در کنار يکي از رأس هاي مثلثي از ستاره ها، کهکشان دوک نيز به زيبايي ديده مي شود، که در فهرست مسيه شماره ي 102 دارد. در محدوده ي اين دو جرم، کهکشان هاي کم نور ديگري نيز وجود دارند که براي رصدشان احتياج به تلاش بيشتري داريد.
اگر از يوتا-اژدها 10/5 درجه به شمال غربي حرکت کنيم، به ستاره ي آلفا-اژدها (ثعبان) مي رسيم، که از قدر 3/6 در فاصله ي حدود 300 سال نوري از ما مي درخشد. ثعبان حدود 4800 سال پيش ستاره ي قطبي بوده و از مقدس ترين ستاره ها محسوب مي شده است، چنانکه در معبد خوفو در مصر دو ميله وجود دارد که يکي به سمت کمربند جبار و ديگري به سمت ثعبان نشانه رفته است. ولي به علت حرکت تقديمي زمين، ثعبان در حدود 26 درجه از قطب شمال آسمان فاصله گرفته است. ثعبان همدم کوچکي نيز دارد که تا به امروز به طور مستقيم ديده نشده است. احتمالاً کوتوله ي سفيدي هر 51 روز يک بار به دور اين ستاره ي غول مي گردد. خود ثعبان اکنون در مرحله ي هليوم سوزي قرار دارد، و با اندازه ي بيش از 250 برابر خورشيد، همچنان به دور ستاره ي آلفا-کلب اصغر مي گردد تا سرانجام در سال 20346 دوباره به ستاره ي قطبي زمين تبديل شود!
در ادامه ي مسير، ثعبان را به دو ستاره ي شمالي تر کاپا و لاندا-اژدها وصل مي کنيم، تا به دم اژدها، ذنب التنين (لاندا) برسيم.
اکنون مي توانيد شکل کامل اژدهاي بزرگ آسمان را ببينيد.
منبع: نشريه نجوم، شماره 188
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}