آكنه (جوش صورت)

هنگامى كه شما بخار را از آينه حمام خود پاك مى‏كنيد، ناگهان متوجه يك نقطه‏ى قرمز بزرگ روى بينى خود مى‏شويد؛ اين حالت خوبى براى شروع اول هفته نيست. يك بار ديگر آينه را با دست خود پاك مى‏كنيد و روى پنجه‏هاى پاى خود مى‏ايستيد و بر وان حمام تكيه مى‏دهيد و نگاه بهترى مى‏اندازيد آن نقطه واقعا وجود دارد.

آن نقطه چيست؟
 

جواب ساده است؛ شما آكنه داريد. ممكن است آكنه به علت مسايل بلوغ باشد؛ اما افراد ميان‏سال و بزرگ‏تر را نيز درگير مى‏كند.
بنابر اظهار نظر دكتر جيمز فالتون »متخصص پوست و مؤسس و استاد انستيتو تحقيقات آكنه« در كاليفرنيا: »ممكن است زنان در سنين بين 25 - 35 سال و حتى بالاتر به آكنه دچار شوند؛ مادر من وقتى 62 سال داشت به آكنه مبتلا شد«.
در حقيقت، آكنه يك واژه عمومى براى انواع مختلف علايم نظير جوش‏هاى قرمز روى صورت، جوش‏هاى نوك سياه و نوك سفيد مى‏باشد.
پروفسور پيتر پاچى »استاد پوست در دانشگاه پزشكى بوستون« مى‏گويد: »آكنه حالتى است كه منافذ روى پوست بسته مى‏شوند و شخص دچار ضايعات عفونى و يا غير عفونى مى‏شود«.

علت بسته شدن منافذ چيست؟
 

دكتر فالتون مى‏گويد: »شكلات، مو و يا پوست كثيف، غريزه‏ى جنسى - چه افزايش آن و چه فقدان آن - باعث ايجاد آكنه نمى‏شوند«. پس علت آكنه چيست؟ وراثت تا حدودى مى‏تواند دخيل باشد. آكنه، ژنتيكى است و در بعضى خانواده‏ها ديده مى‏شود و يك نقص ارثى در منافذ پوست مى‏باشد.
دكتر فالتون مى‏گويد: «اگر پدر و مادر شما هر دو آكنه دارند، احتمال بروز آن در برادران و خواهران شما 75% مى‏باشد؛ اما اگر خواهرتان آكنه ندارد ولى شما دچار آن هستيد، بايد بدانيد كه عوامل ديگرى نيز آكنه را تشديد مى‏كند».
استرس، قرار گرفتن در معرض نور خورشيد، تغييرات فصلى و آب و هوا در شيوع آكنه مؤثر است. انواع خاصى از مواد آرايشى و مصرف قرص‏هاى ضد باردارى نيز مى‏تواند باعث بروز آن شود.
همچنين از نظر دكتر فالتون زنان شاغل، مستعد اين بيمارى هستند؛ زيرا بيشتر در معرض استرس قرار دارند و به علاوه تمايل به آرايش كردن در اين زنان زيادتر است.
در ذيل چند توصيه براى جلوگيرى از آكنه آمده است. نكاتى را كه بيشتر به آنها نياز داريد، به خاطر بسپاريد.

آكوتان براى درمان
 

جوش بزرگ روى بينى، يك مشكل حاد براى اشخاص مى‏باشد و حتى براى برخى افراد صحبت كردن با ديگران - وقتى كه به او نگاه مى‏كنند - مشكل مى‏شود.

آكنه به چهار درجه تقسيم مى‏شود:
 

درجه‏ى اول كه نوع خفيف و شامل تعدادى جوش‏هاى نوك سياه و نوك سفيد است و چهارمين و شديدترين حالت شامل تعداد زيادى جوش‏هاى نوك سفيد، نوك سياه، تاول ريز، ندول و كيست مى‏باشد.
درجه‏ى چهار آكنه، همراه التهاب شديد و تغيير رنگ قرمز يا صورتى مى‏باشد؛ در اين حالت بهتر است خود را به متخصص پوست، نشان بدهيد.
آكنه‏ى شديد، اگر به درستى درمان نشود، باعث ايجاد اسكار شديد مى‏شود. تجويز داروى آكوتان )ACCUTANE( در درمان آكنه‏ى شديد مؤثر است. اين دارو منجر به ناهنجارهايى در جنين مى‏شود و نبايد براى زنان باردار تجويز شود.

مواد آرايشى خود را تغيير بدهيد.
 

در زنان بالغ، آرايش، علت اصلى ايجاد آكنه است. مواد آرايشى روغنى مشكل‏زا مى‏باشند. دكتر فالتون مى‏گويد: »رنگ‏دانه‏هاى موجود در مواد آرايشى، رژها و كرم‏هاى پاك كننده، مشكل اصلى نيستند و آب موجود در اين محصولات نيز مشكل‏زا نمى‏باشند؛ بلكه مشكل شما روغن موجود در آنها مى‏باشد«. روغن موجود معمولا از مشتقات اسيدهاى چرب مى‏باشد كه از اسيدهاى چرب موجود در بدن شما خطرناك‏ترند؛ اگر به آكنه مستعد هستيد، از مواد آرايشى غير روغنى استفاده كنيد.

برچسب محصولات خود را بخوانيد.
 

از استعمال مواد آرايشى كه داراى لانولين، ايزوپروپيل ميريستات، سديم لوريل سولفات، 4- لورت و رنگ‏هاى قرمز C و D مى‏باشد، همانند چربى بايد اجتناب كرد؛ زيرا اين مواد براى پوست مضر مى‏باشند.

مواد آرايشى خود را بشوييد.
 

آرايش خود را هر شب به طور كامل بشوييد. از يك صابون ملايم )دو بار در روز( استفاده كنيد و مطمئن شويد كه به طور كامل صابون را از صورت خود پاك كرده‏ايد. شش يا هفت بار شستشو با آب بايد صورت گيرد.

به سمت ظاهرى عادى‏تر برويد.
 

دكتر فالتون مى‏گويد: »هر قدر از مواد آرايشى كمتر استفاده كنيد، بهتر است«.

قرص‏ها مقصر هستند.
 

تحقيقاتى كه به وسيله دكتر فالتون صورت گرفته است، نشان مى‏دهد كه برخى از قرص‏هاى ضد باردارى آكنه را تشديد مى‏كنند.
اگر مشكل آكنه داريد و قرص مصرف مى‏كنيد، موضوع را با يك دكتر مطرح كنيد؛ چرا كه ممكن است دكتر داروى ديگرى به شما بدهد و يا روش‏هاى ديگر كنترل جمعيت را توصيه نمايد.

به جوش‏ها دست نزنيد.
 

دكتر پاچى مى‏گويد: «شما نبايد جوش‏هاى قرمز يا نوك سفيد را فشار دهيد». جوش قرمز نشانه‏ى التهاب است و شما نبايد با فشار دادن به التهاب آن بيفزاييد.
وى اشاره كرد كه شما هيچ كارى نمى‏توانيد انجام دهيد تا جوش‏ها زودتر از بين بروند؛ به طور معمول يك جوش قرمز يك تا چهار هفته باقى مى‏ماند ولى اغلب از بين مى‏رود.
دكتر پاچى اضافه مى‏كند كه يك جوش نوك سفيد، يك منفذ ملتهب مسدود مى‏باشد. هنگامى كه شما جوش نوك سفيد را فشار مى‏دهيد، ممكن است ديواره‏هاى منفذ بشكند و محتويات آن خارج شود و در نتيجه يك جوش قرمز رنگ ايجاد شود.
جوش قرمز رنگ معمولا از پاره شدن ديواره‏ى منفذ جوش‏هاى نوك سفيد ايجاد مى‏شود.

چه موقع بايد فشار بدهيم؟
 

اگرچه بهتر است به اكثر جوش‏هاى قرمز دست زده نشود، ولى در يك نوع فشار دادن باعث بهبودى سريع جوش مى‏شود.
دكتر پاچى توضيح مى‏دهد: »گاهى اوقات يك جوش داراى چرك مركزى زردرنگ مى‏باشد و فشار ملايم باعث باز شدن آن مى‏شود و هنگامى كه چرك خارج شد، سريع‏تر بهبود مى‏يابد«.

به جوش‏هاى سر سياه حمله كنيد.
 

با فشار دادن مى‏توانيد از شر اين جوش‏ها خلاص شويد.
يك جوش سر سياه همان منفذ مسدود شده مى‏باشد. ماده‏ى داخل آن جامد و سطح منفذ آن گسترش يافته است. به نظر دكتر پاچى قسمت سياه اين جوش‏ها چرك نيست و در حقيقت متخصصان پوست مطمئن نيستند كه اين قسمت سياه، چيست؛ اما هر چه باشد، موجب ايجاد جوش نمى‏شود.

براى معالجه آكنه از داروها استفاده كنيد.
 

شما مى‏توانيد از محصولات دارويى استفاده كنيد. از داروهايى كه حاوى بنزوئيل پراكسايد مى‏باشند، استفاده كنيد. قسمت بنزوئيل، پراكسايد را به داخل منافذ مى‏كشاند و اكسيژن آزاد مى‏كند و اكسيژن باكترى‏هاى تشديد كننده‏ى آكنه را مى‏كشد.
همچنين، بنزوئيل سلول‏هاى چربى را كه موجب آسيب به منافذ مى‏شوند، مهار مى‏كند. داروهاى ضد آكنه به اشكال مختلف نظير ژل، لوسيون و يا كرم مى‏باشند. دكتر فالتون پيشنهاد مى‏كند كه از ژل‏هاى با پايه آبى استفاده كنيد تا كمترين اثر تحريكى را روى پوست شما داشته باشد.
همچنين، او پيشنهاد مى‏كند كه يك ساعت از اين داروها و در هنگام غروب استفاده كنيد و هنگام خواب، خصوصا نواحى چشم‏ها و گردن را بشوييد.

فريب درصد داروها را نخوريد.
 

داروهاى ضد آكنه حاول بنزوئيل پراكسايد، از 5 / 2 تا 10% از اين ماده را دارند.
به گفته دكتر توماس گاسل )استاد داروشناسى و سم‏شناسى( درصدها در تأثير اين داروها اثر كمى دارند و در اكثر آزمايش‏هايى كه انجام گرفته، محصولات داراى درصد پايين همان اثر درصدهاى بالا را داشتند؛ يعنى 5 % به همان اندازه 10 % مؤثر مى‏باشد.

پوست خشك به مراقبت بيشترى نياز دارد.
 

پوست خشك ممكن است به بنزوئيل پراكسايد حساس باشد. بنابراين، دكتر گاسل توصيه مى‏كند كه شما ابتدا از درصدهاى كم استفاده كنيد و سپس به آرامى غلظت را افزايش دهيد. وى گفت: »در ابتدا پوست شما به قرمز شدن تمايل دارد؛ اما اين، يك واكنش طبيعى است«.

خود را از نور خورشيد، دور نگه داريد.
 

داروهاى مؤثر در درمان آكنه، ممكن است در نور آفتاب واكنش‏هاى معكوس به نور آفتاب داشته باشند؛ قرار گرفتن در معرض نور خورشيد و لامپ‏هاى مادون قرمز را به حداقل برسانيد تا واكنش خود را نسبت به آنها تجربه كنيد.

صورت خود را پاك كنيد.
 

به گفته دكتر گاسل، هر بار قبل از مصرف دارو، صورت خود را بشوييد.
در يك زمان مشخص از يك نوع درمان استفاده كنيد.
درمان‏ها را با هم مخلوط نكنيد. در صورت استفاده از داروهاى تجويز توسط پزشك، از مصرف داروهاى تجارى خوددارى كنيد.

علت واقعى چيست؟
 

اگر چه به نظر مشكوك مى‏رسد، اما اگر پوست شما مستعد آكنه است به اعتقاد پزشكان، غذاهاى دريايى و ديگر غذاهاى حاوى يد باعث افزايش آكنه مى‏شوند.
بنابراين، يد يك عامل مهم در افراد مستعد به آكنه است. به نظر دكتر فالتون يد وارد بدن مى‏شود و به جريان خون راه مى‏يابد و اضافى آن از طريق غدد چربى خارج مى‏شود؛ هنگامى كه از طريق اين غدد ترشح مى‏شود باعث آسيب به منافذ سلولى مى‏شود و آكنه به طور ناگهانى ايجاد مى‏شود.
اگر شما به دنبال علت آكنه مى‏گرديد، جدول ذيل ميزان يد موجود )در هر ميليون( غذاها و نوشيدنى‏ها را نشان مى‏دهد.
به نظر دكتر فالتون، مشخص نيست كه چه ميزانى از يد باعث ايجاد آكنه مى‏شود؛ اما مصرف طولانى مدت و زياد آن مى‏تواند سبب ايجاد آكنه شود.

غذا - نوشيدنى
 

مشتقات شير
پنير چدار (CHEDDAR)، ميزان يد (PPM(: 27
كره، ميزان يد (PPM(: 26
خامه‏ترش،، ميزان يد (PPM(: 7
پنير هلندى، ميزان يد (PPM(: 5
ماست، ميزان يد (PPM(: 3
نوشيدنى‏هاى آبى، ميزان يد (PPM(: 8
گوشت و ماكيان
تركى، ميزان يد (PPM(: 132
مرغ، ميزان يد (PPM(: 67
همبرگر، ميزان يد (PPM(: 44

متفرقه
 

چيپس سيب‏زمينى، ميزان يد (PPM(: 40
نان سفيد، ميزان يد (PPM(: 8
كوكاكولا، ميزان يد (PPM(: 3
شكر، ميزان يد (PPM(: 2
نمك يددار، ميزان يد )PPM(: 54
نمك فصلى، ميزان يد (PPM(: 40
غذاهاى دريايى
ماهى حلوا، ميزان يد (PPM(: 24
ميگو، ميزان يد (PPM(: 17
خرچنگ دريايى، ميزان يد (PPM(: 9
صدف، ميزان يد (PPM(: 8

سبزيجات
 

پياز (سفيد)، ميزان يد (PPM(: 82
ذرت، ميزان يد (PPM(: 45
كلم دلمه‏اى، ميزان يد (PPM(: 23
سيب‏زمينى، ميزان يد (PPM(: 9
لوبيا سبز، ميزان يد (PPM(: 7
بنزوئيل پراكسايد داراى تركيب مشابهى با رتين - A و ديگر محصولات حاوى ويتامين A، مانند آكوتان )ACCUTANE( مى‏باشد. دكتر گاسل مى‏گويد كه يك شخص نبايد از هر دو درمان استفاده كند.

از گسترش آكنه جلوگيرى كنيد.
 

از داروهاى ضد آكنه به اندازه 25/ 1 سانتى‏متر در اطراف محل درگير استفاده كنيد تا از گسترش آكنه جلوگيرى شود. درمان دارويى در واقع به بهبود جوش‏هاى موجود كمك نمى‏كند؛ بلكه بيشتر جنبه پيش‏گيرى دارد. در هر صورت، آكنه از بينى به طرف گوش‏ها گسترش مى‏يابد و شما بايد اطراف ناحيه درگير را نيز درمان كنيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387