پسوريازيس (يك بيمارى مهم پوستى)

جورجيا ماسمن داراى پنج خصلت مشترك با ميليون‏ها فردى بود كه به پسوريازيس مبتلا بودند:
1) پسوريازيس وى منحصر به فرد بود مثل خود وى، يكتا و متفاوت.
2) آنچه كه در مورد بعضى‏ها مؤثر بود، درباره‏ى وى مؤثر نبود.
3) آنچه كه در مورد وى مؤثر بود، در مورد بعضى‏ها ممكن بود مؤثر نباشد.
4) درمان دربار اول مؤثر بود، در بار دوم ميزان آن كمتر و در بار سوم اصلا.
5) وى نمى‏دانست كه چرا اين بيمارى را گرفته است.
هنگامى كه به پسوريازيس مى‏رسيم پزشكى مدرن امروز قطعا ناكافى به نظر مى‏رسد.
پسوريازيس بيمارى‏اى است كه در آن سلول‏هاى پوست، دست به خودكشى مى‏زنند. در حالت عادى، سلول‏هاى پوست هر 30 روز يك بار خود را تجديد مى‏كنند. اين زمانى است كه سلول جديد خود را از داخلى‏ترين لايه پوست به سطح پوست مى‏رساند. در پسوريازيس، اين سلول سه روزه به سطح مى‏رسد گويى كه بدن ما، ترمز بريده باشد و نتيجه آن ايجاد مناطق برجسته پوستى به نام پلاك است كه اغلب قرمز و خارش‏دار است. وقتى كه سلول‏ها به سطح رسيدند مثل سلول‏هاى عادى مى‏ميرند؛ اما چون تعداد آن‏ها زياد است پلاك برجسته شروع به سفيد شدن و پوسته‏ريزى سلول‏هاى مرده مى‏كند. پسوريازيس اغلب در دوره‏هاى عود و نشست قرار دارد و دوره عود آن، معمولا در زمستان است.
گاهى وقت‏ها، در طول ماه‏ها و سال‏ها ناپديد مى‏شود و مى‏تواند با گذشت سن، بدتر با بهتر شود. درمانى براى آن وجود ندارد. اما كارهاى زيادى را مى‏توانيد براى خود انجام دهيد. يادتان باشد درمانى كه در مورد ديگران مؤثر است، ممكن است روى شما اثر بگذارد. شما بايد نقشه جنگ خود را طراحى و تجربه كنيد. در زير روش‏هايى را كه بايد امتحان كنيد، آمده است:

به زندگى نگاه جديدى داشته باشيد.
 

فيليپ آندرسون «استاد و رئيس بخش پوست دانشگاه ميسورى» مى‏گويد: مهم‏ترين نكته پذيرش اين بيمارى توسط فرد مبتلاست. شما بايد توجه خود را بر اداره كردن آن متمركز كنيد و از وخيم‏تر شدن آن جلوگيرى كنيد. انرژى خود را صرف جار و جنجال در مورد هر برآمدگى پوستى نكنيد. اين ايده خوبى نيست.
دكتر ميلر مى‏گويد: من بعضى از بيمارانم را دوبار در سال مى‏بينم. هيچ قانونى وجود ندارد كه بگويد هر شخص پسوريازيسى از تمام ضايعات بدنش خلاص مى‏شود. من دو دستم را در حدود سى سانتى‏متر دور از هم نگه مى‏داشتم و به آن‏ها مى‏گفتم: تلاش بيشترى لازم است تا شما به 80% بهبودى برسيد. سپس بازوهايم را به بيرون كش مى‏دادم و مى‏گفتم: براى 20% باقى مانده اين كارى است كه بايد انجام دهيد: ياد بگيريد كه با آن زندگى كنيد. وقتى فكر كنيد كه درمان‏ها به انتهاى خط رسيده و شما از الف تا ى را رفته‏ايد، دوباره از الف شروع مى‏كنيد. پسوريازيس خفيف به وسيله درمان‏هاى زير به طور كامل كنترل مى‏شود:

تنه خود را لغزنده كنيد.
 

نرم‏كننده‏ها در صدر فهرست درمان هر متخصص پوست قرار دارد. پوست پسوريازيس خشك است و باعث بدتر شدن و پوسته ريزى و افزايش خارش مى‏شود. نرم‏كننده‏ها كمك مى‏كنند كه پوست آب خود را نگه دارد. ماده‏ى نرم كننده مى‏تواند روغن بدن غير محرك مورد علاقه‏تان و يا چيز معمولى‏اى مثل چربى گياهى يا وازلين باشد.
آن‏ها بعد از استحمام، بيشترين اثر را دارند؛ زمانى كه هنوز خيس هستيد (براى احتياط از حمام روغن اجتناب كنيد كه مى‏تواند وان حمام را مثل يخ ليز كند).

به دنبال خورشيد باشيد.
 

با قرار گرفتن منظم در برابر نور شديد خورشيد 95% بيماران پسوريازيس بهبود مى‏يابند. به نظر مى‏رسد كه بيمارى در زمستان بدتر مى‏شود و يا در آب و هواى متغير و مرطوب كه داراى هواى خشك و گرم است. اشعه‏هاى ماوراء بنفش با پسوريازيس به مقابله مى‏پردازند و اشعه ماوراء بنفش نوع B سريع‏ترين اثر را دارد. اما از طرف ديگر اشعه‏هاى ماوراء بنفش نوع B منجر به آفتاب سوختگى مى‏شود و خطر سرطان پوست را بالا مى‏برد و ممكن است منجر به ايجاد ضايعات جديد در مناطق غير درگير در بيماران پسوريازيس شود.
البته يك راه فرار وجود دارد؛ ضد آفتاب. منافع استفاده از سايبان مى‏تواند خطر سرطان پوست و گسترش پسوريازيس را كاهش دهد. از ضدآفتاب در مناطقى از پوست استفاده كنيد كه پسوريازيس ندارند و به طور كامل در معرض نور خورشيد قرار دارند.

لامپ را روشن كنيد.
 

يك لامپ اشعه‏هاى ماوراء بنفش نوع B كوچك براى درمان پلاك‏هاى پسوريازيس بخريد. نياز هر شخص فرق مى‏كند. بنابراين با پزشك خود مشورت كنيد. شايد لامپ‏هاى اشعه‏هاى ماوراء بنفش نوع B را كه در مؤسسات برنزه كردن پوست به كار مى‏رود، ترجيح دهيد؛ اما اين ضعيف‏تر است و نياز به وقت بيشترى براى اثردهى دارد.

از تار استفاده كنيد.
 

قطران زغال سنگ، معمولا ضعيف‏تر از موارد معمول تجويزى مى‏باشد اما مى‏تواند در درمان پسوريازيس مؤثر باشد. شما مى‏توانيد مستقيما تار )TAR( را روى پلاك‏ها بماليد و يا خود را داخل روغن حمام تار قرار دهيد و يا سرتان را با شامپو تار بشوييد. از آنجا كه تار تجويزى باعث ايجاد رنگ و بو مى‏شود. بعد از مدتى بايد آنها را از روى بدن شست، اما بعضى از انواع آن مى‏تواند براى افزايش اثر درمان اشعه‏هاى ماوراء بنفش نوع B يا نور خورشيد روى بدن باقى بماند.
تار، حساسيت پوست را به خورشيد افزايش مى‏دهد. دكتر ميلر مى‏گويد: بعضى از انواع جديد محصولات تار ظريف‏تر و از نظر زيبايى قابل قبول‏تر هستند. اين نوع، به صورت ژل عرضه مى‏شود. آن‏ها مثل تار بو نمى‏دهند و مى‏توان آن‏ها را روزانه به كار برد و به آسانى شسته مى‏شوند. وى اين احتياط را تذكر مى‏دهد: اگر هر گونه محصول تارى، ايجاد سوختگى يا حساسيت كرد، استفاده از آن را متوقف كنيد. تار هرگز نبايد روى پوست باز و خراشيده به كار رود.

حمام گرم و مرطوب بگيريد.
 

حمام‏ها و استخرهاى شناى آب، براى پسوريازيس عالى هستند. اين حمام باعث صاف شدن و از بين رفتن پوسته‏ها مى‏شود. اما آب داغ خارش را افزايش مى‏دهد.

و يا حمام سرد و مرطوب بگيريد.
 

حمام آب سرد همراه با يك فنجان سركه سيب، براى خارش بسيار عالى است. روش مؤثر ديگر، استفاده از يخ است. فقط چند قطعه يخ را به داخل كيسه پلاستيك كوچك بيندازيد و آن را روى پوست ضايعه‏دار بگذاريد.

از كورتيزون براى ضايعات كوچك و محدود استفاده كنيد.
 

كرم‏هاى معمولى كورتيزون‏دار از نوع تجويزى آن ضعيف‏ترند اما ارزش امتحان كردن را دارند و در مناطق تناسلى و صورت استفاده از آن‏ها ايمن‏تر است. اما اگر شما هميشه از اين دارو در اين مناطق استفاده كنيد تأثير آن كاهش مى‏يابد و هنگامى كه استعمال آن را قطع كنيد پسوريازيس دوباره عود مى‏كند. تا وقتى از اين كرم استفاده كنيد كه بهبودى ديده شود و كم‏كم استعمال آن را قطع كنيد.

روى ضايعات پسوريازيس را بپوشانيد.
 

تحقيقات نشان داده كه پوشاندن ضايعات با نوار يا پوشش پلاستيكى در طول روزها و هفته‏ها مى‏تواند ضايعات را پاك كند. مخصوصا اگر كرم كورتيزون اول به كار رود؛ اگرچه اين درمان براى مناطق كوچك و محدود كه بيشتر از يك سكه نباشد مؤثر است. شما بايد مراقب باشيد چرا كه ممكن است پوست عفونى و چسبناك و پسوريازيس وخيم‏تر شود.

به پوست آسيب نرسانيد.
 

ضايعات جديد معمولا روى پوست آسيب ديده ظاهر مى‏شوند. محققان اعتقاد دارند كه تروما و ضربه به پوست، بدن را در حالت غيركنترل قرار مى‏دهد.

اگر اضافه وزن داريد، وزن خود را كم كنيد.
 

اضافه وزن يكى از مهم‏ترين عوامل مرتبط به پسوريازيس مى‏باشد. كم كردن وزن در بيماران پسوريازيسى مى‏تواند مفيد باشد. اگر اضافه وزن خود را كاهش دهيد و در وزن طبيعى خود باقى بمانيد، پسوريازيس معمولا بهتر مى‏شود.

استرس را از خود دور كنيد.
 

دكتر ميلر گزارش مى‏دهد كه من دخترى را ديدم كه پس از مرگ پدرش از نوك سر تا انگشت‏هاى پايش دچار ضايعات پسوريازيسى شد. مدارك غير قابل انكارى وجود دارد كه نشان مى‏دهد استرس، پسوريازيس را تحريك مى‏كند. اگر شما در ساحل دريا دراز كشيده باشيد، احساس بهترى خواهيد داشت. حتى رفتن به بيمارستان براى جراحى پسوريازيس شما را بهتر مى‏كند. اگر چه استرس‏زا است ولى آرامش دهنده است و از شما مراقبت مى‏شود. دورى از استرس‏هاى روزانه مفيد است.

به ماهى‏گيرى برويد.
 

نه؛ اين استرس‏زا نيست. اين راهى است كه شما كپسول‏هاى روغن ماهى حاوى اسيد چرب را به رژيم غذايى خود اضافه كنيد. دكتر ونيشازيبوه »استاد پوست و بيوشيمى دانشگاه كاليفرنيا« مى‏گويد: اين كپسول‏ها روى 60 % افراد مطالعه شده، مؤثر بوده است. ضخامت ضايعات همراه با خارش و قرمزى آن كاهش پيدا كرده است.
اما نكات هشدار دهنده‏اى نيز وجود دارد. در بعضى از افراد هيچ بهبودى‏اى حاصل نمى‏شود و در بعضى‏ها حتى وضعيت بدتر نيز مى‏شود و هيچ‏گونه ضمانتى وجود ندارد. مطالعات اوليه، كوتاه مدت و كوچك بوده است. بنابراين نتايج به دست آمده زيا قاطع نيست. ما هيچ گونه عارضه منفى نديديم اما در مدت طولانى‏تر مصرف ممكن است عوارضى ديده شود. به طور مثال روغن ماهى مى‏تواند اثر بعضى از داروهايى را كه مى‏خوريد كاهش دهد. اگر از اين كپسول‏ها مصرف مى‏كنيد با پزشك خود مشورت كنيد از طرفى همه روغن‏هاى ماهى مشابه هم نيستند.
اگرچه افراد مورد مطالعه 11 تا 14 گرم در روز مصرف مى‏كردند، اما شما مى‏توانيد با نصف اين مقدار نيز به نتيجه مطلوب برسيد اما حتما با پزشك خود هماهنگ كنيد.

عفونت‏ها را درمان كنيد.
 

بين عفونت‏ها و شروع پسوريازيس ارتباط ثابت شده‏اى وجود دارد. در شروع عفونت، پسوريازيس موجود وخيم‏تر هم مى‏شود. ما بچه‏هايى را ديده‏ايم كه بعد از ابتلا به عفونت گلويى استرپتوكوكى، در عرض دو هفته دچار پسوريازيس در تمام بدن‏شان شده‏اند. راه‏حل، درمان سريع و درست هر گونه عفونت ايجاد شده و توجه كافى به پسوريازيس در صورت ايجاد هر گونه عفونت است.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387