درماتيت و اگزما (التهاب و حساسيت پوستى)

شايد اولين سؤالى كه شما بعد از تشخيص پزشك از خود پرسيده باشيد، اين باشد: چرا من؟
چرا من دچار خارش و خشكى اگزما شده‏ام؟ چرا من بايد از التهاب و آزردگى ناشى از درماتيت رنج ببرم؟ پزشك شما شايد شايسته‏ترين فردى باشد كه به سؤال شما پاسخ مى‏دهد؛ اگر چه مشكل است ولى شايد بد نباشد كه بدانيد شما تنها نيستيد؛ آخرين آمار نشان مى‏دهد نزديك به 9 ميليون نفر در آمريكا به طور سالانه از نوعى درماتيت رنج مى‏برند.
نكات ذيل براى كنترل خارش و خشكى همراه با انواع بيمارى‏هاى شناخته شده اگزما و درماتيت آورده شده است. متخصصان ما مى‏گويند به طور كلى بهترين راه براى درمان خارش اگزما و درماتيت در خانه، مرطوب و چرب نگه داشتن قسمت‏هاى درگير و خشك پوست است؛ به همين دليل خيلى از درمان‏هاى پيشنهاد شده درباره‏ى پوست خشك و خارش در زمستان در صفحه‏ى 112 ممكن است به حل مشكل كمك كند.

درباره‏ى خشكى پوست هوشيار باشيد.
 

درماتيت در هواى غير مرطوب مخصوصا در طول ماه‏هاى زمستان كه هواى گرم محرك )حاصل از وسايل گرمايى( در داخل خانه در جريان است، تشديد مى‏شود.
از آنجا كه هواى خشك باعث بدتر شدن خارش اگزما و درماتيت مى‏شود، مرطوب نگه داشتن هواى داخل خانه به عنوان اولويت اول در خانواده‏هايى كه دچار اين بيمارى‏ها هستند، قرار دارد.
اگر شما بتوانيد به كمك يك دستگاه مرطوب كننده مناسب، به مقابله با خشكى هوا بپردازيد، گرماى محركه مشكل زيادى ايجاد نخواهد كرد. اما متخصصان هشدار مى‏دهند كه مبادا فكر كنيد اتاق مجهز به مرطوب كننده مى‏تواند همه‏ى كارها را انجام دهد.

از آب ولرم استفاده كنيد.
 

آن عقيده قديمى كه مردم دچار درماتيت بايد از حمام رفتن دورى كنند، امروزه تحت نگاه موشكافانه‏اى قرار گرفته است. در حالى كه بعضى از پزشكان معتقدند كه حمام رفتن زيادى مى‏تواند بيمارى را بدتر كند ديگران بر اين باورند كه حمام رفتن منظم شانس ابتلا به عفونت را كاهش مى‏دهد و باعث نرمى پوست مى‏شود. متخصصان ما به طور كلى با نظر دوم موافقند.

به سمت چرب كننده‏ها برويد.
 

از صابون زدن منظم در طول حمام نبايد اجتناب كرد، البته به شرطى كه براى جلوگيرى از خشك شدن پوست بعد از آن از مرطوب كننده‏ها استفاده شود. شما نمى‏توانيد مرتبا حمام برويد، مگر اينكه بعد از آن پوست خود را چرب كنيد. چرب كننده‏ها موادى هستند كه آب را در خود نگه مى‏دارند.

حمام حريره جوى دوسر بگيريد.
 

براى افزايش درمان تسكين دهنده، دكتر دانسكى توصيه مى‏كند كه حريره جوى دوسر را به حمام‏تان اضافه كنيد و حتى از اين حريره به عنوان جايگزين صابون نيز استفاده كنيد. راى حمام كردن، دو فنجان از بلغور جوى دوسر موجود در داروخانه‏ها را داخل يك ظرف آب ولرم بريزيد. براى كاربرد به جاى صابون، حريره جوى دوسر را داخل يك دستمال پيچيده و يك بند پلاستيك بالاى آن ببنديد؛ آن را داخل آب غوطه‏ور كنيد و آب آن را بچلانيد و به عنوان حوله معمولى از آن استفاده كنيد.

از ضد عرق‏ها پرهيز كنيد.
 

نمك‏هاى فلزى نظير آلومينيوم كلرايد و آلومينيوم سولفات از جمله مواد فعال موجود در بسيارى از ضد عرق‏ها هستند. اين مواد، داراى اثرات تحريك كننده روى افراد با پوست‏هاى حساس هستند. اگر شما مايليد كه به مصرف ضد عرق‏ها ادامه دهيد، دنبال آنهايى باشيد كه حاوى مواد ضد حساسيت هستند.

اين دارو را آزمايش كنيد.
 

كرم‏ها، پمادها و لوسيون‏هاى حاوى كورتيزون، اغلب براى كاهش خارش و التهاب در درماتيت و اگزما به كار مى‏روند. هيدروكورتيزون، يك عضو با اثر خفيف از خانواده كورتيزون و هورمون‏هاى استروئيدى و به عنوان يك پماد ضد حساسيت در داروخانه‏ها موجود است. كرم هيدروكورتيزون 05 / 0 % بدون نياز به نسخه در داروخانه‏ها قابل خريد است و مى‏تواند كمك كننده باشد.

در لباس‏هاى پنبه‏اى احساس راحتى كنيد.
 

لباس‏هاى پنبه‏اى در تماس با پوست بهتر از پلى‏استر و پشم هستند. از لباس‏هاى مصنوعى و خارش‏زا و همچنين لباس‏هاى تنگ و بداندازه دورى كنيد؛ اين لباس‏ها علاوه بر چسبناك بودن، باعث تحريك خارش نيز مى‏شوند.

از ناخن‏هاى مصنوعى پرهيز كنيد.
 

تحقيقات اخير در مركز كلينيك سلولند نشان داده است ناخن‏هاى مصنوعى آكريلى مى‏توانند باعث درماتيت‏هاى مكرر و واضح شوند. اين ناخن‏هاى مصنوعى مى‏توانند باعث التهاب و آزردگى و درماتيت تماسى چشم، بينى و سيستم تنفسى شوند. اين توليدات قبلا محدود به سالن‏ها مى‏شد، اما امروزه كاربرد آنها در خانه‏ها نيز مرسوم است. دكتر دانسكى مى‏گويد: اگر چه ممكن است بسيارى از مردم با اين ناخن‏هاى مصنوعى مشكل نداشته باشند، ولى مشكل اصلى بر سر مواد تثبيت كننده داراى فرمالدئيد مى‏باشد كه در بعضى از ناخن‏ها هنوز به كار مى‏رود. ممكن است اين ماده و ديگر پلى‏مرهاى موجود در ناخن‏هاى مصنوعى باعث درماتيت تماسى شوند.

از كمپرس براى تسكين استفاده كنيد.
 

پانسمان سرد و مرطوب مى‏تواند به آرامش و تسكين خارش مربوط به درماتيت تماسى كمك كند. دكتر رومئو مى‏گويد: من به مردم مى‏گويم كه به جاى استفاده از آب، شير سرد را انتخاب كنند، به نظر مى‏رسد اثر تسكين كنندگى بيشترى داشته باشند.
توصيه‏هاى وى: شير را داخل ليوان داراى يخ بريزيد و بگذاريد براى چند دقيقه باقى بماند، سپس شير را روى يك گاز و يا يك قطعه نازك پنبه‏اى بريزيد و آن را روى پوست آزرده به مدت 2 تا 3 دقيقه بگذاريد. دوباره آن تكه‏ى پارچه را در شير قرار دهيد و استفاده كنيد و به اين كار تا 10 دقيقه ادامه دهيد؛ اگر چه دكتر رومئو اين درمان را براى درماتيت و اگزماى وسيع و همه‏گير توصيه نمى‏كند. گاهى اوقات اگزما آن قدر وضعيت بدى پيدا مى‏كند كه شروع به ترشح مى‏كند؛ در اين حالت به اگزماى گريان معروف است. بعضى از پزشكان اعتقاد دارند كه اگر بيمار به كمپرس سرد )روزانه چند بار( پاسخ نداد بايد به پزشك مراجعه كند.

با كالامين، محل را خنك كنيد.
 

لوسيون كالامين براى كهيرهاى ترشحى كه به خشك شدن نياز دارند، مفيد است. همچنين كالامين با منتول و فنول را مى‏توانيد از داروخانه‏ها بخريد؛ به نظر مى‏رسد اين تركيب از كالامين تنها اثر بيشترى دارد.

رژيم خود را مورد آزمايش قرار دهيد.
 

آلرژى غذايى نفش مهمى در درماتيت غير معمول كودكان بازى مى‏كند. اين درماتيت به سن قبل از 6 سال ارتباط دارد و شما مى‏توانيد با تنظيم رژيم كودك، به پوست او کمك بزرگى كنيد. معمولا تخم‏مرغ، آب پرتقال و شير به عنوان عوامل تشديد كننده‏ى اگزما در كودكان معرفى مى‏شوند. اما دكتر پيرستين مى‏گويد: من قطعا تمام اين غذاها را مقصر محض نمى‏دانم به اين معنى كه والدين بايد براى حذف بعضى از غذاها از رژيم غذايى كودك‏شان با پزشك خود مشورت كنند. اين رژيم‏ها بيشترين اثر را قبل از 2 سالگى دارند و بعد از 6 سالگى، رژيم غذايى كمترين نقش را ايفا مى‏كند.
براى بالغين، تنظيم رژيم غذايى عمدتا در دست خود بيماران است. اگر فكر مى‏كنيد با خوردن غذاى خاصى اثرات منفى روى پوست‏تان ظاهر مى‏شود، از مصرف آن غذا دورى كنيد.

از تغييرات سريع دمايى پرهيز كنيد.
 

در اگزما، تغييرات سريع دما مى‏تواند مشكل‏زا باشد. در هواى زمستانى رفتن از يك اتاق گرم به هواى سرد مى‏تواند خارش را تحريك كند. پوشيدن لباس‏هاى زياد و پنبه‏اى محافظ است. البته افراد دچار اگزما بايد از حمام و دوش آب داغ پرهيز كنند.

از دستمال سفيد براى پاك كردن استفاده كنيد.
 

براى كنترل درماتيت تماسى، دستمال كاغذى سفيد مناسب‏ترين وسيله است.

مراقب لوسيون‏هاى كودك باشيد.
 

گاهى وقت‏ها، لوسيون‏هاى كودك، مناسب‏ترين راه حل براى اگزماى دوران بچگى نيست. زيرا آنها حاوى مقادير بالايى آب هستند كه مى‏تواند بعدا خشك شود و هنگام تبخير، حساسيت و آزردگى زيادترى ايجاد كند. بعضى از مواد معطر و فعال در لوسيون‏هاى بچه علت شايع آلرژى پوستى هستند. به جاى كرم و پماد از چه موادى استفاده كنيم؟ چيزى شبيه به كرم اوسرين و فرمول پوستى وازلين مفيد است.

مقدارى اوره بماليد.
 

امولسيون‏هايى كه حاوى اوره هستند براى كاهش خارش اگزما و درماتيت، نسبتا مفيد مى‏باشند. اوره يك ماده پوست انداز است و معمولا وقتى كه پوست در اثر مالش و اصطكاك ضخيم شده است از آن استفاده مى‏كنيم.

آيا كهير ناشى از نيكل داريد؟
 

شايد درماتيت حاصل از نيكل، شايع‏ترين درماتيت تماسى باشد، اما اكثر مردم فكر مى‏كنند كه مشكل از طلاست. درماتيت ناشى از نيكل در زنان 10 بار بيشتر از مردان است و اغلب با سوراخ كردن گوش تحريك مى‏شود.
به طور تعجب‏آورى، سوراخ كردن گوش باعث ايجاد كهير در ديگر مناطق بدن مى‏شود. وقتى كه فرد در تماس با فلز حاوى نيكل قرار بگيرد: دست‏بندها، گردن‏بند و ديگر جواهراتى كه شخص براى سال‏هاى متمادى پوشيده است، باعث ايجاد كهير تماسى مى‏شود. اگر چنين حادثه‏اى براى شما اتفاق افتاده است، نكات زير مى‏تواند كمك كننده باشد:

استيل ضد زنگ بخريد.
 

گوش‏هاى تازه سوراخ شده را مى‏توانيد با استيل باز نگه داريد تا لاله گوش بهبود يابد )در حدود سه هفته(.

سردى را حفظ كنيد.
 

از آنجا كه تعريق، نقش مهمى در درماتيت حاصل از نيكل دارد، بايد از گرما دورى كنيد.

به طرف طلا برويد.
 

فقط در جواهرات داراى طلاى كمتر از 24 عيار مقدارى نيكل وجود دارد؛ يعنى هر چه ميزان خلوص طلاى آن كمتر باشد نيكل بيشترى وجود دارد.

به سمت غذاهاى حاوى نيكل نرويد.
 

بعضى از متخصصان پوست اروپايى به بيماران حساس به نيكل توصيه مى‏كنند كه مراقب رژيم غذايى خود باشند. در بعضى موارد ديده شده كه درماتيت نيكلى بدون تماس واضحى با فلز نيكل ايجاد شده است. اين پزشكان توصيه مى‏كنند كه از خوردن زردآلو، شكلات، قهوه، چاى، ميوه‏هاى مغزدار )گردو و پسته( و ديگر غذاهاى نيكل‏دار خوددارى كنيد.
با كنجكاوى بيشتر درمى‏يابيم كه تئورى غذاهاى نيكلى در اين سوى آتلانتيك طرفداران زيادى ندارد. بعضى از افرادى كه غذاهاى نيكلى نمى‏خورند، باز هم واكنش‏هاى مربوط را دارند.
از آنتى‏هيستامين براى درمان درماتيت‏هاى آتيپيك )غير معمول( استفاده كنيد.
آنتى‏هيستامين مانع از آزاد شدن هيستامين از مست‏سل‏ها مى‏شوند. بنابراين علايم آلرژى كلاسيك نظير سردرد، آب ريزش از بينى و خارش را كاهش مى‏دهد.
به همين دليل داروهاى آنتى‏هيستامين براى اگزما مفيدند. آنتى‏هيستامين با مهار رسيدن هيستامين به سلول‏هاى پوستى حساس و متورم، خارش را كاهش مى‏دهد. يك نكته هشدار دهنده اين است كه آنتى‏هيستامين بايد در دوزهاى بالا مصرف شود تا مؤثر واقع شود. خواب آلودگى از اثرات جانبى اين دارو است. پس در هنگام رانندگى و كار با ماشين آلات خطرناك بايد مراقب بود.

يك بار بشوييد، دو بار آب بكشيد.
 

در شستشوى لباس افراد داراى اگزما و درماتيت، بايد از ماده پاك كننده كم با آب زياد استفاده كرد. بايد مطمئن شويد كه ماده پاك كننده به طور كامل از لباس‏ها شسته شود. از مواد پاك كننده بيش از حد استفاده نكنيد، هميشه دو بار لباس‏ها را براى خارج كردن ماده رختشويى آب‏كشى كنيد.

هشدار پزشكى
 

گرگى در پوستين گوسفند
 

زمانى در اروپا، گرگ‏ها آزادانه مى‏گشتند. گاهى وقت‏ها، اسنان‏ها مورد حمله قرار مى‏گرفتند. بعضى اوقات روى صورت افرادى كه جان سالم به در مى‏بردند، علايم قرمز رنگى ناشى از حمله‏ى گرگ‏ها باقى مى‏ماند، كه به آن علامت لوپوس مى‏گفتند.
امروزه ما مى‏دانيم كه لوپوس در حقيقت حمله بدن به خودش است و به دو شكل ديده مى‏شود:
گاهى اوقات فقط به پوست محدود است و در بقيه موارد نيز غير از پوست، بسيارى از نواحى ديگر بدن را مورد حمله قرار مى‏دهد. اين بيمارى در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشيد، بعضى داروها و بحران‏هاى عاطفى ايجاد مى‏شود.
بعضى مواقع، لوپوس علايم خود را باقى مى‏گذارد. يك كهير قرمز رنگ و تكه‏تكه كه تقريبا شبيه پروانه مى‏باشد و به طور معمول روى گونه‏ها و يا پل بينى ديده مى‏شود. وقتى يك ناحيه بهبود يابد، ناحيه ديگر درگير مى‏شود. اين ضايعات دچار خارش، پوسته و كبره مى‏شوند.
شخص بيمار ممكن است از دردهاى مفصلى، تب و التهاب ريه نيز رنج ببرد. پس اگر اين علايم را در خود يافتيد، فورا با پزشك تماس بگيريد زيرا اين گرگ در خانه درمان نمى‏شود.

به چشم پزشك اطلاع دهيد.
 

در يك مطالعه 20 ساله بر روى 492 نفر در كلينيك مايودرچوستر، 13% افراد داراى درماتيت غيرمعمول دچار آب مرواريد نيز هستند. اين افراد بايد نسبت به افراد عادى بيشتر به چشم پزشك مراجعه كنند.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387